Socjologia wychowanie wykorzystuje z jednej str. teorie socjologiczne, powstała na gruncie socjologii ogólnej np. teorie funkcjonalne, konfliktują interakcjonizmu symboliczny. Socjologia wychowania / edukacji wykorzystuje własny dorobek. Te teorie, które socjologia wychowane czerpie z socjologii ogólnej, wykorzystywane są do tego, aby analizować wybrane problemy edukacyjne np. problem nierówności edukacyjnych. Problem nierówności można analizować za pomocą teorii funkcjonalnej lub teorii konfliktu, ten sam problem analizowany jest również z perspektywy teorii powstałej na gruncie socjologii wychowawczej znana jako teoria kodów językowych. Teorie współczesne opisujące świat, w jakim zakresie dotyczą edukacji.

Jakie klasyczne teorie powstałe na gruncie socjologii ogólnej mogą być stosowane
w edukacji:
- Teoria funkcjonalne - Funkcjonalności: „ Szkoła jako instytucja jest elementem systemu społecznego i jako instytucje ma za zadania ułatwić funkcjonowanie całego społeczeństwa. Szkoła jako element systemu pełni szereg funkcji. Funkcji zarówno jawnych jak i ukrytych. Teoria funkcjonalna nadaje szkole szczególne znaczenie dla wyznaczenia ról społecznych, ale także dla nadawania statusu społecznego. Role społeczne określa społeczeństwo, a szkoła tylko ich uczy.
- Teoria Konfliktu- przedstawiciele twierdzą, że szkoła przyczynia się do utrwalania istniejącego niesprawiedliwego systemu uwarstwienia społecznego. Szkoła wiąże możliwości edukacyjne z pochodzeniem społecznym uczniów.
POSUMOWANIE TYCH DWÓCH TEORII – FUNKCJONALNEJ I KONFLIKTU
Obie teorie analizując szkołę- system edukacji, a także procesy socjalizacji, obie te teorie kładą nacisk na relacje zachodzące pomiędzy szkołą, a całym społeczeństwem. W niewielkim stopniu obie te teorie zajmujące się tym co dwie się pomiędzy nauczycielem i uczniem zajmuje się przede wszystkim tym, co edukacje się pomiędzy szkołą a społeczeństwem.
-Interakcjonizm symboliczny- Wykorzystywany do analizy procesu socjalizacji. Do procesu socjalizacji podchodzi inaczej niż teoria konfliktu i teorii funkcjonalnej.
Teoria Funkcjonalna (role społeczne są dane) interakcjonizm (role społeczne nie są dane, można je negocjować ). W teorii funkcjonalnej role społeczne są traktowane sztywno, uczeń się uczy tylko tych ról, jak je wykonywać. W toku procesu socjalizacji jest miejsce na modyfikacje kształtu tych ról. Szkoła nie tylko uczy tych ról , ale także uczy negocjacji ich. Mówiąc o wykorzystaniu teorii funkcjonalnej a także teorie konfliktu patrzy na szkołę z perspektywy społecznej. Interakcjonizm zajmuje się tym co dzieje się w szkole.
Różnice: -Proces socjalizacji –od tego nie ucieknie żadna teoria, inaczej podchodzi się z teorii mikro(interakcjonizm) i makropoziome (teoria funkcjonalna, teoria konfliktu)
Teorie makropoziome analizują teorie z perspektywy widzów zaś teorie mikropoziome teorie z perspektywy uczestników (nauczyciel- uczeń).
Każdy uczestnik życia szkoły, procesu socjalizacji, nauczania, wychowania, jest postrzegany jako jednostka aktywna. Uczeń zarówno jak nauczyciel może modyfikować czy też negocjować role społeczne których się uczy w toku procesu socjalizacji, ale może również te role odrzucić. Może odrzucić te role w takich sytuacjach kiedy są definiowane jako sytuacje społeczne. Tradycyjna lekcja w szkole; w szkole tradycyjnej uczeń nie miał możliwości definiowania lekcji szkolnej, obecnie jest to możliwe, szkoła bierze to pod uwagę. Nauczanie skoncentrowane na uczniu, mowa o możliwości tworzenia definicji lekcji szkoły. Szkoła powinna uwzględniać zainteresowania ucznia, uczeń może tworzyć własną definicji lekcji dlatego że nauczanie liczyłoby się z tym co uczeń do niej przynosi.
Kiedy trzeba użyć metod dodatkowych w sytuacji definicji lekcji, trzeba użyć pojęcia władzy. Pojęcie to nie jest związane z teorią interakcjonizmu. Pojęciem najważniejszym dla interakcjonizmu jest pojęcie swobody w definiowaniu. Słabości interakcji wykorzystywane na gruncie socjologii wychowania .

Co dzieje się w momencie zderzenia definicji, szczególnie gdy są odległe?
1.Można łagodzić różnice w drodze negocjacji prowadzących do kompromisu
2.kiedy nie można zawrzeć kompromisu , wówczas najsilniejsi partnerzy interakcji narzucają swoje definicje sytuacji społecznej np.:
- nauczyciel może użyć groźby
-ograniczenie przywilejów uczniów
- ograniczenie nagród
- ograniczenie metody możliwości uczniów
- przymus fizyczny - opuszczenie Sali
- tradycje

Funkcjonalna- nie dostrzega interakcji zachodzących między nauczycielem i uczniem.
Interakcjonizm- pojawienie się pojęcia władzy (nie jest to pojecie charakterystyczne dla tej teorii)

Interakcjonizm symboliczny jest wykorzystywany najczęściej dlaczego? Perspektywa mikro jest wykorzystana? Wszyscy tego doświadczamy i obserwujemy. Najważniejsza jest jednostka.
Podsumowanie
Interakcjonizm najczęściej wykorzystuje w socjologii wychowania analizuje procesy socjalizacji nie jako od wewnątrz, skupiając się na procesie socjalizacji i jego uczestnikach , nie wyjaśnia powiązań procesów socjalizacji ze strukturami całego społeczeństwa. Powiązania między procesem socjalizacji a całym Społeczeństwem analizuje teoria funkcjonalna przede wszystkim , ale także teorie konfliktu. Teoria funkcjonalna jak i konfliktu są to teorie tzw. makropoziomowe – zajmują się całym społeczeństwem. W teoriach które powstały na gruncie socjologii wychowania można zauważyć wpływ z jednej strony teorii makropoziomowych a z drugiej strony w innych teoriach można zauważyć Wpływ teorii mikropoziomowych.(interakcjonizm symboliczny)

Relacje między socjologią edukacji a pedagogiką społeczną.
Tym co łączy te nauki jest przedmiot ich zainteresowań np. socjalizacja, środowisko, relacje jednostka- społeczeństwo, ale socjologia edukacji zajmuje się przede wszystkim analizą zjawisk problemów za ich interpretacją i poszukiwaniem współzależności. Bardzo różnorodne uwarunkowania np. niepowodzeń szkolnych. Szukając uwarunkowań nie ocenia i nie porównuje zdiagnozowanej sytuacji ze stanem pożądanym. Nie mówi socjologia jak być powinno, może tylko wskazać na różnorodne konsekwencje (przypuszcza). Socjologia nie ma charakteru normatywnego w przeciwieństwie do pedagogiki społecznej, a to oznacza, że Pedagogika Społeczna nie tylko diagnozuje, ale porównuje opisane zjawiska do pewnego ich wzorca (stanu pożądanego). Pedagogika Społeczna przekształca opisane zjawiska tak aby odpowiadało stanom pożądanym (co zrobić aby to co złe stało się dobre).

Społeczeństwo ponowoczesna to przede wszystkim społeczeństwo bardzo zróżnicowane, znacznie bardziej zróżnicowane niż społeczeństwo tradycyjne. Odchodzi się od tradycyjnego opisu struktury społeczeństwa na rzecz opisu społeczeństwa wielu różnych grup. ”Mobilność„ – społeczeństwo ponowoczesne to społeczeństwo mobilne.
Społeczeństwo ponowoczesne tj. świat i społeczeństwo zdominowane przez media. Konsekwencją dominacji mediów jest to, że wszelkie nowe idee a także wszelkie wartości poznajemy za pośrednictwem mediów elektronicznych . To co kiedyś docierało do nas za pomocą innych źródeł obecnie dociera poprzez media elektroniczne . To przekazywanie przez media znaki i obrazy kształtują życie społeczne. W epoce dominacji mediów wszelkie sensy biorą się z przepływu obrazów. Poszczególne obrazy – kawałki świata ustawione są obok siebie i tak zaczynamy postrzegać świat. Nasz świat ponowoczesny staje się powoli światem na niby tzn. działamy nie wobec rzeczywistych osób ( miejsc) ale wobec obrońców tych osób tworzonych przez media. Społeczeństwo ponowoczesne jest niezwykle mobilne, cechą charakterystyczną jest decentralizacja. Socjologia ponowoczesna opisuje to wszystko, co widać gołym okiem jak ponowoczesne teorie opisują szkołę (społeczeństwo). Dzisiejszy człowiek to człowiek w podróży.

Cechy świata /społeczeństwa ponowoczesnego.
George Ritzer wymienił cztery cechy
- powierzchowność (sztuczne obrazy/wizerunki tworzone przez media)-wynika z tego że coraz cześciej żyjemy w świecie sztucznych obszarów i miejsc.
-bark uczucia i emocji (psychologowie rozróżniają emocje od uczuć) emocje przeżywamy na niższym etapie np. strachu. Współczesny człowiek myśli o emocjach, ale ich nie przeżywa.
-zatracenie poczucia własnego miejsca w historii (najważniejsza jest teraźniejszość )dzisiejszemu człowiekowi jest trudno odróżnić przeszłość, teraźniejszość i przyszłość
-dominacja technologii impozycyjnych tzn. odtwórcze przede wszystkim telewizja

Makdonaldyzacja społeczeństwa (według Ritzer) jest to proces, który powoduje, że w coraz to nowych sektorach społeczeństwa zarówno Stanach Zjednoczonych jak i innej części świata zaczynają dominować zasady działania baru szybkich dań. Funkcjonowanie barów szybkiej obsługi można porównać do zasad funkcjonowania biurokracji.
W historii socjologii opisał Mark Weber systemy racjonalne, nieuchronnie rodzą nieracjonalność. Weber uznał za wzorzec racjonalności - biurokrację.
Biurokracja opiera się na czterech aspektach racjonalności:
-sprawność– jednym z przykładów dążenia do coraz większej sprawności na uczelniach jest masowe stosowanie testów komputerowych –testy są przygotowywane i sprawdzane przy pomocy komputerów. Ritzer – istnieją na masową skalę wydawnictwa akademickie , które dostarczają wykładowcom gotowe materiały do prowadzenia wykładów
- wymierność – Ritzer – większość cykli wykładów trwa określoną z góry liczbą godzin ale kiedy cykle ich - wymiar zostają ustalone najczęściej w zasadzie nie bierze się pod uwagę czy to jest optymalna liczba godzin dla tego podmiotu. Brane jest tylko pod uwagę to ilu studentów chce się wypromować. Aspekt ilościowy przeważa nad aspektem jakościowym. Innym przejawem jest patrzenie przez pracodawców na ilość ukończonych kierunków i dyplomów. Liczy się przede wszystkim aspekt ilościowy
-przewidywalność szkoły wyższe oferują podobne programy i cykle wykładów. Wykładowcy mają do wyboru mało podręczników. Wydawane beskelery są do siebie podobne. Najczęściej student ma do wyboru w teście 4/5 odpowiedzi. Spośród tych 4/5 odpowiedzi na ogół 2 są bezsensowne, że się je z góry odrzuca.
-sterowanie-stosuje się takie zasady, że podanie wyników musi nastąpić 48 godzin po egzaminie. G. Ritzer – mówi, że współczesna szkoła wyższa stała się pod różnymi względami bardzo nieracjonalna. Atmosfera przypominająca fabrykę zniechęca wielu studentów, którzy mogą się w niej uczyć, jak automaty we władzy biurokracji i komputerów. Nauka w takim miejscu może być przeżyciem dehumanizującym. Postęp techniczny powoduje, że kształcenie staje się jeszcze bardziej nieracjonalne. I tak już bardzo niewielki kontakt nauczyciela ze studentem dodatkowo ogranicza telewizję edukacyjną, nauczanie na odległość, nauka za pomocą komputera czy też maszyny uczącej. Pewnie w wkrótce nastąpi ostatni etap dehumanizacji kształcenia. Nauczyciel z krwi i kości zostanie wyeliminowany.

Technika społeczeństwa ryzyka w odniesieniu do problemów edukacji współczesnej. Teoria powstała w końcu lat 80. Twórcą tej teorii jest niemiecki socjolog Ulrich Beck. Teoria społeczeństwa ryzyka to jedna z ogólnych teorii socjologicznych.

Ryzyko jako kategoria zajmuje w teorii Becka naczelne miejsce
-przyspieszony rozwój naukowo-techniczny stwarzają nowe formy ryzyka np. katastrofa w Japonii- katastrofa elektrowni atomowej . Żywność modyfikowana genetycznie – wiemy że istnieje jakieś ryzyko, ale nie wiemy jakie. Ryzyko współczesnego człowieka nie jest związane tylko z technologiami ale również dotyczy przemianami obyczajowymi i społecznych np. ryzyko związane z zatrudnieniem, z ryzykiem pracy(trudno utrzymać jedno miejsce pracy przez całe życie)
-malejące znaczenie tradycji w życiu jednostki , w życiu codziennym np. problem zaniku tradycyjnego modelu rodziny (wcześniej były wielopokoleniowe).
-demokratyzacja więzi osobistych – wobec przemian społecznych, obyczajowych i tych w modelu rodziny i tych które się wiążą z demokratyzacją więzi i dalszej przyszłości jednostki jest znaczenie mniej określona z góry niż miało to miejsce w tradycyjnym społeczeństwie. Wszelkie decyzje jakie podejmujemy z wykształceniem są obdarzone większym ryzykiem. nawet jeśli podejmujemy studia w kierunku danym to nie wiemy czy wiadomości, które osiągniemy, czy wykształcenie będzie poszukiwane przez pracodawców. Wobec tych przemian Beck stawia pytanie dotyczące współczesnych systemów edukacji.

Jak utrzymujące się przez dłuższy czas bezrobocie zmienia sytuację w systemie kształcenia?
pytanie to jest również aktualne jaki i w latach 80 i 90. z problemami bezrobocia wiąże się problem niedopasowania pomiędzy wykształceniem a popytem na pracę. Podstawowy sens kształcenia szkolnego – zdobycie zawodu – zostaje zagrożony a nawet całkowicie zniszczony przez bieżącą sytuację na rynku pracy. Im dłużej młody człowiek pozostaje w systemie szkolnym bo boi się wyjść na rynek pracy, tym bardziej młodemu człowiekowi nauka wydaje się stratą czasu. W takiej sytuacji szkoły jako instytucje stają się jedynie poczekalniami i przestają spełniać podstawowe cele , czyli przygotowanie do wykonywania zawodu, ryzyko pojawienia się frustracji, zwątpienia jak również agresji.
jakie konsekwencje dla systemu edukacji mogą wynikać z rynku pracy na którym coraz większy udział ma tzw. Elastyczne zatrudnienie ?
elastyczne zatrudnienie coraz większe rzesze młodzieży po ukończeniu szkoły mają szansę na zatrudnienie w elastycznych formach a nie na stałym etacie.
faza przejściowa między szkołą a pełnym zatrudnieniem występuje na przemian z okresami bezrobocia – krótkotrwałe zatrudnienia z okresami bezrobocia.
Skutki fazy są przejściowe jeśli chodzi o kształcenie:
-Zwłaszcza ci którzy doświadczyli bezrobocia, ci młodzi którzy są w stanie podjąć jakąkolwiek pracę, niekoniecznie zgodną ze swoimi aspiracjami. Tacy ludzie ryzykują w tym, że nie jako utkną w pracach niezgodnych ze swoim wykształceniem. Osoby jakie pozostają bez pracy przez 3 lata , na które dobrą sprawę tracą możliwość zatrudnienia zgodnie z wykształceniem.
czy w dzisiejszym systemie edukacji szkolnej, należałoby kształcić przede wszystkim pod kątem przygotowania zawodowego i jak najwcześniej rozpocząć specjalizacją zawodową w szkołach?
współczesny system kształcenia stracił jedynie ze swoich podstawowych funkcji nadawanie statusu. Sam dyplom już nie wystarcza aby zdobyć upragnioną pozycje społeczną albo też pozycję zawodową. Na rynku pracy i w społeczeństwie dyplomy kwalifikacyjne wystarczają coraz mniej. W okresie inflacji podaży kwalifikacji, podjęcie decyzji wobec absolwentów z podobnymi dyplomami zostało przerzucone na system zatrudniania zakładowy pracy mogą poprzez własne metody kwalifikacji – testy. Otrzymanie dyplomu wcale nie daje dostępu do systemu zatrudniania , jedynie dostęp do przedpokoju w którym będą rozdzielone klucze do drzwi systemu zatrudniania.
Szkoła, która nie daje szans na pracę, której dyplom nie otwiera drzwi do zatrudnienia, taka szkoła traci swój autorytet i w ten sposób można analizować przyczyny utraty autorytetu nie tylko przez szkołę, ale również przez nauczyciela, a zatem kiedy mówimy o tym, że dzisiejszy nauczyciel traci autorytet, przyczyn należy szukać nie tylko w szkole , procesie socjalizacji, ale np. w zjawiskach występujących na rynku pracy.
Kryzys na rynku pracy powoduje, że studenci mogą choć nie muszą dążyć jedynie do formalnego uzyskania dyplomu i traktować ten dyplom jako formę zabezpieczenia przed bezrobociem. Może zdarzyć się tak, że studenci będą wybierać studia nie dające zatrudnienie a dające satysfakcję.

Rola szkoły a rola rodziny w procesie socjalizacji?
Dwie perspektywy funkcjonalnej wyróżnia się dwie podstawowe funkcje szkoły:
1)funkcja socjalizacyjna
2) funkcja selekcji

AD1. Szkoła ma przekazywać uniwersalne orientacje co do wartości, które w danym społeczeństwie obowiązują po to aby przygotować młodzież do pełnienia ról w społeczeństwie. Poprzez tę funkcje rozumie się internalizację, czyli uwewnętrznienie powszechnych oczekiwań co do ról społecznych.
AD2.Zadaniem szkoły jest niejako rozdzielenie młodzieży na poszczególne stanowiska zawodowe. Te właśnie funkcję nazywa się funkcją selekcyjną (alokacyjna funkcja),chodzi o lokowanie; rozdzielanie młodzieży.

Zadaniem szkoły jest rozdzielenie młodzieży na poszczególne stanowiska zawodowe (całe hierarchie zawodowe) tę funkcję szkołę nazywamy funkcją selekcyjną (alokacyjne funkcje).

Szkoła w odróżnieniu od rodziny jest systemem sformalizowanym tj. instytucja, gdzie liczą się wartości uniwersalne. Rodzina nie jest systemem sformalizowanym. W szkole dziecko poznaje zmieniający się system ról społecznych. W rodzinie mamy do czynienia ze stałym systemem (mama, babcia). Przyjmuje te wartości i wzory zachowań które są jednakowe dla wszystkich ról w sferze publicznej (w szkole). Dzięki temu, że dziecko poznaje i przyjmuje te role tzn. internalizuje „płaszczyzną społecznych wartości oraz norm leżącą o 1 szczebel wyżej od tej którą dziecku przekazuje rodzina”. Proces socjalizacji szkolnej tak rozumiany, związany jest z systemem, ocenianiem osiągnięć szkolnych.

W jaki sposób ocenianie w szkole może być elementem socjologii?
Proces oceniania prowadzi do wewnętrznego zróżnicowania klasy na dobrych, słabych i całkiem złych uczniów. W taki sposób poprzez to różnicowanie klasy dzieci uczą się w jaki sposób zdobywa się określony status w grupie, a także uczą się jak się broni tego zdobytego statusu w grupie. Ocenianie szkolne pełni jednocześnie funkcję selekcyjną. Selekcja ze względu na przyszły status społeczny a pierwotny proces selekcji szkolnej dokonuje się w szkole podstawowej. Jednym z efektów socjalizacji są wzory zachowań - kulturowy wzór zachowania określa jak jednostka powinna reagować na sytuację uważane za doniosłe dla niej samej oraz dla grupy społecznej, a te reakcje powinny być zgodne z oczekiwaniami grupy. Wzory zachowań są takim czynnikiem, który ujednolica postępowanie ludzi, ale także ułatwia zrozumienie zachowań innych ludzi np. ludzie którzy się nie znają a znajdują się w danej sytuacji społecznej. Dostosowuje swoje zachowanie do owej sytuacji społecznej. Zdarza się, że osoby uczestniczące w tej sytuacji społecznej odrzuceniu ją zdefiniują. Różnice te mogą prowadzić do konfliktu społecznego jak również do dezorganizacji a czasami do jednego i drugiego jednocześnie np. jeśli studenci zaleją wykład jako spotkanie towarzyskie a nauczyciel jako wykład. Szczególną role w socjalizacji szkolnej odgrywa nauczyciel. Rola społeczna nauczyciela jak każda rola w społeczeństwie pozostaje w realizacji do innych ról społecznych. Rola nauczyciela pozostaje w relacji do roli ucznia, dyrekcji, innych nauczycieli, rodziców, uczniów.
Rysunek – role te pozostają wzajemnych relacjach, tworząc pole ról społecznych.

Funkcjonaliści mówią tak o roli społecznej nauczyciela. Społeczeństwo przedkłada (narzuca) jednostkom mającym spełniać swoje role określone normy zachowań (wzory). Skoro nauczyciel zgodził się, przyjął tę role, zgodził się na określone normy zachowań. Nauczycielom teoretycznie wolno zachować się tak jak chce, ale może go to drogo kosztować (konsekwencje naruszenia) władza jako element roli społecznej nauczyciela. Weber: „mieć władzę, móc narzucać swą rolę chociażby istniał sprzeciw.
Władza to możność podejmowania decyzji o zachowaniach innych ludzi i stosowania wobec nich systemu nagród i kar. Z pojęciem władzy czasami wiąże się pojęcie autorytetu Weber wiąże władzę z autorytetem i twierdzi, że władza może opierać się na trzech typach autorytetu:
-Autorytet charyzmatycznym opiera się na charyzmie, opiera się na przekonaniu, że osoba która ma władzę wyróżnia się jakimiś wyjątkowymi cechami, bohaterstwem albo świętością.
-Autorytet legalny opiera się na przekonaniu, że rządzący sprawują swoją władzę na mocy formalnych, spisanych i obowiązujących wszystkich obywateli praw, wzorów ale także reguł i procedur np. prezydent
-Autorytet tradycyjny opiera się na przekonaniu, że osoba rządząca sprawująca władzę ma naturalne, wynikające z tradycji prawo do panowania (sprawowania władzy np. król).

Wiążąc w ten sposób autorytet z władzą Weber miał na myśli politykę.

Rola społeczna ucznia z perspektywy teorii funkcjonalnej z perspektyw analizy można mówić o pewnego rodzaju roli stabilizacji i o takim wychowaniu, aby ulegli tej socjalizacji, dzieci, młodzież, odgrywały wyznaczone im role, odgrywane dobrowolnie ale kompetentnie. Nie ma możliwości swobodnego wypełniania roli. Nie zawsze rola ucznia jest wypełniana w taki sposób jak społeczeństwo oczekuje. Czasami społeczeństwo wykracza poza role, dopóki dzieci wykazują okazjonalnie uruchomione mechanizmy kontroli społecznej funkcjonujące w systemie szkolnym. Kiedy to są stałe wykroczenia – to takimi uczniami zajmują się instytucje poza szkolne np. instytucje opiekuńcze. Zarówno rola ucznia jak i nauczyciela czy socjalizacje szkoły są analizowane nie tylko z punktu teorii funkcjonalnej ale również z perspektywy interakcjonalizmu funkcjonalnego. W tej teorii zwraca się uwagę na mechanizmy kształtowanie się tożsamość ucznia. Selekcje szkolne ale również wyrównywanie szans edukacji to są dwie podstawowe funkcje szkoły. Tak twierdzą ci którzy analizują szkołę na gruncie funkcjonalnym mówiąc tak, że szkoła nie ma celu selekcję szkolną (najbardziej uzdolnionych) i przygotowanie jako pełnienie ról zawodowych. Funkcją jest wyrównywanie szans edukacji uczniów wywodzących się z różnych środowisk, uczniów o różnym pochodzeniu społecznym, kulturowym ale też o różnym miejscu zamieszkania.

Różnica między miastem i wsią. Uczniowie wywodzący się ze wsi mają mniejsze szanse edukacyjne. Szkoła ma służyć temu aby uczniowie pochodzący z różnych miejsc mieli różne szanse edukacyjne. Merytokracja tj. sprawowanie najwyższych względów w państwie przez osoby najbardziej utalentowane i wykształcone z merytokracją wiąże się selekcje, mowa o selekcji merytokratycznej.

I celem Edukacji szkolnej jest selekcja i wykształcenie jednostek najbardziej odpowiednich z racji swoich uzdolnień i poziomu wiedzy do objęcia ważnych społecznych stanowisk. Patrząc na to z perspektywy ekonomicznej w systemie szkolnym chodzi o to aby przy jak najmniejszych nakładach społecznych otrzymać jak najlepsze efekty tzn. jak najwięcej pracowników o wysokich kwalifikacjach jak najlepiej przygotowanych do swojego zawodu z kwestią selekcji merytokratycznej wiąże się ściśle efektywność nauczania, ponieważ właśnie efektywność nauczania stanowi miarę sprawności zarówno kształcenia jak i metod selekcji. Pytanie o efektywność to odpowiedź na pytanie czy szkoła dobrze przygotowuje do pracy? Czy dobrym ocenom szkolnym odpowiadają również wysokie osiągnięcia w pracy zawodowej? W sytuacji gdy najlepsi uczniowie w szkole uzyskują świetne oceny, po jej ukończeniu i rozpoczęciu pracy jeśli taki uczeń uzyskuje podobne osiągnięcia w pracy zawodowej tzn. że szkoła dobrze przygotowała takiego ucznia. W takiej sytuacji można powiedzieć, że system jest dobrze dopracowany do szerszych struktur społecznych. W gospodarce rynkowej prestiż szkół niższego szczebla (szkoła podstawowa, średnia) zależy przede wszystkim od dobrych sukcesów edukacyjnych tych szkół, prestiż szkół wyższych zależy od sukcesów zawodowych absolwentów tych szkół. Jeśli chodzi o prestiż szkół wyższych jest związek z mechanizmem sprężenia zwrotnego tzn. wzmacniający związek między uczelnią, wynikiem pracy a rekrutacją. Uczenie o wysokim poziomie nauczania, o wysokich notowaniach wydające dyplomy cenione na rynku pracy zyskuje automatycznie dobrą opinię, co powoduje, że uczelnia przyciąga najlepszych absolwentów szkół średnich, czego powodem jest zaostrzona selekcja jeśli chodzi o przyjęcie na taką uczelnię. Jeśli nie zostaną selekcji przy rekrutacji to dzieje się tak na pierwszym roku studiów zaostrzona selekcja podnosi wartość dyplomu, zarówno na rynku pracy jak również wśród kandydatów na studia. Mechanizm sprężenia zwrotnego działa na kierunkach wymagających wysokiej kwalifikacji np. medycyna i prawo. Mówiąc o selekcji szkolnej : ostrzejszej selekcji szkolnej towarzyszy zazwyczaj zwrot nierówności. Do elitarnych szkół zazwyczaj się dostaje młodzież ze środowisk społecznie uprzywilejowanych.

II cel edukacji szkolnej - Wyrównywanie szans
Czy jest możliwe pogodzenie selekcji z wyrównywaniem szans jakie warunki muszą być spełnione, aby to pogodzenie było możliwe?
Rozkład uzdolnień z całym społeczeństwem powinien być zbliżony we wszystkich grupach i kategoriach społecznych. Środowisko może tradycje genetyczne w znacznym stopniu regulować.
Warunki środowiska wychowawczego powinny być podobne, ale aby zapewnić zbliżone możliwości uzdolnień, talentów i zainteresowań.
Warunki kształcenia powinny być jednolite (zwłaszcza w szkole podstawowej), tak aby wszystkim dzieciom niezależnie od tego gdzie zaczynają naukę szkolną zapewnić odpowiednie przygotowanie na tym samym poziomie.

Te dwa cele: selekcja i wyrównywanie szans w praktyce są w znacznym stopniu nie do pogodzenia, zazwyczaj jest tak, że ostrzejszej selekcji towarzyszy większa nierówność. W niektórych szkołach przyjmuje się za podstawowy cel wyrównywanie szans, wtedy selekcja schodzi na drugi plan. Są szkoły realizujące funkcję selekcyjną a na drugim planie dopiero wyrównywanie szans.

Eksperci powiadają, tak: w okresie transformacji w Polsce pojawiły się częściowe warunki do przygotowania tych dwóch celów edukacji szkolnictwa wyższego. Mamy uczelnie a także wydziały, które stosują ostrą selekcję kandydatów. Od dawna jest obserwowana prawidłowość, że jeśli poszerza się ponad pewną granicę liczby osób studiujących to te nowe niejako dodane miejsca na studiach rozdzielone są w proporcjach korzystających dla tych grup, które nie są uprzywilejowane. Jednocześnie ze wzrostem miejsc na studiach występuje zwiększenie zróżnicowania się systemu szkolnego tzn. tworzą się uczelnie elitarne.

Jakie wyniki powodują różnicowanie się szans edukacyjnych?
Środowisko – pochodzenie, płeć, pochodzenie etniczne, wykształcenie rodziców, wielkość rodziny (liczebność) struktura, wiek dzieci – odstęp między nimi (najlepiej gdy ta różnica wynosi 2-4 lata)
Istnieje wiele czynników które powodują nierówności szans edukacji, te wyniki są najczęściej powiązane i niezwykle trudno jest wyodrębnić jest jakiś jeden konkretny czynnik zazwyczaj wyniki te przyczyniają się łącznie, jedne bardziej inne mniej.

Kody językowe – twórcą jest Bernstein
Teoria kodów - jest zaliczana do teorii wymuszających nierówności w edukacji chciał wyjaśnić skąd się biorą różnice w osiągnięciach szkolnych. Jest to teoria socjolingwistyczna. W latach 70tych rozpoczął badania. Inni weryfikowali ustalenia sformowane przez Bersteina.

Berstein założył, że kody językowe kształtowane są przez różnego rodzaju stosunki społeczne oznacza to, że kody językowe zależą od środowiska społecznego oddziałują na cały proces socjalizacji. Kody językowe wyznaczają podstawowe preferencje i orientacje poznawcze. Berestein stwierdził, że dzieci wywodzące się z różnych środowisk społecznych w pierwszych latach swego życia poznają i przyswajają odmienne kody językowe ale nie chodzi tylko o różnice, w zasadzie słownictwa ani też o same umiejętności mówienia. Berstein: „chodzi o konsekwentne i stałe różnice w sposobie posługiwania się językiem, te różnice uwidaczniają się gdy porównujemy dzieci wychowujące się w rodzinach robotniczych (warstw uboższych) z dziećmi wychowanymi z klas średnich i wyższych. Mowa, język dzieci z rodzin uboższych opiera się na kodzie językowym ograniczonym, (do wymiany informacji praktycznych), zdecydowanie słabiej nadaje się do edukacji na tematy abstrakcyjne. Dzieci z klasy średniej i wyższej, poznają w pierwszych latach życia a także stosują kod językowy rozwinięty (kod rozbudowany). Tenże kod pozwala na uogólnienie, dyskusję na tematy abstrakcyjne. Jest to język formalny Berstein twierdził, że te dzieci, które nauczyły się posługiwać rozwiniętym kodem językowym lepiej radzą sobie w szkole i to już od pierwszego dnia.
Kod językowy ograniczony (publiczny) charakteryzuje się użyciem krótkich zdań, niegramatycznych. Zawiera stosunkowo mało przymiotników a także mało przysłówków, zawiera głównie czasowniki i rzeczowniki. Zawiera proste komunikaty dotyczące prostych, codziennych sytuacji życiowych. Brak jest argumentacji. Najczęściej są to zdania pojedyncze i nierozwinięte. Przewaga wypowiedzi w trybie orzekającym lub rozkazującym.

Kod językowy rozwinięty zawiera to czego nie ma kod ograniczony, czyli pojęcia abstrakcyjne, służy do dyskusji na tematy abstrakcyjne, zawiera uogólnienia, argumentacje, dzieci od małego uczą się argumentacji, zawiera zdania złożone, rozwinięte. Przeważają komunikaty w trybie przypominających i pytającym. W rodzinie z klasy niższej, kiedy matka chce żeby dziecko nie jadło słodyczy „od dziś koniec ze słodyczami”. Matka z klasy średniej/wyższej powie tak: co sądzisz o tym jakbyśmy od jutra nie jedli słodyczy?
Czy zgodzisz się, że to zdrowe itp.?
Zaczyna tłumaczyć dziecku i argumentować. Kiedy dziecko wychowane w klasie niższej które poznało kod ograniczony przeżyje większy wstrząs niż dziecko które miało do czynienia z kodem rozwiniętym. Szkoła posługuje się kodem językowym rozwiniętym. Dla dzieci posługujących się kodem językowym ograniczonym szkoła jest środowiskiem kulturowo obcym. Takie dzieci nie spełniają oczekiwań nauczycieli. Dzieci posługujące się kodem językowym rozwiniętym lepiej radzą sobie z formalnymi zachowaniami szkoły. Dzieci z klas robotniczych rozumieją tylko proste komunikaty. Szkoła opiera się na kulturze językowej (pojęcie abstrakcyjne i uogólnienia).
Teorię tą analizowali również inni badacze stwierdzają następujące prawidłowości:
- dziecko wychowało się w rodzinie, która posługuje się ograniczonym kodem językowym, kiedy zadaje rodzicom pytanie rzadziej uzyskuje odpowiedzi, bądź uzyskuje odpowiedź zaledwie, która nie zaspakaja jego ciekawości. Zdobywa w domu mniejszą wiedzę, ale też staje się też mniej ciekawe świata;
- dziecko które opanowało tylko ograniczony kod językowy znacznie trudniej reaguje na sytuacje w jakim odbywa się nauczanie w szkole, dzieje się tak, bo jedną z cech tego kodu jest silnie nacechowane emocjonalnie. Dziecko będzie miało trudności z oczekiwaniem nauczycieli. Trudno takiemu dziecko jest stosować się do dyscypliny szkolnej;
- dziecko które posługuje się ograniczonym kodem językowym może sobie całkiem dobrze radzić sobie w szkole z uczeniem się na pamięć ale będzie miało duże trudności z uchwyceniem różnic pojęciowych, ponieważ wymaga to myślenia abstrakcyjnego.

Paul Willis - zajmował się również przyczynami kodów językowych. …………… różnice w osiągnięciach szkolnych z różnicami w środowisku wychowania. Stawiał pytanie : dlaczego dzieci robotników kończąc szkołę także zostają robotnikami? (kod ograniczony) jak w społeczeństwie dochodzi do reprodukcji kulturowej ( kod rozwinięty)

Dzieci z klasy niższych w procesie szkolnym przekonują się że nie są na tyle zdolne aby w przyszłości podjąć pracę zawodową o wyższym prestiżu kulturowym. Doświadczenie porażki szkolnej, uświadomienie tym dzieciom im własne ograniczenie intelektualne. Dzieci czują się, że są gorsze od innych, podejmują taką pracę, która nie daje większych szans na karierę zawodową.

Dzieci z niższych warstw społecznych podejmując pracę o niższym prestiżu społecznym nie odbierają tego jako porażkę życiową oraz nie myślą o sobie, że jedyną rzeczą jaką mogą zrobić to pracować w fabryce, warstw niższych doskonale rozumieją system władzy szkolnej. Wiedzą na czym polega władza nauczyciela/dyrektora. Korzystają z tej wiedzy nie po to, żeby się wpasować w system szkolny, ale po to aby z władzą walczyć. Dzieci z warstw niższych postrzegają szkołę jako środowisko kulturowo sobie obce, jednocześnie postrzegają jako środowisko podatne na manipulacje, na taką która przynosi tym dzieciom określone korzyści. Np. dzieci czerpią satysfakcję z konfliktów z nauczycielem. Dzieci nastawiają się na okazywanie słabości we władzy nauczyciela. Takie dzieci zdają sobie sprawę z tego, że w życiu dorosłych będzie podobnie jak w szkole. Też władze i wykorzystywanie poleceń bądź też zwalczać tą władzę, chce się usamodzielnić i zarabiać własne pieniądze. Swoich zawodów o niskim prestiżu takie dzieci nie wybierają z poczucia własnej niższości ale wybierają te zawody o niskim prestiżu dlatego, że do pracy zawodowej mają tak samo lekki stosunek jak do szkoły i tak jak w szkole nie interesowało ich osiągnięcie pierwszej lokaty w klasie, tak samo w pracy - chcą mieć pieniądze i być samodzielnymi. Takich niepowodzeń szkolnych szuka się na obszarze różnych teorii socjologicznych.

Teoria reprodukcji kulturowej- Pierre Baurdien (1930-2002) ur. się w ubogiej rodzinie w prowincji francuskiej, opublikował teorię w 1970r. w momencie opublikowania praca została uznana za przełomową w historii socjologii – klasyka. Jest teorią kontrowersyjną Baurdien zajmował się głównie socjologią edukacji i kultury, sformułował teorię reprodukcji na podstawie badań empirycznych. Prekursor radykalnego nurtu socjologii edukacji P.Baurdien zawiera analizę mechanizmów, które powodują, że system szkolny przyczynia się do odtwarzania struktury społecznej. System szkolny przyczynia się do utrwalania nierówności społecznych i ekonomicznych z pokolenia na pokolenie.

Przemoc symboliczna. System oświaty jest systemem przemocy symbolicznej. System ten narzuca kolejnym pokoleniom te wartości i normy, które są prezentowane przez dysponentów kultury oficjalnej. Dysponenci – dominujące grupy, klasy, społeczne warstwy, które poprzez system szkolny narzucają społeczeństwu swoją własną kulturę, a tym samym podtrzymują i odtwarzają ład społeczny według własnej wizji.

Przemoc symboliczna – wzmacnia i utrwala przemoc realną, a więc dodaje do przemocy realnej czysto symboliczne zniewolenie w sferze wartości. W tzw. „ukrytym programie” nauczania szkolnego zawarte są metody za pomocą których uczą wartości, a także postaw, nawyków, szkoły uczą tych wartości, postaw, nawyków, jedynie utrwalają zróżnicowanie postaw, wartości, nawyków, nabytych i ukształtowanych w życiu rodzinnym. Zostają również utrwalane różnice społeczne. Ten zespół nawyków, wartości, postaw, rytuałów utrwala szkoła.

Na ogół uważa się, że Polskie szkoły są instytucjami wyrównującymi różnice pochodzeniowe. Sukces szkolny zależy wyłącznie od podejścia ucznia.

Wyniki badań empirycznych ujawniają zróżnicowanie szkolne dzieci w wywodzących się z różnych rodzin. Wychowanie pewne zachowania wzmacnia lub tłumi. Badania empiryczne pokazują, że w polskich szkołach działają takie mechanizmy oceniania i promowania uczniów a także organizacji nauki w szkole, które działają na rzecz pogłębienia różnic pochodzeniowych. Mechanizmy te wzmacniają tendencję do dziedziczenia pozycji społecznych.

Teoria oporu

Władza nie musi być traktowana jako niechciana i niemożliwa do przezwyciężenia dominacja. Postrzegane są relacje pomiędzy systemem szkolnym a samym społeczeństwem. Władza jeśli nawet jest hegemoniczna - nie trzyma jednostki zupełnej, całkowitej niewoli – kulturowej czy ekonomicznej. Zawsze jest przestrzeń dla indywidualności i subiektywności. „nie negujemy tych założeń teorii reprodukcji mówiących o realizacji przez szkołę interesów systemu w sferze kulturowej ale jednocześnie twierdzą, że szkoły mają pewną autonomię. Autonomia szkoły wynika m.in. z ich różnorodności, z ich niepełnego dostosowania się systemu wobec autonomii szkół dochodzi w nich do oporu – reinterpretacji reguł, dyskurs i humanizacja.
Szkoła jest tym miejscem w którym zarówno nauczyciel jak i uczniowie mogą wyrażać swój krytyczny stosunek wobec różnorodnymi kwestiami. Mogą pozostawać w opozycji do wielu aspektów rzeczywistości i mogą tworzyć nowe, niezależne wartości. Szkoła może odegrać istotną rolę w przekształcaniu społeczeństwa. Nauczyciele powinni uczyć swoich wychowanków jak mają negocjować swoją rolę, miejsce w systemie. Przedstawiciel teorii oporu- Michel Foucault zwolennik indywidualizmu określający jacy jesteśmy i jacy powinniśmy być. Mimo tego że różne były ich wizję i metody badania łączyło ich tworzenie badań z perspektywy jednostki defowaryzowanej.

IDEOLOGIE EDUKACYJNE

Ideologie edukacyjna to zbiór idei, przekonań wychowawczych przez grupę ludzi an temat formalnych ram edukacji a zwłaszcza szkolnictwa. Ideologia dotycząca grup ludzi a nie jednostek.
Jednostka-poglądy
ideologie edukacyjne konkurują między sobą, możemy je zestawić i porównywać pod względem elementów składowych.
Elementy składowe - teorie składowe
Teorie składowe, to takie jak teorie wiedzy, uczenia się, teorie dotyczące roli ucznia, nauczania i roli nauczyciela, teorie oceniania, teorie uczenia się.
Ideologie konkurujące między sobą
-ideologia przekazu z ideologią interpretacji
-ideologia autorytarna z ideologią demokratyczną
-ideologia otwarta z ideologią zamkniętą
-ideologia tradycyjna z ideologią postępowań.

Ideologia podmiotowa, przekazu i interpretacji
TEORIA WIEDZY
Ideologia przekazu - Wiedza istnieje w formie ogólnych dyscyplin znanych jako przedmioty, które zostały rozwinięte w przeszłości i obecnie są poszerzane. Na przedmiocie się kończy i zaczyna.
Ideologia interpretacji - Wiedza istnieje w świadomości znawców i ich zdolności do organizowania myśli i działania. Przedmioty są jednym z wielu dostępnych zasobów.
Ideologia podmiotowości - Wiedza istnieje w teraźniejszości i przyszłości, ponieważ istniejąca wiedza przedmiotowa uważana jest za ograniczoną w zestawieniu z współczesnymi założonymi problemami.
TEORIA UCZENIA SIĘ
Ideologia przekazu - Osiągnięcia uczniów są ocenione o ile odpowiadają one standardom i kryteriom przedmiotów.
Ideologia interpretacji - Ceniona jest działalność uczniów zmierzająca do interpretacji rzeczywistości tak więc, kryteria oceny pochodzą zarówno od ucznia jak i nauczyciela.
Ideologia podmiotowości - Ceni się osiągnięcia uczniów w uczeniu się technik uczenia się i rozwijania nowej wiedzy oraz rozumienie.
TEORIA OCENIANIA
Ideologia przekazu - Oceniany będzie produkt końcowy w formie egzaminu prawdopodobnie pisemnego nadzorowanego przez nauczyciela lub egzaminatora.
Ideologia interpretacji - Ocenianie będzie się odbywać podczas całego kursu jako sposób monitorowania stopniowej modyfikacji wiedzy faza po fazie.
Ideologia podmiotowości - Ocenianie będzie stopniowo przechodziło spod kontroli nauczyciela pod kontrolę uczniów w miarę toku uczenia się oraz kreatywnie oceniać swoje osiągnięcia.
Która z tych teorii jest dominująca w dzisiejszym szkolnictwie?
Nie ma neutralnego poglądu na wiedzę i na proces uczenia się, a także oceniania.
Tworzą pewne konkretne założenia na temat tego czym jest tzw: dobre, czy złe wykształcenie, a określając to ideologie edukacji mają wpływ na to co stanie się uczniami, kiedy skończą szkoły i kiedy skończy się ocenienie.

Program ukryty szkoły-to wszystko co uczeń przyswaja sobie przebywając w szkole, przez kontakt z nauczycielami, rówieśnikami. Poza oficjalnym programem realizowanym przez nauczyciela do ucznia docierają inne aspekty, np. postawa nauczyciela w trakcie prowadzenia lekcji, jego zaangażowanie, wymagania stawiane uczniom. Te wszystkie przekazy odbierane są przez uczniów.
Następstwa/Skutki ukrytego programu szkoły – bierna akceptacja jest bardziej odpowiednia niż krytycyzm tego co przekazuje nauczyciel, -na każde pytanie istnieje tylko jedna poprawna odpowiedź, -rywalizacja zawsze ważniejsza niż współpraca; - opinii władzy należy bezwzględnie ufać a nie własny osąd; własne pomysły nie mają znaczenia; - nie należy pomagać innym, a dbać tylko o własne interesy;
Konsekwencje ukrytego programu szkoły: Szczegóły badań: uczniowie klas 3 nie potrafią sami myśleć ; -nauka w tzw. „odroczonej gratyfikacji”,- nakazy i zakazy poza regulaminem szkół,- ukryty program architektury budynków szkolnych(ustawienie ławek w klasie, zwrócone frontem ku nauczycielowi, w rzędach, jedne za drugimi, teren dla nauczyciela zajmuję 1/3 powierzchni klasy ,teren wokół szkoły, gesty jakie wykonuje nauczyciel).
Ukryty program a dzisiejsza szkoła:
-schematyzm myślenia
-brak samodzielnego myślenia
-dzisiejsza szkoła podstawowa nie zachęca do samodzielnego myślenia, ukazuje tylko schematy; nie zachęca do samodzielnego rozwiązywania żadnych problemów
-treści podręczników szkolnych do klas początkujących ukazują tylko pewne stereotypy, nie ukazują przemian społecznych jakie się dzisiaj dokonują .

Strategie radzenia sobie z wymaganiami szkolnymi: unikać konfrontacji z nauczycielem- uczeń dostosuję się do ukrytego programu, ale nie do szkolnego programu.

Teoretyk konserwatyzmu Roger Scruton- Brytyjczyk ,wykłada w Wielkiej Bryt. I USA, socjolog i filozof.

Brytyjski system oświaty
Współcześni nauczyciele mają do czynienia z młodzieżą kształconą według modelu który przywiązuje większą wagę do budzenia poczucia własnej wartości niż do osiągania prawdziwych sukcesów. Edukacja skoncentrowana na uczniu rozbudza nadmierne oczekiwania i zniechęca do wysiłku. Z roku na rok zmniejsza się szansa na to że maturzysta w Wielkiej Brytanii umie napisać pracę, przeczytać książkę , czy ułożyć kilka zdań, a władze oświatowe nie mogą przyznać że taka sytuacja wynikam z kultury wysokiej samooceny. System oświaty dąży do tego by uczniowie mieli o sobie lepsze zadnie. Program szkolny układa się tak, aby zbierał w sobie takie treści, które będą istotne z punktu widzenia zainteresowań ucznia.
Dzieci w szkołach nie są uczone jak wybierać coś co jest wartościowe, ale raczej są nauczone aby wybierać to co lubią, co nie zapewni im awansu w społecznej hierarchii. Przeważanie edukacja jest wtedy gdy uda się przekonać dzieci, że warto poznać nowe rzeczy, których nie znają bądź nie lubią.
Edukacja to również zapewnienie awansu społecznego.

Francuski uczony – Alain Fenkielkraut
powiada on że reformy społeczne z początku XVII wieku polegały na tym, że dzieciom robotników zaczęto wpajać kulturę mieszczańska; obecnie staje się obowiązujące równouprawnienie wszystkich kodów kulturowych, zatem staje się obowiązujące równouprawnienie wszystkich kodów kulturowych. W ten sposób poznaje się dzieci emigrantów, w gettach porządnej kulturowości.
Praktyki kulturowe trzeba traktować na równi – rozumienie tolerancji prowadzące do rozpadu. Obecnie pogłębia się nieporozumienie między szkołą jako instytucją a jej użytkownikami czyli uczniami.
Szkoła jest nowoczesna, a uczniowie ponowocześni. Celem szkoły jest kształcenie umysłu a uczniowie przeciwstawiają się nim płynną uwagę młodego telewidza.
Frank Furedi nie zgadza się z poglądami dwóch najbardziej wpływowych twórców, mowa o teorii społeczeństwa ryzyka która stworzył Ulrich Beck, a która rozwinął Anthony Głddens – który zgadza się całkowicie z Beckiem, co do teorii społeczeństwa, ale nie Furedi. F.Feuredi zarzuca teorii społeczeństwa ryzyka. Ulrich Beck i A. Giddens twierdzą że wiedza naukowa przyczynia się zarówno do powstania nowych sytuacji ryzykownych jak i do wzrostu świadomości ryzyka, ale nie przyczynia się wiedza naukowa do wzrostu wiedzy o samym charakterze ryzyka. A przecież twierdzenie , że problemem nie jest ignorancja, lecz wiedza w sposób zasadniczy podkopuje autorytet nauki, i powiada w związku z tym tak, wysuwane obecnie tezy o powiązaniu wiedzy z ryzykiem stawiają pod znakiem zapytania ludzie, właściwości poznawcze, ponieważ w tej teorii podkreśla się niemożliwość przewidywania konsekwencji nauki. W ten sposób podważa się także autorytet nauki a w konsekwencji ta relatywizacja wiedzy odcisnęło to piętno na praktyce edukacyjnej. Wielu pedagogów uważa, że nauczanie oparte na doświadczeniu ma status porównywalny do tego, które bazuje na wiedzy teoretycznej, a w związku z tym w szkołach rola nauczyciela nie polega już na przekazywaniu wiedzy zewnętrznej wobec tego doświadczenia, ale rola nauczyciela polega na rozwijaniu i promowaniu poglądów, które uczeń już ma. Wygląda na to, ze nie wolno już konfrontować uczniów obrazami i ideałami obcymi ich doświadczeniom.

Problem roli szkoły i reakcji
-Nową rolą szkoły mogłyby się stać uczelnie młodych ludzi, według jakich kluczy czy też jakich zasad mogą porządkować ten ogrom informacji zgromadzonych w maszynkach. Postman twierdzi , że ulica Sezamkowa zachęca dzieci do kochania szkoły, ale pod warunkiem, że szkoła wygląda dokładnie tak jak ulica Sezamkowa. Ulica Sezamkowa jest kształcąca, ale nie uczy kochania szkoły. Podsumowując Postman zadaje pytanie kto nauczy dzieci jaki i kiedy mają oglądać telewizje? Kiedy nie? Jeżeli już oglądają to wyposażone jak aparat krytyczny ?Odpowiada bardzo prosto - to szkoła ma tego nauczyć, gdyż rodzice nie mają czasu. W tym także Posman upatruje nową rolę szkoły.
ucieczka w świat wirtualny przynosi korzyści takie jak:
-osobowość relacyjna wieloraka być może sprawiła, że młodzi ludzie będą mniej skłonni rywalizować niż poprzednie pokolenie
-tożsamość sieciowa , a także etos sieciowy będą wykorzystywały myślenie systemowe, ale także będą wykształcały zdolność do współpracy, kompromisu i współpracy zespołowej.

KONFLIKTY W EDUKACJI
Środowisko szkole nie jest systemem jednolitym . w jego skład wchodzą takie podmioty:
-nauczyciele, rodzice, uczniowie, administracja szkolna, administracja systemu oświaty, politycy.
każdy z tych podmiotów ma inne oczekiwania wobec szkoły. Wnosi dla rzeczywistości szkolnej sposoby interpretowania zjawisk , faktów zachodzących w szkole.
Każdy stawia szkole odmienne wymagania .
Odmienność podmiotów może prowadzić do niepewności ról społecznych każdego z tych przedmiotów,. Może to doprowadzić do dewaluacji pozycji zawodowej. Wszystko to może prowadzić do powstania konfliktów.

Konflikt to wszelkie przejawy zmagań czy też walki między ludźmi, których celem jest nie tylko zdobycie czy też utrzymanie np. określonej pozycji społecznej albo władzy. Nie chodzi tylko o zdobycie i utrzymanie wartości cieszących się uznaniem ale chociaż też o pozyskanie albo nawet w skrajnych sytuacjach eliminację rzeczywistego lub domniemanego przeciwnika . Konflikt zawiera w sobie tezę , iż nie każdy spór czy sprzeczność np. poglądów, czy rozbieżność zdań czy też kłótnia jest konfliktem.
Istotą konfliktu jest walka.
rodzaje konfliktów:
-konflikt jawny – świadomy i manifestowany przez jednostkę - to że jest świadomy daje możliwość rozwiązania go.
-konflikt ukryty – nieuświadomiony , niemanifestowany. Najczęściej wybierany do podświadomości/nieświadomości co powoduje że nie ma czasu na rozwiązanie go. Taka sytuacja może powodować ujawnienie różnorodnych efektów pośrednich tego efektu. Często są negatywne - frustracje, nerwice, psychozy.
- konflikt instrumentalny – konflikt realizowany z premedytacją, aby osiągnąć określone korzyści . Może być wywołany jako zabieg taktyczny – gdy osoba wywołująca kłótnię chce odwrócić uwagę od innego konfliktu.
-konflikt bezpośredni rozgrywa się między stronami konfliktu bez udziału osób trzecich, pośrednictwa grup czy instytucji osób trzecich.
-konflikt pośredni rozgrywa się między stronami z dominującym udziałem osób, grup trzecich, które nie są stroną udziału w tym konflikcie
-konflikt poznawczy – wynika z faktu, że jednostki różnią się między sobą w ocenie tej samej rzeczywistości np. tego samego zjawiska/ tego samego faktu, ale wyciągają z tej oceny odmienne wnioski dotyczące działania.
-konflikt pokoleń zachodzi między dwiema kolejnymi generacjami (rodzice - dzieci), jest zjawiskiem naturalnym, choć czasami może przybierać formy niebezpieczne.

Konflikt w szkole :
-między nauczycielami i uczniami – może powstać gdy nauczyciel ma ambicje realizowania rozszerzonego, ambitnego, trudnego programu nauczania a uczniowie nie są tym zachwyceni.
-między administracja szkoły a uczniami i ich rodzicami – dotyczy zasad funkcjonowania instytucji szkoły, ponieważ administracja szkoły postrzega wszelkie kwestie edukacyjne związane z nauczaniem głownie z perspektywy formalnych zależności, ale też z perspektywy, która obowiązuje w szkole na poziomie ponadjednostkowym np. trzeba ustalić plan lekcji, ustalić zasadę funkcjonowania szkoły. Natomiast uczniowie i ich rodzice postrzegają tę samą szkołę z innej perspektywy – potrzeb jednostkowych.
- między administracja szkoły a przedstawicielami różnorodnych ciał nadzorczych –mogą dotyczyć preferowanych wartości – jakie nadać szkole imię, awans nauczyciela itp. Społeczność lokalna.
Skutki konfliktów w szkole
-konflikt w szkole może prowadzić do dominacji ujawniając swoistą hierarchię szkolną, czyli nierówność statusów ucznia, nauczyciela, dyrektora szkoły oraz urzędnika wyższego szczebla. - tam gdzie pojawi się dominacja potwierdzoną hierarchią mamy do czynienia z uzależnieniem realizacji potrzeb jednostki od woli silniejszego – nauczyciela , dyrektora szkoły.
- mechanizmy, które rządzą konfliktem w szkole to są te same mechanizmy, które rządzą konfliktami społecznymi zwłaszcza w odniesieniu do instytucji
-dobrze jest rozróżniać czym jest rozbieżność zdań stanowisk a czym konflikt.
-konflikt może występować w wielu formach (najczęściej: poznawczy, pokoleń- rzadziej w nowoczesnej szkole)
-nierówność statutów podmiotowych edukacyjnych prowadzi do wzrostu agresji w szkole
podsumowanie
-odróżniamy w teorii i w życiu rozbieżności stanowisk, spór , odmienność poglądów, kłótnię od konfliktu.
-konflikty występują w wielu różnych formach – jawny, ukryty instrumentalny, bezpośredni, pośredni, poznawczy, pokoleń.
-dla procesu edukacji a także funkcjonowania szkoły jako instytucji szczególne znaczenie mają konflikty poznawczy i konflikt pokoleń
-konflikty w edukacji rozgrywają się na różnych płaszczyznach i warto sobie zdawać sprawę na jakiej płaszczyźnie odbywa się dany konflikt
-konflikt w sferze edukacji może prowadzić do dominacji, ujawniając hierarchie szkolną, czyli nierówność statusów a to z kolei może prowadzić do pojawienia się i nasilenia agresji w szkole