Metodologia badań społecznych

1. Specyfika metodologii badań w naukach społecznych.
   Nauki społeczne wzorują się na badaniach nauk przyrodniczych, z drugiej strony chcą iść w inną stronę i wykształcić własne narzędzia. Nauki społeczne:
   -są w opozycji z naukami przyrodniczymi. Mają słabą funkcję nomotetyczną (nauki zajmujące się wykrywaniem, opisem i formułowaniem praw ogólnych, niezmiennych, funkcja nomotetyczna- zdolność do tworzenia praw) co w naukach ścisłych jest dobrze rozwinięte. Słabo wykształciły należyte narzędzia. Obiektem badań jest społeczeństwo-zmienne i dynamiczne w czasie, stąd trudności.
   -mają niska zdolność prognostyczną, gdzie nauki przyrodnicze łatwo sprawdzić (np. pogoda), bo są np. obliczenia komputerowe, przetwarzanie informacji.
   -nie mają warsztatu jak nauki przyrodnicze, stąd problemy z trafnością badań. Bardzo małe wykorzystanie statystyki na podstawie analizy wyników i na etapie doboru próby.
   - techniki zorientowane na opinię i techniki zorientowane na działania. Lepiej badać działania i obserwować niż badać opinię ludzi. Do nauk społecznych należą: praca socjalna, ekonomia, socjologia, pedagogika, psychologia.

Obiekt określona populacja ludzi, badamy próbę badawczą, nie całą grupę
Przedmiot zjawisko lub proces, które podlega badaniu i ma miejsce w danej populacji, przebiega w danym obiekcie, np. procesy podejmowania decyzji, styl życia
Metoda jako pewien ogólny zestaw czynności, które trzeba podjąć by rozstrzygnąć problem badawczy, np. m. statystyczna oparta na próbie badawczej
Metoda statystyczna- oparta na próbie badawczej.
Procedura badawcza jako skonkretyzowany zestaw czynności i technik badawczych, np. sondaż czyli szybka procedura do zebrania szybkich informacji
Technika badawcza technika gromadzenia informacji o przedmiocie i obiekcie badań, np. ankieta audytoryjna

1. Pojęcie metodologii nauki. Teoria i twierdzenia teoretyczne.
   Od czasów starożytności występowały 2 nurty nauki:
   -o zewnętrznej rzeczywistości i psychicznym wnętrzu człowieka
   -o sposobie poznawania rzeczywistości zewnętrznej i własnego wnętrza

Równolegle stawiano 2 pytania:
1) jaki jest świat? –ontologia/metafizyka bada strukturę rzeczywistości, bytu, istnienia, przyczynowości
2)dlaczego sądzę, że taki jest świat? –epistemologia-teoria poznania, dział filozofii, zajmujący się relacjami między poznawaniem, poznaniem a rzeczywistością. Epistemologia rozważa naturę takich pojęć jak: prawda, przekonanie, sąd, spostrzeganie, wiedza czy uzasadnienie, (w tym metodologia)
Od najstarszych dziejów są to 2 najważniejsze działy filozofii, a metodologia jest pochodną filozofii. Szczegółowe pytania o sposobie poznania rzeczywistości dały początek pojęciu metodologia (methodos- z gr. sposób lub droga, logos–nauka = nauka o metodzie). Każda nauka wykształciła swoja metodologię, a metodologia jest metanauką, czyli nauka o nauce, to nauka o metodach badań naukowych, ich skuteczności i wartości poznawczej.

Każda z nauk ma swój realny przedmiot i obiekt, np. Socjologia – społeczeńśtwo. W wyniku poznania (badania empirycznego) powstają wytwory zwane TEORIAMI (pewne procesy poznawcze prowadzą do uformowania rezultatów w postaci teorii). W żadnej nauce nie mamy jednej teorii. Teorii jest tyle, ile zjawisk i procesów. Przedmiotem metodologii są czynności poznawcze uczonych, które są realne, ponieważ przebiegają w konkretnym czasie i miejscu. Na gruncie nauk społecznych istotnym czynnikiem decydującym o możliwości zbudowania teorii jest przyjmowana koncepcja prawdy. Klasyczna definicja prawdy: zgodność myśli z rzeczywistością. Prawdziwe jest to, co jest zgodne z rzeczywistością.
Koncepcje prawdy:
-konwencjonalizm –ujmuje ustalenia naukowe jako wynik umowny, np. Słońce krąży wokół Ziemi
1) kalendarzowa koncepcja prawdy (to,co nowocześniejsze jest automatycznie bardziej prawdziwe)

2) arytmetyczna koncepcja prawdy (związana z głosem większości)
-koncepcja instrumentalistyczna prawdy-nauka to narzędzie ułatwiające ogląd świata a nie jego poznanie. Ważne jest by pojęcia i twierdzenia ułatwiały badaczom opis rzeczywistości, a jego

prawdziwość nie jest już tak istotna.

Podział metodologii: Ajdukiewicz
*nauki realne –
główne narzędzia działań to obserwacja, eksperyment. Metodologia nauk realnych stosuje dedukcje tam gdzie jest ona możliwa, lecz jej stosowanie jest ograniczone przez fakt, że wiedza w naukach realnych jest obciążona wieloma nieścisłościami i nie ma stosunkowo mocnej racji logicznej. Częściej więc stosuje się narzędzia/podejście indukcyjne, czyli od szczegółu do ogółu (tzn. na podstawie analizy szkoły, orzeka się o całości edukacyjnej w szkołach np. statystycznie) . Wiedza w naukach realnych ma charakter historyczny w związku z tym pewne jej fragmenty dezaktualizują się tkwiąc w niej jednocześnie.
metoda historyczno-porównawcza jest metodą fundamentalną probieżem (sprawdzeniem) prawdziwości jest badanie empiryczne. Każda wiedza w naukach realnych (w tym pedagogicznych), która nie ma odniesień empirycznych jest wiedzą spekulatywną.
Nauki realne to:
-nauki przyrodnicze
-nauki humanistyczne ( nauki o wartościach, np. filologie)
-nauki społeczne (socjologia, pedagogika, psychologia, etnologia, ekonomia, „prawo”)
*nauki formalne-
narzędzi poznania: reguły rachunków zdań, predykatów, systemy relacyjne czy kategorie zbiorów. Wszędzie są kwantyfikatory i rachunki kwantyfikatorów -jest to świat liczb i relacji na tych liczbach, relacji między liczbami i operacji.
Nauką formalna jest matematyka, której językiem jest logika.
Metodologia nauk formalnych bazuje na logice dedukcji, dopuszczając indukcję tam gdzie występuje nierozwiązalność. O wartości zdania nie decyduje prawdziwość epistemologiczna lecz prawdziwość logiczna, tzn. te systemy są prawdziwe, które są wewnętrznie niesprzeczne, spójne i zupełne (wyczerpujące wszelkie przypadki). Systemy nauk formalnych cechuje zaksjomatyzowanie niekwestionowane prawdy (oparcie się na pewnych niekwestionowanych prawdach).

Wyróżnia się podział nauki na przyrodnicze (do których zaliczamy m.in. fizykę, chemię, astronomię czy medycynę), formalne (np. matematyka czy logika formalna) oraz kulturowe (w których wyróżnia się humanistyczne, jak np. historia czy lingwistyka, oraz społeczno –ekonomiczne). Nauki przyrodnicze i kulturowe stanowią zbiór nauk realnych obok formalnych. Nauki realne zajmują się wycinkiem rzeczywistości doświadczalnej określonymi, swoimi metodami. Ten wycinek dotyczyć może albo przyrody (wtedy mamy nauki przyrodnicze), albo tego, co powstało w wyniku ludzkiego działania (wtedy mamy kulturowe i społeczno – ekonomiczne). Tymczasem nauki formalne nie zajmują się wycinkami rzeczywistości doświadczalnej, ale czystą formą, abstrakcyjną strukturą zależności czy urachunkowieniem wyrażeń.

Podziały metodologii: J. Kmita
-metodologia opisowa- charakteryzuje działąnia badaczy, czynności badawcze i ich rezultaty
-m. normatywna 7.- w oparciu o przyjęte racjonalizacje (modele adekwatnego postępowania naukowego charakteryzuje realne czynności uczonych wskazując, w których miejscach ich praktyka odbiega o wzorców
formułuje zalecenia i dyrektywy w postępowaniu badawczym
-m. genetyczna- opis czynności i wytworów badacza wraz z jego strukturą i uporządkowaniem w czasie, dodatkowo bada się dlaczego w danym czasie i miejscu upowszechnił się określony wzorzec uprawiania nauki
-m. funkcjonalna – zawiera w sobie charakterystykę metodologii opisowej wzbogaconej o analizę czynności uczonych wraz z ich następstwami oraz umysłowością epoki (co mieści się w pojęciu ogólnym metodologii), w której realizuje poznanie

Metodologia opisowa i metodologia normatywna zaliczają się do kumulatywistycznego paradygmatu rozwoju nauk, zaś genetyczna i funkcjonalna do antykumulatywistycznego (podział wg. Kuhn)

Pojęcie TEORII
Zasadniczym rezultatem działalności uczonych są teorie naukowe. Teorie w sposób skrótowy i uproszczony charakteryzują rzeczywistość, nigdy więc w sposób prawdziwy. Rozumienie teorii różni się w zależności od dyscypliny naukowej, nie ma tez jednej wizji teorii, np. W przyrodoznawstwie dominuje restykcyjne rozumienie teorii, a w naukach społecznych bardziej dowolne.
TEORIA jest różnie rozumiana przez określone dyscypliny. Nie ma jednej wizji teorii. Podejście do roli teorii w teorii poznania możemy podzielić na:
-restrykcyjne, np. przyrodoznawstwo
-łagodne, np. nauki społeczne, pedagogiczne

Strukturalne pojęcie teorii
TEORIA to zespół twierdzeń teoretycznych uporządkowanych semantycznie (znaczeniowo?) lub syntaktycznie (składniowo?).
W wersji semantycznej za teorie uznaje się zespół twierdzeń teoretycznych połączonych relacjami znaczeniowymi – mają wspólne odniesienie do tego samego przedmiotu.
Syntaktycznie- teoria to zespół twierdzeń teoretycznych powiązanych ze sobą relacjami wynikania logicznego. (wynikanie to schemat logiczny, w którym z racji wyprowadzamy następstwa, a z następstw interakcyjne konsekwencje)

Eksplanacyjne (wyjaśniające) pojęcie teorii 10.
wyjaśnienie): za teorię uznaje się zespół zdań sprawdzonych (tj. dających się sprawdzić empirycznie), potwierdzonych w sposób umożliwiający kontrolę przez badaczy, które to zdania wyjaśniają jakąś klasę faktów i pozwalają, w oparciu o te wyjaśnienia, bądź to adekwatniej rozumieć swiat, bądź efektywniej (praktyczniej) działać. Tak rozumiane pojęcie jest względnie rozpowszechnione.

Twierdzenia teoretyczne2.
1) takie zdania, które orzekają o związkach a nie o warunkowaniu (związek-wzajemny wpływ czynników)
2) powinny mieć postać implikacji (jeżeli p→q)
3) muszą być maksymalnie generalne (zawsze, wszędzie, bez wyjątku), w żadnej nauce poza logiką nie ma maksymalnej generalności**
4) powinny być wysoce ogólne (zdolność do wyprowadzania z twierdzeń inferencyjnych konsekwencji) **uniwersalność twierdzeń
5) to takie zdania, które zawierają terminy teoretyczne. T. teoretyczne nie posiadają bezpośrednich predykatów empirycznych (np. struktura grupy, osobowość, tożsamość)

W naukach społecznych obowiązuje łagodne ujęcie teorii – zespół zdań uzasadnionych powiązanych semantycznie, orzekających o związkach względnie generalnych i ogólnych.
W wersji restrykcyjnej konieczne jest utrzymanie kresu warunku.

FUNKCJE TEORII
1) diagnostyczna
2) eksplanacyjna –t. pozwala wyjaśniać zjawiska i procesy
3) predykcyjna –przewidywanie i prognozowanie
4) praktyczna – związana ze zmianą rzeczywistości

CECHY NAUKOWEGO PROCESU POZNAWCZEGO
1) powtarzalność –możliwość do docierania do danych empirycznych w wielu podejściach (np. powtarzalność doświadczenia chemicznego)
2) porównywalność –proces poznawczy musi dostarczać danych dotyczących tego samego problemu (badanie wartości młodzieży w Lublinie i Poznaniu, podobnie zdefiniowany problem, a nie podobnie zastosowane techniki). Porównywalność jest możliwa poprzez:
a) standaryzację
-posługiwanie się tym samym narzędziem
-dokonywanie pomiarów w tych samych warunkach → standaryzacja warunków
-naturalizacja procesu badawczego – pozyskuje się dane w warunkach najbliższych badanemu przedmiotowi (badając młodzież to warunkiem jest np. miejsce ich pobytu)
-kategoryzacja –oznacza narzucanie/stosowanie określonych alternatyw odpowiedzi
3) intersubiektywna komunikowalność –możliwość sprawdzenia rezultatów badawczych przez innych badaczy, także pop pewnym czasie od badań
Proces poznawczy, który spełnia te wymogi i jednocześnie jest celowy, planowy i systematyczny nazwiemy naukowym, musi jednakże dotyczyć problemów poznawczo ważkich lub praktycznie znaczących. (cele badań :poznawcze i praktyczne, musi wywierać wpływ na wielu ludzi, wtedy jest znaczący).

Metodologia zajmuje się także kontrolą twierdzeń, czyli zdań które są proponowane …, a rezultaty kontroli mogą być następujące:

Sfalsyfikować stwierdzenie- rozstrzygnąć, że jest ta zdanie nieprawdziwe, odrzucenie twierdzenia/zdania
Dyskonfirmacja –podważenie potwierdzenia, osłabienie jego uzasadnienia
Konfirmacja –uznanie zdania za wysoce prawdopodobne
Weryfikacja –całkowite potwierdzenie zdania czyli uznanie zdania za prawdziwe
zarówno weryfikacja jaki i falsyfikacja są w naukach społecznych niemożliwe. Choć w przypadku falsyfikacji są pewne schematy, które mogą do niej prowadzić, natomiast nie można dojść do weryfikacji poprzez zwiększenie liczby prób empirycznych.

Algorytm???
Antynomia w ujmowaniu rzeczywistości społecznej. Antynomie – to alternatywnie ułożone opcje widzenia świata (ontologia) i sposobu jego pojmowania (epistemologia)
naturalizm – antynaturalizm
indywidualizm – antyindywidualizm
historyzm – ahistoryzm
strukturazlim – amorfizm
obiektywizm – subiektywizm
aktywizm – pasywizm
teleologizm – opcja bezkierunkowa

Naturalizm -> w ontologii przyjmuje, że istnieje jedna rzeczywistość przyrodniczo-społeczna, w której działają prawidłowości tego samego rodzaju. W epistemologii: zakłada jedność meto di technik ze szczególną ekspozycją obserwacji i eksperymentu. Naturalizm zrodził się przed wpływem nauk przyrodniczych. Naturalizm rozpowszechniony w życiu społeczny: scjentyzm

Antynaturalizm -> w ontologii: zakłada, że istnieją dwie rzeczywistości: nauka i kultura. W ramach tych 2 rzeczywistości działają różne prawidłowości. W przyrodzie mamy do czynienia z żelaznymi koniecznościami, w świecie kultury możliwości określone przypadkiem. W epistemologii: 2 niezależne sposoby poznania (eksperyment, matematyzacja)

Indywidualizm -> w ontologii: w rzeczywistości społecznej istnieją jedynie indywidua, wytwory ich działań oraz sensy/znaczenia. Wszystko co jest ponad indywidualne ma charakter fikcji lub skrótowej etykiety. W epistemologii: kładzie nacisk na badanie indywiduów i ich wytworów, ale zawsze w powiązaniach, relacjach do innych indywiduów.

Antyindywidualizm -> w ontologii: istnieją całości różnego rzędu ponad indywidualne, od najmniejszych, jak rodzina, przez społeczności lokalne, po naród czy społeczności globalne. Te elementy składają się na mikro, meza i makrostruktury. Istotą tych całości są nie tylko więzi, ale także cechy globalne. Na poziomie różnych całości działają specyficzne prawidłowości. W epistemologii: chcąc zbadać określone zjawiska lub procesy jednego

rzędu, zawsze należy je uchwycić w kontekście całości nadrzędnej, a zatem badanie jest zawsze badaniem kontekstowym. Zawiera dwie dodatkowe struktury: redukcjonizm (całość wyższego rzędu charakteryzuje się poprzez badanie losowej próby indywiduów) i holizm (rzeczywistość da się opisać w całej złożoności, bogactwie)

historyzm -> w ontologii: wydaje się naturalną opcją widzenia świata, ale tak naprawdę nie jest. Są nauki, które odrzucają charakterystyki czasowo-przestrzenne badanych zjawisk i procesów, a historyzm zakłada że każde zjawisko zawieszone jest w jakimś czasie miejscu.

Zakłada, że nawet zjawiska o tej samej strukturze są inne, ponieważ odbywają się w innych warunkach społeczno-kulturowych. W epistemologii: nastawiony na badanie zmian; wykorzystuje źródła historyczne, świadectwa z minionych epok, a opracowania mają charakter monograficzny.

Ahistoryzm – odrzuca charakterystykę twierdzeń czasowo-przestrzenną zastępując ją kwantyfikatorami

Struktura procesu badawczego obowiązuje w badaniach prowadzonych przez różne metody:
1. wstępne sformułowanie problemu
problem badawczy jako PYTANIE, ale nie każde pytanie jest problemem naukowym, wyróżniam 3 kryteria kwalifikujące pytanie jako problem naukowy
a) musi ono dotyczyć obiektywnego stanu niewiedzy
b) musi być wyrażone w języku naukowym (zawierać pojęcia i terminy naukowe)
c) musi być wiadomo jakie podjąć czynności, aby szukać odpowiedzi na to pytanie
Stawiając pytania/problemy badawcze należy dążyć do odpowiedzi na następujące pytanie:
a)w jaką formę najlepiej przekształcić problem (jaka partykułę pytajną zastosować), czy zjawisko zachodzi, w jaki sposób przebiega, dlaczego zjawisko zachodzi-przyczyny/uwarunkowania
b) w jakim celu podejmuje się badania – czy w celu wypełnienia luki w wiedzy, rozstrzygnięcia spornych problemów i dostarczenia podstaw do działań praktycznych/do zmiany rzeczywistości (teoria i praktyka)
c)czy przy rozwiązywaniu danego problemu wystarczy odwołanie się do danych empirycznych wywołanych przez badacza czy do literatury i do danych zastanych
d)czy wystarczy posługiwanie się aparatem pojęciowym danej nauki czy należy odwołać się do pojęć innych nauki czy tez tworzyć nowe pojęcia

2. Eksplikacja problematyki badawczej (uszczegółowieniem/ustawieniem tematu)
a) wyjaśnienie oraz uszczegółowienie problemu badawczego poprzez wyrażenie jej w formie zdań prostych zawierających jednoznaczne terminy, a także poprzez ukazanie powiązań tematu z problemami pokrewnymi i nadrzędnymi
SELEKACJA PYTAŃ I PROBLEMÓW SZCZEGÓŁOWYCH, kryteria wyboru pytań:
-teoretyczne –każe nam dobierać wyłącznie pytania centralne, najistotniejsze
-metodologiczne –dobór pytań ze względu na możliwość udzielenia na nie odpowiedzi (np. czy istnieje Bóg - odp niemożliwa)
-techniczno-organizacyjne
b) w ramach eksplikacji – wybór i uzasadnienie hipotez (propozycja twierdzenia naukowego, stworzenie „warunku”- jeśli… to…,
źródła hipotez:
-teoria – „najbardziej praktyczna jest dobra teoria” ?????
-dane empiryczne i dane z tego zakresu
-inwencja twórcza, intuicja badacza
wymogi hipotezy:
-musi odnosić się jednoznacznie do problemu badawczego
-musi mieć uzasadnienie –odwołanie do teorii, literatury, danych empirycznych
-powinna podawać warunki sprawdzalności

3. Operacjonalizacja problematyki badawczej
a) wybór zbiorowości, w której będą realizowane badania (np. młodzież, bezrobotni, ludzie w wieku podeszłym)
b) wybór metod i technik badawczych, kryteria:
-czy problematyka badawcza może być poznana przy pomocy materiałów źródłowych, czy trzeba wywoływać źródła i pozyskiwać dane
-czy istnieją przeszkody uniemożliwiające zastosowanie określonej metody (temat newralgiczny → ankieta, nie wywiad)
-czy możliwe jest stosowanie bardziej złożonych i dających lepsze rezultaty technik badawczych
-należy zdecydować czy wystarczy jeden czy kilka etapów badań, czy jedna metoda (technika) czy więcej; czy będziemy stosować obserwację w warunkach naturalnych, czy wprowadzać schemat eksperymentów i bodźców
c) wybór bazy źródłowej
podział źródeł: zastane i wywołane; badacz decyduje czy i ewentualnie które problemy szczegółowe mogą być rozwiązane poprzez odwołanie się do źródeł zastanych, a które wymagają wywołania źródeł, decyduje jaki stopień ogólności informacji jest niezbędny
d) wybór zasad, kryteriów i technik analizy wyników badań
badacz musi wiedzieć jaki schemat badań zastosuje –schemat analizy, potem dopiero konstruuje narzędzia!!

4. Przygotowanie narzędzi badawczych
Jakimi testowi należy poddać narzędzie badawcze? Należy zadać pytania:
– dlaczego zadaje się takie badanie?
– Dlaczego w ten sposób formułuję pytanie?
– Czego pytanie dotyczy?
– Jakie można uzyskać odpowiedzi na zadane pytanie?
– Dlaczego umieszczam to pytanie w tym konkretnym miejscu (jak pytać o wiek, zarobki)
– Jak będą analizowane odpowiedzi? Jakościowo czy ilościowo

Ostateczny kształt narzędzia badawczego wyznaczają następujące czynniki:
• zakres problematyki badawczej
• wymogi stosowanych technik badawczych
• warunki techniczno-organizacyjne badań

5. Pilotaż narzędzi badawczych
Ma dać badaczowi odpowiedzi na następujące pytanie:
a) czy problem badawczy może być rozwiązany przy użyciu przyjętych metod i technik badawczych?
b) czy problematyka została całkowicie i prawidłowo zoperacjonalizowana?
c) jaka jest wartość przyjętych wskaźników?
d) czy użyte pojęcia mają jednoznaczny sens empiryczny?

6. Dobór próby – jednostek do badań
Liczebność grupy nie jest tym samym czym reprezentatywność. Odpowiednia liczba jednostek jest warunkiem koniecznym reprezentatywności, ale nie jest warunkiem wystarczającym.
W badaniach społecznych o wielkości próby decydują:
a) wielkość badanej zbiorowości
b) struktura zbiorowości
c) oczekiwania dokładności wyników
d) stopień błędu przy uogólnianiu wyników 1-a
e) rodzaj próby
f) liczba i charakter zmiennych w badaniu
g) metody i techniki

7. Realizacja badań empirycznych

8. Weryfikacja materiału empirycznego
• stopień realizacji próby rzadko jest stuprocentowy!
• Poznanie kierunku zniekształceń próby
• eliminacja materiału niepełnego
• ocena stopnia istotności wywołanego materiału

9. Grupowanie materiału surowego
dobrze wypełnione / niepełne / wadliwie wypełnione

10. Analiza materiału empirycznego

11. Testowanie hipotez i uogólnianie wyników badań

12. Raport z badań

Opracowanie z głównymi wnioskami badań, hipotez, kończy się propozycją nowych badań.

Obiektywność poznania w naukach społecznych.
Max Webber – niemiecki prawnik, ekonomista, socjolog. Jego idea:

* zasady obiektywizmu:
– wolność wyboru problematyki badawczej
– wyraźne oddzielenie sądów wypowiadanych jako ekspert od sądów osobistych
– nauki społeczne powinny być wolne od wartościowania (Webber tego nie powiedział; jest to niemożliwe bo każdy badacz jest jednocześnie częścią tego co bada)

Webber twierdził, że nie ma potrzeby odrzucać wartości. Badaczowi zależy na wartościowaniu, rzecz w tym, aby było oparte na precyzyjnie wskazanych kryteriach. Kryteria:
>> pojęcia (w naukach społ. Same w sobie mają charakter wartościujący)
>> język (forma wypowiedzi często wymaga się od języka nauki nie używania ładunku emocjonalnego)
>> zawarcie opinii w wypowiedzi naukowej czyni ją nie tylko bardziej zrozumiałą, ale także bardziej precyzyjną od wypowiedzi typowo opisowej
Domaganie się od uczonych odwieszenia wartości, oznaczałoby zgodę na pozbawioną społecznego zaangażowania naukę.

– Obiektywność poznania nierozerwalnie wiąże się z przyjęciem adekwatnej koncepcji prawdy (a jedyną taką koncepcją może być klasyczna, arystoteleska)
Postulat ten wiąże się z odrzuceniem np. Arytmetycznej koncepcji prawdy

1. Arystotelesowska koncepcja prawdy głosi, że: prawda to zgodność myśli z rzeczywistością.

2. Twierdzenia teoretyczne orzekają o związkach: są maksymalnie generalne, ogólne oraz zawierają terminy teoretyczne.

3. Teoria jest w świecie społecznym m.in. instrumentem pozwalającym orzekać o twierdzeniach teoretycznych.

4. Antykumulatywistyczny paradygmat rozwoju nauki mówi, że nauka rozwija się w wyniku rewolucji naukowych.

5. Intersubiektywna komunikowalnośc i intersubiektywna kontrolowalność to cechy: naukowego poznania rzeczywistości.

6. Do koncepcji, które stronią od prawdy zaliczyć można: konwencjonalistyczne ujecie prawdy –ustalenie naukowe to wynik umowny.

7. Metodologia normatywna to taka nauka, która: bada, czy i w którym miejscu praktyka uczonych odbiega od wzorców.

8. Przedmiotem metodologii są: czynności poznawcze uczonych i ich rezultaty.

9. Socjologia to nauka zaliczana do : nauk realnych.

10. Teoria to zespół sprawdzalnych, potwierdzonych w sposób umożliwiający powtórzenie kontroli przez innych badaczy… to definicja: eksplanacyjnej koncepcji teorii.

11. Indukcja analityczna charakteryzuje się:tym, że na podstawie przebadania niewielkiej liczby obiektów generalizuje się wnioski na całą klasę obiektów.

12. Semantyczne ujęcie teorii uznaje za teorię: zespół twierdzeń teoretycznych połączonych relacjami znaczeniowymi, a więc mających wspólne odniesienie przedmiotowe.

13. Antynomie to: główne kategorie interpretacyjno-metodologiczne, alternatywnie ułożone opcje widzenia świata i jego poznania.

14. Antynaturalizm, w warstwie epistemologicznej, postuluje poznawanie kultury m.in. za pomocą metody: monograficznej EKSPERYMENT

15. Holizm to podejście: ewolucjonistyczne. ANTYINNDYWIDUALIZM

16. W socjologii i –szerzej – naukach społecznych dominuje podejście: historyczne.

17. Strukturalizam zakłada, ze: każda całość i każde zjawisko oraz proces posiadają strukturę.

18. Eksplikacja służy do zmniejszania wieloznaczności wyrażenia. W pewnej mierze uzyskujemy to poprzez: skonstruowanie znaczenia podobnie wyeksplikowanego.

19. Dyskonfirmacja to: rozstrzygniecie o nieprawdziwości zdania b. osłabienie uzasadnienia twierdzenia.

20. definicja to wypowiedz określająca znaczenie pewnego terminu,

21. Typy w typologii można niekiedy definiować abstrahując od statystycznej częstotliwości ich występowania: tak, to prawda.

22. Teologizm przyjmuje, że: np. społeczna rzeczywistośc rozwija się w dającym się wskazać kierunku.

23. Postulat nauki wolnej od wartości nie może być utożsamiany: z dominacją typów idealnych w teorii.

24. Pewna cecha, zdarzenie lub zjawisko, na podstawie zajścia którego wnioskujemy z pewnością, bądź z określonym prawdopodobieństwem bądź wreszcie z prawdopodobieństwem wyższym od przeciętnego, iż zachodzi zjawisko, jakie na s interesuje. Jest to definicja: wskaźnika.

25. Postulat nauki wolnej od wartości jest niemożliwy do spełnienia m.in. dlatego, że:

- czy teorie faktycznie orzekają o twierdzeniach? (są ich składowymi- to na bank, do tego diagnoza jest jedną z funkcji teorii w naukach społecznych) za bardzo kombinuję?
- czy holizm jest ewolucjonistyczny? a może ewaluacyjny?
- czy prawdziwe jest to twierdzenie o typach, bo nigdzie nie mogę tego znaleźć
- i ostatnie, 25. Niby najbardziej pasuje, ale jednak moje notatki wprowadzają mnie w błąd zatem czy ktoś mógłby zwrócić uwagę na te pytania????

1. Populacja to: całkowity zbiór badanych obiektów

2. Badanie panelowe różni się od badania przekrojowego: liczbą pomiarów

3. Która ze skal dopuszcza najwięcej operacji matematycznych? Skala ilorazowa

4. O tym, czy udało się nam zmierzyć to, co zamierzaliśmy mówi: trafność

5. Jeśli powtórzony pomiar daje takie same rezultaty, to świadczy to o: dużej rzetelności

6. Który plan badawczy nie jest planem eksperymentalnym? Plan z grupami kontrastowymi

7. Predyktory (zmienne predykcyjne) są: zmiennymi niezależnymi

8. Autorem słynnych badań nad posłuszeństwem (rzekome rażenie prądem elektrycznym) był: Stanley Milgram

9. Jaki rodzaj badań daje podstawę do wnioskowania o zależnościach przyczynowo-skutkowych: obserwacja.

10. Najniższym poziomem myślenia teoretycznego jest: klasyfikacja ad hoc

11. Błąd pomiaru obliczyć można dla próby: każdej

12. Trafność fasadowa jest rodzajem: trafności treściwej

13. Podstawą doboru próby nazywa się: operat! Anie „operator”

14. Losowy dobór badanych jednostek do grup eksperymentalnych to: randomizacja.

15. Bogus pipeline służy do: wymuszania prawdziwych odpowiedzi

16. Błąd ekolog izmu polega na: wnioskowanie o jednostkach na podstawie danych o zbiorowościach.

17. Operacjonalizacja jest wymagana gdy: badane zjawisko nie jest bezpośrednio obserwowalne.

18. Poziom pomiaru wyznacza: liczbę operacji statystycznych na danych.

19. Co jest przykładem definicji operacyjnej depresji? Deficyt motywacyjny

20. Operacjonalizacji nie podlegają: terminy pierwotne

Można mówić o dwóch typowych rodzajach trafności treściowej: trafności fasadoowej oraz trafności doboru próby