Zasady etyczne- obowiązkowe czy niekonieczne w zawodzie fizjoterapeuty?

 

 

Zasady etyczne- obowiązkowe czy niekonieczne w zawodzie fizjoterapeuty?

 

[2, 6, 7] Etyka- z greckiego słowa ethos — oznacza obyczaj, w rozumieniu dobrego oby­czaju. Deontologia pochodzi również z grec­kiego: deon- obowiązek, logos- nauka. Tymi słowami określa się nauki o obycza­jach, jakie powinny cechować lekarza i o ciążących na nim obowiązkach. Można je w uproszczeniu określić jako zasady właś­ciwego, prawidłowego współżycia i postępo­wania ludzi i społeczeństw w stosunku do siebie i do otaczającego świata. Etyka le­karska jest po prostu zastosowaniem zasad etyki ogólnoludzkiej w działalności lekarza i dlatego lepiej określać ją jako etykę leka­rza. Tylko człowiek o odpowiednim poziomie etycznym, moralnym może być dobrym le­karzem. Zawód lekarza ma szczególny charakter, gdyż przedmiotem jego działania są zdrowie i życie człowieka, największe jego dobra. Stawia to poważne wymagania tym, którzy wybierają zawód lekarza. Lekarz musi być gotowy do największych poświęceń lub wyrzeczeń, żeby-gdy zajdzie potrze­ba- ratować życie ludzkie.

 

[2, 4, 5] Ustalenie szczegółowych norm i przepi­sów etycznych jest trudne, gdyż życie stwa­rza często sytuacje tak skomplikowane i nie­oczekiwane, że nie zawsze i nie wszystkie z nich mogą być rozwiązane na podstawie takich czy innych norm prawnych. Również nie wszystkie z nich są przewidziane pod­ręcznikową wiedzą. Postępy współczesnej medycyny i zmieniające się poglądy często przynoszą takie sytuacje. Wówczas lekarz pozostawiony sobie musi opierać swe postę­powanie nie tylko na posiadanych wiado­mościach i doświadczeniu, lecz także na za­sadach etyki, które głęboko wpojone powin­ny być tym, co nazywamy sumieniem leka­rza wyrażające się m.in. po­czuciem odpowiedzialności. Sumienie to musi kierować postępowaniem lekarza zawsze, a zwłaszcza w takich przypadkach i sytuacjach, które nie są uregulowane formalnymi przepisami i podręcznikową wiedzą.

 

            [1, 2, 7] Najsłynniej­szym, choć nie najstarszym, zbiorem norm zasad etycznych jest „Przysięga Hipokratesa" napisana w V wieku p.n.e. Uchwalony przez Polskie Towarzystwo Le­karskie i obowiązujący od roku 1978 kodeks nosi nazwę: „Zbiór zasad etyczno-deontologicznych polskiego lekarza". Zbiór ten oprócz utrwalonych w tradycji odwiecznych zasad etycznych zawiera zasady nowe, które od­noszą się do zagadnień wynikających ze współczesnego stanu wiedzy lekarskiej. Ko­deksy etyki i deontologii mają przede wszy­stkim znaczenie dydaktyczne, potwierdzając i przedstawiając systematycznie podstawo­we, tradycyjne i współcześnie aktualne za­sady etyczne. Z tych powodów tekst „Zasad etyczno-deontologicznych polskiego lekarza" powinien być znany każdemu lekarzowi.

 

            [3, 4] Wiele norm etycznych sformułowanych w zbiorach i kodeksach etycznych odpowiada lub pokrywa się z przepi­sami obowiązującego prawa, zawartymi w odpowiednich kodeksach. Jest to zrozumia­łe, gdyż zarówno prawo, jak i zasady etycz­ne służą jednemu i temu samemu celowi. Obowiązujące przepisy ustawowe mają na celu ochronę dóbr ludzkich i zapewnienie bezpieczeństwa zarówno ogółowi, jak i jed­nostkom; regulując wszystkie niemal dzie­dziny życia, chronią także najwyższe dobra ludzkie: życie i zdrowie; te same dob­ra czynnie chroni medycyna. W ten sposób etyka lekarza splata się w wielu dziedzinach z prawem. Zasady zawarte w ko­deksach etyczno-deontologicznych odnoszą się tylko do lekarzy; zasady te mają szer­szy zakres i są jakby surowsze, stawiając le­karzom większe wymagania.

 

            [3, 7] Jedną z podstawowych zasad etycznych jest zachowywanie tajemnicy lekarskiej. Wielu lekarzy narusza ją lekkomyślnie, czy­niąc tym krzywdę tak zainteresowanym, jak i społeczności lekarskiej. Od zasady tej ist­nieją wyjątki, które mają na celu dobro jednostki lub społeczne. Wyjątki te nie tylko nie zwalniają lekarza z obowiązku zachowania tajemnicy, ale naka­zują jej ujawnienie. Żaden lekarz nie zawa­ha się przed ujawnieniem choroby zakaźnej grożącej innym ludziom wybuchem epidemii, nie zawaha się ujawnienia stanu grożącego zawałem lub napadem padaczkowym u pi­lota samolotu pasażerskiego lub u kie­rowcy autobusu.

 

[3, 5, 7] Szczególnym rodzajem tajemnicy jest ta­jemnica wobec samego chorego. Często za­dawane jest pytanie, czy lekarz powinien powiadamiać chorego o jego ciężkiej, nie­uleczalnej chorobie. Nie ma na to jednoznacznej odpowiedzi, wy­nika to z podstawowej zasady lekarskiej in­dywidualnego traktowania każdego pacjen­ta. W jednych przypadkach uprzedzanie cho­rego o przewidywanym niekorzystnym prze­biegu choroby może pozwolić nie tylko na uporządkowanie spraw życiowych (testament, zakończenie rozpoczętych prac), ale także może zmobilizować go do dalszej intensyw­niejszej walki o życie lub ułatwić decyzję poddania się koniecznemu, chociaż cięż­kiemu zabiegowi operacyjnemu. W in­nych natomiast przypadkach powiedzenie prawdy może być nieludzkie i może depry­mująco wpłynąć na chorego, narażając go na cierpienia psychiczne, a tym samym ujemnie wpływać na stan ogólny i przebieg choroby, nie ma to nic wspólnego z tzw. dobrem chorego.

Tylko takie wartości etyczne, jak serdecz­ne, ludzkie współczucie, zaangażowanie i po­znanie osobowości chorego oraz wnikliwe rozpatrzenie jego sytuacji życiowej mogą le­karzowi wskazać, jak należy postąpić.

 

[3, 4] W drugim zdaniu przysięgi Hipokratesa czytamy: „Prawidła sztuki lekarskiej będę przekazywał moim i nauczycieli moich dzie­ciom, jako też wszystkim, których wiąże przysięga lekarska". Wynika z tego etyczny obowiązek przeka­zywania wiedzy i doświadczenia współpra­cownikom, a przede wszystkim młodszym kolegom. Bywają lekarze, nieraz wybitnie uzdolnieni, którzy zazdrośnie strzegą swej „wielkości", jakby obawiali się rywalizacji i konkurencji; zapominają przy tym, jak wiele zawdzięczają swym nauczycielom. Traktowanie stażystów jako męczące zło ko­nieczne, niedopuszczanie młodszych kolegów do pouczających i bardziej „atrakcyjnych" zabiegów, pozbywanie się, w taki lub in­ny sposób zdolnych lub zdolniejszych od siebie współpracowników są przykładami sa­molubnych, wysoce nieetycznych postaw. Często wynikiem takiego postępowania są tragedie łamiące karierę ży­ciową lub nawet kończące życie. W takich przykrych sprawach należy zachować spokój, godność i szlachetność w postępowaniu i nie odpłacać „pięknym za nadobne". Jest to właśnie etyka. Etycznym obowiązkiem lekarza jest także dbałość o zachowanie w kręgu swego działania higieny psychicznej i nie stwarzanie stresów. Trudny i odpowie­dzialny zawód lekarza i tak ich wystarcza­jąco dostarcza.

 

[1, 6] Za swą pracę lekarz otrzymuje wynagro­dzenie. Zdajemy sobie sprawę z tego, że wy­nagrodzenie to jest często niewspółmiernie niskie w stosunku do reprezentowanej przez lekarza wiedzy i umiejętności, do trudu i po­święcenia i do takich wartości etycznych, jak zaangażowanie, serdeczność, współczucie i poczucie odpowiedzialności. Każdy, kto decyduje się „poświęcić" zawo­dowi lekarza powinien być tego świadomy, że jedynym wynagrodzeniem za te niewymierne i „niezapłacone" elementy je­go pracy jest poczucie spełnionego obowiąz­ku i, wdzięczność pacjenta. Niestety nie wszyscy lekarze są tego świa­domi. Są lekarze, którzy nie zawsze na to miano zasługują i którzy w zawodzie leka­rza widzą przede wszystkim źródło wyso­kich dochodów. Poza otrzymywanym nor­malnym wynagrodzeniem za pracę starają się uzyskiwać dodatkowe zyski w najroz­maitszy sposób. Jeżeli nawet w swej pracy okazują większą staranność i poświęcenie, to tylko dlatego, by otrzymać za to korzyść materialną. Jeszcze gorsze są przypadki, w których lekarze wykorzystując swe kierowni­cze stanowiska lub pozycję dobrego albo je­dynego w danym środowisku specjalisty uzależniają podjęcie leczenia od wpłacenia wysokiego honorarium. Postępowanie takie jest wysoce nieetyczne, niezależnie od tego, że narusza przepisy ko­deksu karnego.

 

         Zasady etyczne niewątpliwie są konieczne w zawodzie lekarza. Zawód fizjoterapeuty jest zawodem z tej samej dziedziny, co zawód lekarza- medycyny. Z tego względu oczywiste jest stwierdzenie, iż zasady etyczne są konieczne w zawodzie fizjoterapeuty. Bez zasad etycznych, lekarze jak i fizjoterapeuci, którzy ich nie przestrzegają czuliby się bezkarnie, a także duża cześć tych, którzy dotychczas starali się należycie wypełniać nakazy kodeksów etycznych, z biegiem czasu przestaliby tego przestrzegać. Nie można by liczyć na ratowanie zdrowia, życia pacjentów przez lekarzy, nagminnie wchodziliby oni, często nieświadomie w konflikt z prawem, a także możnaby przypuścić, że poziom wykształcenia lekarzy, fizjoterapeutów innych stawałby się coraz niższy. Tak więc, znajomość zasad etycznych jest nieodłącznym elementem w zawodzie fizjoterapeuty.

 

 

Literatura:

 

1. Alicja Przygłuszka- Fiszer „Etyka lekarska i cnota prawdomówności” Czasopismo Diametros czerwiec 2004

2. Klaus Dörner „Etyka lekarska jako etyka stosunków międzyludzkich” Warszawa 1995

3. Krystyna Osińska „Refleksje nad etyką lekarską” Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskie 1992

4. Włodzimierz Drühla, Ryszard Brzozowski „Vademecum lekarza ogólnego” Warszawa 1993

5. http://nojasne.pl/sciaga_wypracowanie/323_Bioetyka-etykalekarska.html

6. www.izba-lekarska.org.pl/

7. http://www.portalmed.pl/xml/prawo/medycyna/komentarze/etyka/kodeks

 

---