Wykład, 20.11.12r

T: Pedagogika lecznicza, terapeutyczna, nozopedagogika.

Nosos (gr.) - choroba

Przedmiot pedagogiki terapeutycznej:

* dzieci przewlekle chore
* dzieci niesprawne ruchowo

Janina Doroszewska wyodrębniła tę subdyscyplinę z pedagogiki specjalnej. Twierdziła, że należy łączyć ją z pedagogiką niedostosowania społecznego.

Kolonie Lecznicze Dziecięce:

* Busko, dr. Szymon Starkiewicz („Górka”)
* Zakopane – Bystre, dr. Emil Godlewski

Dziecko przewlekle chore, to dziecko, które wskutek długotrwałej choroby, zazwyczaj ciężkiej, zostało pozbawione normalnych warunków życia, dostępnych dzieciom zdrowym.

Wpływa na to z jednej strony fakt, że każde schorzenie zmienia w sposób swoisty warunki nerwopsychiczne dziecka, a z drugiej strony, że wszystkie sposoby leczenia mniej lub więcej utrudniają realizowanie normalnych potrzeb psychicznych dziecka.
(Doroszewska/Grzegorzewska)

Dzieckiem przewlekle chorym jest takie, które cierpi na chorobę nieuleczalną albo nieodwracalną lub postępującą, trwającą rok lub więcej. Rokowanie w niej może być różne.
(Polskie Towarzystwo Pediatryczne)

Czynniki zaburzające rozwój dziecka przewlekle chorego:

* choroba
* proces leczenia (ograniczona aktywność fiz., poznawcza, odbiór bodźców, samodzielność,
odizolowanie od środowiska rówieśniczego)
* niewłaściwe postawy
rodziców i nauczycieli (nadopiekuńczość, stosowanie taryfy ulgowej)

* niewłaściwe zachowanie
zdrowych rówieśników

Choroba może być:

~ wyzwaniem
~ wrogiem
~ karą
~ słabością
~ ulgą
~ strategią
~ stratą
~ wartością (filozof. cierpienie uszlachetnia)
Choroba szpitalna (HOSPITALIZM) – wywołana długotrwałym pobytem w takiej placówce.

OBJAWY HOSPITALIZMU:

* Dziecko biernie akceptuje stan choroby i swoją sytuację, nie współdziała aktywnie w przezwyciężaniu stanu chorobowego,

* Dziecko zatraca poczucie odpowiedzialności, gdyż jego życie jest regulowane przez innych i wszelkie potrzeby są zaspokajana bez jego udziału,

* Zniekształca się ocena rzeczywistości społecznej (otoczenie składa się z personelu med. i innych pacjentów),

* Rozluźniają się więzi rodzinne ze światem poza szpitalnym

* Treści przeżyć są problemami choroby i patologią.

Zadania pedagogiki terapeutycznej:

1. Ochrona dziecka przed ujemnymi skutkami psychicznymi spowodowanymi długotrwałym pobytem w zakładzie leczniczym.

2. Współdziałanie w terapii medycznej.
3. Udzielanie choremu dziecku pomocy w procesie akceptacji sytuacji w jakiej się znalazło, wzmacnianie jego sił i odporności psychicznej, budzenie gotowości do współdziałania w przezwyciężaniu trudności wynikających ze stanu upośledzenia fizycznego.

4. Organizowanie procesu kształcenia w celu zmniejszenia i wyrównania braków w nauce i opanowaniu programu kształcenia.

5. Udzielanie pomocy w zachowaniu się po opuszczeniu zakładu leczniczego, przygotowanie do nowej sytuacji.

Typy sytuacji trudnych w chorobie (mogą wystąpić wszystkie):

# Sytuacja deprywacji ( jesteśmy pozbawieni tego, co jest potrzebne do normalnego życia)
# Sytuacja przeciążenia
# S. utrudnienia ( nie można wykonać zadań, do których przygotowywaliśmy się jakiś czas, np. zawody sportowe)

# S. konfliktowa (pole działania sił przeciwstawnych – z jednej strony chce być zdrowy, ale nie chce się poddać bolesnemu leceniu)

# S. zagrożenia (obawa o to, że syt. przybierze niekorzystny obrót)

Terapia wychowawcza wg. Janiny Doroszewskiej:

→ terapia odciążeniowa (spoczynkowa)
→ t. czynnościowa (przez ruch, zabawę, rozrywkę)

(przenikają się)
terapia śmiechem – fundacja dr.Klaun
Tanatopedagogika - Józef Binnebesel

Subdyscyplina pedagogiki specjalnej, analizująca problemy dzieci terminalnie chorych.

Tanatos (gr.) bóg śmierci

Urazy jatrogenne – urazy będące następstwem leczenia

Przyczyny:

- nieprzygotowanie psychiczne dziecka do zabiegu czy czynności diagnostycznych wykonywanych przy użyciu nieznanych mu narzędzi i aparatury,

- lekceważenie lęków przeżywanych w czasie czynności medycznych
- niecierpliwe, rygorystyczne przełamywanie oporu dziecka przed zabiegiem
- ograniczenie aktywności dziecka nie ze względu na stan zdrowia, lecz sprawy organizacyjne
- długi czas bezczynnego oczekiwania na badanie czy zabieg
- emocjonalna oschłość personelu

Europejska Karta Praw Dziecka w szpitalu

Zakłada m.in., że:

- dziecko ma prawo przebywania w szpitalu z rodzicami, którzy nie powinni być obciążeni z tego względu dodatkowymi opłatami,
- dziecko chronione jest przed zbędnymi badaniami
- dzieci powinny przebywać na oddziale razem z innymi podobnie chorymi dziećmi
- wykwalifikowany personel, odpowiednio wyposażona placówka

Nie zostało to ratyfikowane przez Polskę.

- padaczka
- astma
- cukrzyca

Choroby te nie powinny być ukrywane przez rodziców przed nauczycielami oraz pozostałymi uczniami w klasie.


Niepełnosprawność ruchowa:

1. Wady w budowie kończyn – dysmelie, amelie, amputacje urazowe
2. Niepełnosprawność na skutek uszkodzenia układu nerwowego – porażenia, niedowłady
3. Choroby mięśniowo-szkieletowe (zapalenie stawów, skolioza, zaburzenia rozwoju kości)

Mózgowe porażenie dziecięce – zespół czynnościowych zaburzeń neuronu ruchowego powstały w okresie płodowym, w czasie porodu lub po urodzeniu.

Przyczyny:

30% - nieznane , 10% - przyczyny genetyczne
30% - niedotlenienie, okres okołoporodowy , 30% - w okresie płodowym
Postacie mózgowego porażenia dziecięcego:

- niedowłady piramidowe (spastyczne) – sztywne ruchy
- monoplegia (jednokończynowe) – najczęściej ręka
- paraplegia (porażone nogi, ręce dość sprawne)
- hemiplegia (zaburzenie jednostronne)
- tetraplegia / quadriplegia (porażenie czterokończynowe, zaburzone ruchy i postawa całego ciała)

Rzadziej spotykane postaci:

→ Postać atetotyczna (pozapiramidowa)

- gwałtowne, wijące ruchy mimowolne, obejmujące mięśnie twarzy, nóg, ramion, słaba równowaga)

→ Postać ataktyczna (móżdżkowa)

- niestabilne ruchy przy próbie wykonania danego ruchu (np. sięgania), niepewne chodzenie na szeroko rozstawionych nogach.

Współwystępują z mpd:

- zaburzenia w ekspresji mowy (50-70%)
- zaburzenia wzroku (50-70%)
- zaburzenia słuchu (25%)
- upośledzenie umysłowe (30%)
- padaczka (30%)
- zaburzenia emocjonalne

Konsekwencje:

- trudności w uczeniu się
- zaburzenia emocjonalne – kontakty z rówieśnikami

* Metoda Vaclawa Vojty
- obserwował jak rozwijają się dzieci

Jakościowa ocena dziecka, jak reaguje na dotyk. Polega na ucisku punktów ciała, które mają powodować ruch kończyn.
Przy tej metodzie dzieci płaczą – z bólu lub braku komfortu.
Conajmniej 4 x dziennie przez kilka minut.

* Metoda NDT Bobath
(neurodevelopmental treatment)

- twierdzenie, że trzeba wywołać ruchy – piłki, wałki – utrzymywanie się
- normalizacja odruchu mięśniowego

Metoda jest bezbolesna, ale długotrwała.

* Nauczanie kierowane / dyrygowane A.Petö

- oddziaływanie psychopedagogiczne
Cel: przygotowanie dziecka do samodzielnego życia.

Specjalne przyrządy o budowie szczebelkowym.
Poddawane są niej dzieci w wieku przedszkolnym.

Terapia grupowa (4-8 dzieci). Głośne wypowiadanie wykonywanych czynności).
Wszystko dzieje się pod okiem wykwalifikowanego kierownika.
Każde dziecko ma własny program. 2h dziennie – zajęcia ambulatoryjnie lub wyjazd na obóz gdzie ćwiczenia odbywają się codziennie.
Trwa ok.3 lat.

Filadelfijski Instytut Osiągania Ludzkich Możliwości

Glenn Doman – fizjoterapeuta
Temple Fay – neurolog
Carl Delecato – psycholog

Funkcjonalna diagnoza neurologiczna.

PATTERING (wzorzec ruchu przekazywany do mózgu) = „bezkrwawa operacja mózgu”

(IV etapy) - niestety ich nie zapisałam.. :(


Ćwiczenia na pochylni (Domana)

Hipoterapia

Urazy rdzenia kręgowego (częściowe)

* z zachowanym lecz zaburzonym czuciem głębokim i pełnym paraliżem
* z zaburzeniami czucia i śladową funkcją dowolnych mięśni
* niewielki stopień zaburzenia czucia i różnego stopnia niedowładu mięśni

Najczęściej jest to odcinek szyjny.

Amputacje:

- wrodzone (zniekształcenie kończyn – dysmelie (np. jedna noga krótsza od drugiej)
- amelie (brak kończyn)
- w wyniku wypadku