PEDAGOGIKA WCZESNOSZKOLNA – NOTATKI DO EGZAMINU

PEDAGOGIKA WCZESNOSZKOLNA JAKO NAUKA. MIEJSCE PW WŚRÓD INNYCH NAUK.

Pedagogika wczesnoszkolna

- pojęcia zamienne -> nauczanie początkowe, wychowanie nauczania początkowego, kształcenie i wychowanie początkowe;

- zawiera dwie integralne części :

* ogólną – formułuje prawa, teorie, koncepcje;

* szczegółową – metodyka poszczególnych przedmiotów;

Pedagogika wczesnoszkolna jako nauka:

• przedmiot i podmiot badań (proces nauczania oraz kształcenia osobowości dzieci w wieku młodszym;

• cele i zadania pedagogiki wczesnoszkolnej;

• formy pracy;

• środki dydaktyczne;

• metody i zasady nauczania;

• metodologia badań.

CELE I ZADANIA PW

Zadania pedagogiki wczesnoszkolnej:

- budzenie zainteresowań intelektualnych jako podstawy aktywno poznawczej;

- kształcenie umiejętności wyrażania swoich myśli w słowach i rozumieniu myśli cudzych;

- kształcenie spostrzegawczości, zdolności obserwacji, rozwijanie wyobraźni, wyrażanie się w różnych formach plastycznych.

Cele pedagogiki wczesnoszkolnej:

- przygotowanie dziecka do życia w zgodzie z samym sobą;

-doskonalenie umysłów;

- kształcenie dojrzałości emocjonalnej, przygotowanie do podejmowania dłuższych wysiłków intelektualnych i fizycznych;

- tworzenie sytuacji do samokontroli i samooceny;

- tworzenie sytuacji i warunków do kształtowania poprawnych relacji (uczeń-uczeń, dziecko-rodzice, uczeń-nauczyciel, dziecko-kraj)

FUNKCJE PW

FUNKCJE PEDAGOGIKI WCZESNOSZKOLNEJ:

• opisowa ( diagnostyczna) – jak jest?

• Wyjaśniająca ( esplikacyjna) – dlaczego jest tak a tak?

• Prognostyczna (praktyczna)- jak działać, aby osiągnąć to, a to?

CO TO JEST METODA NAUCZANIA? KLASYFIKACJA METOD NAUCZANIA.

METODA NAUCZANIA -> sposób postępowania, jest to systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, umożliwiający osiąganie celów kształcenia, bądź układ czynności nauczyciela i uczniów wypróbowany i systematycznie stosowany w celu spowodowania określonych zmian w osobowości uczniów.

• Podział metod ze względu na rodzaj przekazu informacji :

- słowne (pogadanka, opis, opowiadanie, wykład, dyskusja, praca z książką)

- oglądowe (pokaz, obserwacja, demonstracja)

- praktyczne (zajęcia laboratoryjne, zajęcia praktyczne

• Metody wynikające z koncepcji wielostronnego kształcenia:

- podające (wykład, opowiadanie, pogadanka, opis, dyskusja)

- problemowe (gry dydaktyczne, metody symulacyjne, zadaniowe, programowe)

- waloryzacyjne (prezentacja dzieł filmowych, malarstwa, tworzenie obrazów, filmów)

- praktyczne (operacyjne)

• Podział metod ze względu na wspieranie aktywności dziecka:

-informacyjne (informowania, wyjaśnianie, narracja, opis)

- heurystyczne (problemowe, dyskusja, dialog)

• Dobór metod zależy od :

• wieku uczniów;

• treści nauczania;

• celów i zadań pracy dydaktycznej wychowawcy;

• organizacja środków, których zamierza się użyć.

CO TO JEST ZASADA NAUCZANIA? GŁÓWNE ZASADY KSZTAŁCENIA DZIECKA W WIEKU WCZESNOSZKOLNYM.

Zasady -> normy postępowania dydaktycznego, których przestrzeganie umożliwia osiąganie celów kształcenia.

• Zasada poglądowości

• Zasada stopniowania trudności

• Zasada systematyczności

• Zasada świadomego i aktywnego udziału uczniów

• Zasada trwałości wiedzy uczniów

• Zasada wiązania teorii z praktyka

4 REGUŁY ZASADY STOPNIOWANIA TRUDNOŚCI:

1. przechodzić od tego co jest bliższe do tego co jest dalsze, np. analiza lektury- bohater- czy on coś przeżył

2. przechodzić od tego co jest łatwiejsze do tego co jest trudniejsze

3. od tego co znane do tego co nowe, nieznane

4. uwzględniać różnicę pomiędzy uczniami

DROGI TRWAŁOŚCI WIEDZY:

• sprawdzanie pracy domowej, tego co bylo na poprzedniej lekcji

• utrwalamy to co było na lekcji- na końcu

• praca domowa- utrwala wiedzę

• lekcje utrwalające

CO TO SĄ ŚRODKI DYDAKTYCZNE? KLASYFIKACJA ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE (media) – to różnego rodzaju przedmioty, urządzenia i materiały ( pośredniki), przekazujące informację od nadawcy do odbiorcy w formie komunikatów skonstruowanych ze słów, obrazów i dźwięków, a także umożliwiające uczącym się wykonywanie określonych czynności o charakterze intelektualnym i manualnym.

(Adamek, 103)

• zaznajamiają uczniów z nowym programem

• utrwalają wiedzę

• sprawdzają wiedzę

• mogą rozwijać umiejętności

PODZIAŁ ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH:

A)

• wzrokowe

• słuchowe

• wzrokowo-słuchowe

• automatyzujące proces nauczania-uczenia się

B) PODZIAŁ ŚRODKÓW DYDAKTYCZNYCH ZE WZGLĘDU NA ADRESATA:

• dla uczącego się

• dla nauczyciela

• wyposażenie środowiska dydaktycznego

• wyposażenie środowiska technicznego

C)

• środki proste- książki, mapy

• środki złożone- telewizor+program edukacyjny, komputer + program

D)

• środki gorące

• środki zimne

FORMY ORGANIZACJI KSZTAŁCENIA

FORMY ORGANIZACJI KSZTAŁCENIA:

wskazują jak organizować pracę dydaktyczną, stosownie do tego kto, gdzie i w jakim celu ma być przedmiotem kształcenia.

SZKOLNE	POZASZKOLNE
lekcyjne	Praca domowa prace społeczne zajęcia pozalekcyjne zajęcia w ogniskach i szkołach muzycznych wycieczki i inne
Pozalekcyjne ( zajęcia wyrównawcze, zajęcia organizacji dziecięcych, zajęcia zespołów dziecięcych, koła zainteresowań. )

CELE KSZTALCENIA W EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ. OPERACJONALIZACJA CELÓW KSZTAŁCENIA.

CELE KSZTAŁCENIA:

• odnoszą się do uczniów i opisują zmianę jaką chcemy osiągnąć

• dotyczą opanowanych wiadomości i umiejętności, działań i postaw

• dotyczą zamierzonych wyników ucznia; są realizowane przy pomocy określonych metod pracy nauczyciela

• ze względy na sposób formułowania wyróżnia się cele ogólne i szczegółowe

• wskazują kierunki dążeń, są wskazówkami dla nauczyciela

• wynikają z realizowanych programów nauczania

CELE OPERACYJNE:

Dotyczą uszczegółowienia celów ogólnych.

Operacjnonalizacja celów kształcenia - polega na ich przedstawieniu w postaci konkretnych rezultatów nauczania i uczenia się, a także na wskazaniu sposobów ich sprawdzania.

PROCEDURA OPERACJONALIZACJI CELÓW. SPRAWDZANIE REALIZACJI CELÓW.

SPRAWDZANIE REALIZACJI CELÓW:

• przy pomocy środków dydaktycznych (map, atlasów)

• określajac czas wykonania zadania

• przy pomocy sposobów przedstawiania informacji

PODSTAWA PROGRAMOWA A PROGRAM NAUCZANIA W EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ.

PODSTAWA PROGRAMOWA:

-określa, czego szkoła jest zobowiązana nauczyć ucznia o przeciętnych uzdolnieniach na każdym etapie kształcenia, zachęcając jednocześnie do wzbogacenia i pogłębiania treści kształcenia.

-określa jakimi wiadomościami i umiejętnościami powinni wykazać się uczniowie pod koniec każdego etapu edukacyjnego

CELE REFORMY ZAWARTE W NOWEJ PODSTAWIE PROGRAMOWEJ:

Cele reformy zawarte w nowej podstawie programowej:

• poprawa efektów kształcenia

• określa wymagania edukacyjne wobec uczniów kończących kolejne etapy kształcenia

• wychowanie uczniów, kształtowanie właściwych postaw uczniów

• poświęca uwagę ksztalceniu dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym

• od 2002 r 6-latki są objęte obowiązkowo edukacją w zerówce

CELE KSZTAŁCENIA EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ ZAWARTE W PODSTAWIE PROGRAMOWEJ:

• Czytanie

• Myślenie matematyczne

• Myślenie naukowe

• Umiejętność komunikowania się

• Umiejęt. Posługiwania się TI

• Umiejęt. Uczenia się

  • Umiejęt. Pracy zespołowej

ZALECANE WARUNKI NAUCZANIA W EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ I SPOSÓB ICH REALIZACJI W PODSTAWIE PROGRAMOWEJ:

Zalecane warunki i sposób realizacji:

• Sale lekcyjne – 2 części (edu. rekreacyjna)

• W klasie nie ma więcej niż 26 uczniów

• W kl. I-III – kształcenie zintegrowane (spiralny układ)

• Jeden nauczyciel

• Każde dziecko jest uzdolnione, a nauczyciel musi odkryć i rozwijać te uzdolnienia

CO TO JEST ZMIANA ROZWOJOWA? (KLUS-STAŃSKA)

Zmiana rozwojowa:

• Nie jest chwilowa, lecz długotrwała

• Nie jest zmienną pojedynczą, lecz złożonym ciągiem zmian

• Ma charakter nieodwracalny

• Prowadzi do wzrastającego zróżnicowania układu

• Prowadzi do rosnącej wewn. złożoności i integracji

• Jest inicjowana spontanicznie przez dziecko

• Oboczenie społeczne tworzy określone warunki dla zmiany (może ją podtrzymać, przyspieszyć, spowalniać lub hamować, jednak nie może jej wywoływać)

• Zmiana rozwojowa jest więc efektem wrażliwie zbudowanego stosunku między wymaganiami rozwoju dziecka, a odpowiedział otoczenia na ten rozwój.

Zmiana rozwojowa oznacza postęp w zakresie:

• Zdolności poznawczych (np. pamięć, postrzeganie, myślenie)

• Umiejętności i kompetencji (np. pisanie, czytanie)

JAK OCENIĆ ZMIANĘ ROZWOJOWĄ?

• Powinno się badać postęp jaki dokonało dziecko w stosunku do swoich uprzednich możliwości

• Oceniamy osiągnięcia ucznia, a nie jego błędy (nie należy stosować niezasłużonych pochwał, ale wnikliwą, zindywidualizowaną diagnozę postępów)

NA CZYM POLEGA POZNAWANIE UCZNIA?

Poznawanie ucznia = gromadzenie danych :

2 wymiary poznawania uczniów:

• Teoretyczny – gromadzenie danych zgodnie z metodologią badań

• Praktyczny- podporządkowany celom dydaktycznym i wychowawczym

Działanie rozpoznawcze = diagnoza (termin medyczny, powiązanie z leczeniem)

Poznawanie uczniów, poznanie trudności

i ich objawów;

Nie jest działaniem wychowawczym, ani dydaktycznym;

opis rzeczywistości

CO TO JEST DIAGNOZA I NA CZYM POLEGA PROCES DIAGNOZY?

Działanie rozpoznawcze = diagnoza (termin medyczny, powiązanie z leczeniem)

Poznawanie uczniów, poznanie trudności

i ich objawów;

Nie jest działaniem wychowawczym, ani dydaktycznym;

opis rzeczywistości

Diagnoza rozwinięta S. Ziemskiego:

• Identyfikacja istniejącego rzeczy

• Określenie jego genezy, mechanizmów rozwoju i fazy obecnej

• Prognozowanie dalszego rozwoju

• Diagnoza jest zawsze działaniem celowym, zmieniającym aktualny stan rzeczy.

OBSZARY WIEDZY O UCZNIACH.

• Na początku kontaktów nauczyciela z uczniami

• W trakcie procesu kształcenia

• Pod koniec procesu kształcenia (podsumowanie rezultatów)

• Obszary wiedzy o uczniach:

• Wiedza o pojedynczym uczniu

• Wiedza o zespole wychowawców

• Stosunek uczniów do szkoły i je wymagań

• Postawy uczniów wobec nauczycieli

  1. Stosunek do przedmiotu nauczania

  2. Postawy uczniów wobec szkoły jako instytucji

  3. Pozaszkolna aktywność dziecka

WARUNKI POZNAWANIA UCZNIÓW.

Warunki poznawania uczniów:

• Potrzeba szczerości na wzajemnych kontaktach

• Konieczność zmniejszania szkolnego dystansu

• Umiejętność rozumienia kontakt niewerbalnych

• Postawa empatii ze strony nauczyciela

WYMIEŃ I OMÓW METODY POZYSKIWANIA WIEDZY O UCZNIACH.

Metody pozyskiwania wiedzy o uczniach:

• Studium przypadku

1. Obserwacja

2. Wywiad i rozmowa

3. Dyskusja

• Dziennik nauczyciela

• Pomiar dydaktyczny i ankieta

DOJRZAŁOŚĆ CZY GOTOWOŚĆ SZKOLNA. OMÓW POJĘCIA.

Gotowość- poprzez ćwiczenia, kształtowanie pewnych własności dziecka stwarza się szansę osiągnięcia dojrzałości szkolnej

Okoń: Dojrzałość szkolna to osiągnięcie przez dziecko takiego stopnia rozwoju umysłowego, emocjonalnego, społecznego i fizycznego jaki umożliwia mu udział w życiu szkolnym i opanowanie treści programowych w klasie I.

Dojrzałość szkolna – odpowiedni poziom rozwoju fizycznego, procesów psychicznych: poznawczych, emocjonalno-motywacyjnych i społecznych, do tego by dziecko mogło sprostać wymaganiom i być podatne na systematyczne nauczanie i wychowanie (Szuman)

Elizabeth B. Hurlock - gotowość do uczenia się to taki moment w rozwoju, kiedy spełnione są 3 kryteria :

1. Zainteresowanie dziecka uczeniem się

2. Długotrwałość zainteresowania pomimo trudności i niepowodzeń

3. Osiągnięcie postępów w uczeniu się

OMÓW DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNĄ W ZAKRESIE ROZWOJU FIZYCZNEGO.

Dojrzałość szkolna w zakresie rozwoju fizycznego:

• Dojrzałość fizyczna – to ogólny dobry stan zdrowia dziecka, dobra sprawność Rychowa, poprawne funkcjonowanie organów zmysłowych

• Rozwój fizyczny:

1. Właściwe ukształtowany kościeć i mięśnie (prawidłowa postawa, wzrost, ciężar ciała)

2. Prawidłowy rozwój narządów wewn. i układu nerwowego

3. Dobra sprawność zmysłów

• Rozwój dużej i małej motoryki (tzw. sprawności manualnej)

1. Duża motoryka: 6,7 roku zycia- dzieci potrafią skakać przez skakankę, jeździć na rowerze, rzucać i łapać piłkę..itp.

2. Mała motoryka: dzieci uzyskują kontrole nad ramionami, nadgarstkami, palcami

M. Kwiatkowska - Poziom umysłowej i społecznej dojrzałości uwarunkowany jest dla stopnia dojrzałości fizycznej, wiąże się ze zdrowiem dziecka oraz ogólną sprawnością organizmu.

METODY BADANIA I OCENA MOTORYKI DUŻEJ

ETODY BADAŃ I OCENY MOTORYI DUŻEJ:

1.RÓWNOWAGA DYNAMICZNA:

- skakanie na obu nogach

- skakanie na jednej nodze

- przejście stopkami po narysowanej linii

2. RÓWNOWAGA STATYCZNA:

- stanie na jednej nodze

- stanie z zamkniętymi oczami

- koordynacja ruchów np. podbiegnij i kopnij piłkę

METODY BADANIA I OCENA MOTORYKI MAŁEJ

METODY BADANIA I OCENY MOTORYKI MAŁEJ:

- obserwacja w codziennych czynnościach

- techniki eksperymentalne

- koordynacja i sprawność ruchów rąk ( np. wycinanie – narysuj na kartce kółeczko i wytnij je)

OMÓW DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNĄ W ZAKRESIE ROZWOJU POZNAWCZEGO.

Dziecko gotowe do szkoły w zakresie rozwoju poznawczego:

• Wykazuje chęć do nauki,

• Z zaciekawieniem mówi o swoich nowych obowiązkach szkolnych,

• Rozumie i spełnia polecenia dorosłych,

• Interesuje się czytaniem i pisaniem,

• Łatwo przyswaja i utrwala nowe pojęcia,

• Wykorzystuje posiadaną wiedzę w praktyce.

OMÓW PROCESY MYŚLOWE I PAMIĘĆ DZIECKA 6-LETNIEGO.

Procesy myślowe:

• Umieć wyodrębnić istotne właściwości przedmiotów,

• Dostrzega podobieństwa,

• Potrafi przyswoić podstawowe pojęcia abstrakcyjne: kształt, wielkość, kierunek, odległość, czas.

Pamięć dziecka gotowego do szkoły:

• Pewny stopień trwałości,

• Stosunkowo duży zakres pamięci i duże tempo zapamiętywania,

• Umiejętności sterowania procesem zapamiętywania (tzw. pamięć dowolna),

• Kształt pamięci logicznej.

OMÓW DOJRZAŁOŚĆ SZKOLNĄ W ZAKRESIE ROZWOJU EMOCJONALNO-SPOŁECZNEGO

Na rozwój społeczny dzieci wpływają trzy środowiska:

• Dom rodzinny,

• Zamierzone oddziaływania nauczycieli na terenie klasy i szkoły,

• Swobodne obcowanie dziecka z rówieśnikami.

M. Kielar – Turska ROZWÓJ SPOŁECZNY:

1) Integrowanie się dzieci w grupę społeczną,

2) Kształtowanie się jednostki w grupie.

Umiejętności społeczne:

• Samodzielność,

• Umiejętność zastosowania się do poleceń nauczyciela,

• Rozumienie treści łatwych i przepisów porządkowych i stosowanie się do nich,

• Umiejętność nawiązywania kontaktów z rówieśnikami.

METODY OCENY DOJRZALOŚCI SZKOLNEJ.

Dziecko jest gotowe do podjęcia nauki, gdy:

• Jest ciekawe świata, zadaje pytania, szuka odpowiedzi na nie,

• Dobrze czuje się w grupie rówieśników,

• Chętnie uczestniczy w grach, zabawach, zajęciach ruchowych,

LATERALIZACJA. MODELE LATERALIZACJI.

LATERALIZACJA :

• przewaga jednej strony ciała nad drugą

• krzyżowanie się szlaków pierwotnych w mózgu

• związana jest z dominowaniem jednej półkuli mózgu w zakresie wykonywania zadań nad drugą (przez prawą bądź lewą półkulę)

MODELE LATERALIZACJI:

• Jednorodna – (prawostronna, lewostronna)

• Niejednorodna – (krzyżowanie się bądź nie ustalona)

ZADANIA LEWEJ I PRAWEJ PÓŁKULI MÓZGOWEJ.

LEWA PÓŁKULA (zadania):

• porównuje litery i zauważa obecność lub brak zrębów dialektycznych

• odbiera, rozpoznaje, różnicuje dźwięki mowy

• analizuje materiał związany z cichym czytaniem

• rozpoznaje rymy

• dokonuje złożonych operacji werbalnych

PRAWA PÓŁKULA (zadania):

• pracuje w sposób globalny

• przetwarza nowe bodźce

• analizuje bodźce zewnętrzne w tym ,także odpowiada za rozpoznanie twarzy

• rozpoznawanie podobieństwa „całego bodźca” a nie jego elementów (np. wyraz „kasa” i „kasza” może uznać za identyczne)

LATERALIZACJA RĘKI, OKA, UCHA. METODY BADANIA I OCENY LATERALIZACJI.

LATERALIZACJA OKA:

- korelacja pomiędzy okiem a ręką(1/3 badanej populacji dzieci i dorosłych, nie wykazuje dominacji prawego oka, podczas gdy ok 90 % jest praworęczna. Ręczność i oczność wydają się w dużym stopniu nie zależne od siebie)

LATERALIZACJA UCHA:

Informacje z prawego ucha trafiają przede wszystkim do prawej półkuli mózgu natomiast informacje z lewego ucha trafiają przede wszystkim do lewej półkuli mózgu.

Metody badania i oceniania lateralizacji:

Oka- patrzenie w lunetę, kalejdoskop, fotografowanie.

Ucha- słuchanie cykania zegarka oraz melodyjki, mówienie szeptem do ucha dziecka

Ręki- nawlekanie koralików na niteczkę, rysowanie prawą i lewą ręką, wrzucanie koralików do buteleczki, czesanie włosów

ANALIZA I SYNTEZA WZROKOWA. METODY BADANIA I OCENY LATERALIZACJI.

ANALIZA I SYNTEZA WZROKOWA:

- zdolność do rozpoznawania i wyróżniania bodźców wzrokowych

- interpretacja bodźców wzrokowych

- aż 80% informacji dociera do nas za pomocą zmysłu wzrokowego

Cel: umożliwia dziecku naukę czytania i pisania, rozpoznawania cyfr, stosowania zasad ortografii i wykonywania zadań arytmetycznych

METODY BADANIA I OCENY SPOSTRZEGANIA WZROKOWEGO:

- obserwacja np. układanie puzzli, oglądanie książeczek

- opis obrazka

- reprodukowanie figur

- wybieranie takich samych figur

- wybieranie różnych elementów

- układanie obrazka z części

PERCEPCJA SŁUCHOWA, SLUCH FONEMOWY- DEFINICJA.

RECEPCJA SŁUCHOWA:

Słuch FENOMOWY:

- rozróżnianie fenomów

- rozróżnianie wyrazów

- umiejętność analizy i syntezy głoskowej

- rozróżnianie cech prozodycznych

DEFINICJA WG Z. KURKOWSKIEGO:

SŁUCH FENOMOWY – rozróżnianie/ utożsamianie dwóch wypowiedzi różnych/ takich samych fenologicznie wyrazów

SŁUCH FONETYCZNY – odróżnianie różnych głosek stanowiących tę samą klasę głosek (fonemów)

DEFICYTY WYNIKAJĄCE Z ZABURZEŃ SLUCHU FONEMOWEGO.

Deficyty wynikające z zaburzeń słuchu fonemowego:

1. Opóźniony rozwój mowy

1. Trudności z nauce czytania i pisania

2. Zaburzenia wymowy przejawiające się w substytucjach

3. Wymowa bezdźwięczna

4. U dorosłych zaburzenia słuchu fonemowego występują u pacjentów z objawami afazji Wernickiego.

METODY BADANIA I OCENY PERCEPCJI SLUCHOWEJ.

METODY OCENY:

*obserwacja, analiza dokumentów, rozmowa/ wywiad z rodzicami, kwestionariusze, testy umięjtności, techniki eksperymentalne np. test filipiński.

WYMOWA DZIECKA W WIEKU PRZEDSZ. I WCZESN. NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE ZABURZENIA WYMOWY.

Najczęściej spotykane wady wymowy:

• Seplenienie (sygmatyzm) – nieprawidłowa wymowa głosek

Ś, ź, ć, dź

S, z, c, dz

Sz, ź, cz, dż

• Reranie (rotacyzm ) – nieprawidłowa wymowa głoski „r”

• kappacyzm/gammacyzm – k/g

• Mowa bezdźwięczna – zastępowanie głosek dźwięcznych, bezdźwięcznymi

JAKIE CECHY MA TEST?

TEST- jest narzędziem, za pomocą, którego ocenia się poprawność, lub jakoś odpowiedzi.

Jest źródłem wyników, które muszą być interpretowane- interpretacja wyników stanowi podstawę do podjęcia decyzji. Test musi być: wystandaryzowany, obiektywny, znormalizowany, rzetelny, trafny.

DOKUMENTY W SZKOLE. PODZIAL DOKUMENTÓW. DOKUMENTY OBOWIĄZUJĄCE NAUCZYCIELA.

Podział dokumentów:

1. wymagane przez instytucje zewnętrzne:
akt założycielski, status szkoły, sprawodzdania, raporty, protokoły, faktury
2. dokumenty wewnętrzne:
uchwały rady pedagogicznej, WSO, regulamin
3. dokumenty związane z  przebiegiem edukacji:
plan pracy szkoły, program nauczania, arkusz ocen, dziennik nauczania, WSO

Dokumentacja nauczyciela:

• Podstawa programowa

• Program nauczania -> musi zawierać cele i treści kształceni

• Rozkład nauczania

• Wewnątrzszkolny system oceniania (WSO)

• Scenariusze lekcji

• Dziennik szkolny (podst. Informacje o uczniach, tematy, frekwencje, oceny)

• Obserwacje pedagogiczne

• Diagnozy

• Współpraca z rodzicami

DOKUMENTY ZWIĄZANE Z PROCESEM KSZTALCENIA.

- program wychowawczy szkoły

- program profilaktyki

- tematyka godzin wychowawczych

- sposoby przeciwdziałania agresji i przemocy

- zeszyty wychowawcy

Dokumenty związane z opieką:

- plan dyżurów nauczycieli

- zeszyt wychowawcy klasy- informacje o uczniu

- dziennik zajęć świetlicy szkolnej

- opieka zdrowotna- dokumentacja gabinetu lekarskiego i pielęgniarki szkolnej

FUNKCJE PRACY DOMOWEJ:

Funkcje pracy domowej:

-opanowanie wiadomości związanych z lekcją z lekcją
- utrwalenie lub rozszerzenie materiału przerobionego na lekcji
- kształtowanie określonych umiejętności i nawyków
- rozwijanie samodzielności oraz posługiwania się wiedzą w praktyce

4 rodzaje zadań domowych wg Okonia:

1. Opanowanie nowego materiału

1. Utrwalenie materiału przyswojonego

2. Kształcenie umiejętności i nawyków

3. Rozwijanie samodzielności i twórczości uczniów

FUNKCJE I RODZAJE OCENY UCZNIÓW KLAS 1-3.

Ocena- jest informacją o wyniku kształcenia; wynik uczenia się (ocena = stopień szkolny + obowiązkowy komentarz towarzyszący mu)

Ocena powinna służyć rozwojowi ucznia, powinna dobrze informować o poziomie i rodzaju osiągnięć, powinna motywować do skutecznej pracy i ukierunkowywać aktywność ucznia.

Komu jest potrzebna, do kogo adresowana?

- do ucznia- on jest najważniejszym podmiotem szkolnym i sensem istnienia tej organizacji!!

- do nauczycieli- na jej podstawie promują oni uczniów

- do rodziców- ze względu na nią modyfikują swoje działania opiekuńcze i wychowawcze

Cele oceniania:

- diagnozowanie osiągnięć dydakt. ucznia

- obserwowanie rozwoju ucznia

- dostarczanie inform. zwrotnej głównym podmiotom

- wspieranie rozwoju

- rozbudzanie motywacji uczenia się

- uczenie systematyczności

- kształtowanie obrazu samego siebie

- sprawdzenie wiadomości i umiejętności

- psychicznie wzmacnianie ucznia (wskazywanie mocnych stron)

- rozpoznawanie uzdolnień, zainteresowań

ZABURZENIA PERCEPCJI SŁUCHOWEJ, WZROKOWEJ I KOORDYNACJI WZROKOWO-RUCHOWEJ W ZAKRESIE CZYTANIA I PISANIA.

ZABURZENIA PERCEPCJI SŁUCHOWEJ:

Czytanie:

• Niewłaściwe wybrzmiewanie tekstu,

• Trudności w syntezie wyrazów,

• Trudności w intonacji,

• Błędy w czytaniu (zamiana liter, np. kordła),

• Trudność w rozumieniu czytanego tekstu.

Pisanie:

• Trudności w pisaniu ze słuchu, zmiękczeń, dwuznaków, głosek dźwięcznych na końcu wyrazu, samogłosek nosowych (ą,ę) i myleniu ich z om, em,

• Trudności w analizie zdań na wyrazy wyrazów na sylaby i głoski,

• Opuszczanie końcówek,

• Przestawianie szyku wyrazów,

• Zamiana głosek spowodowana wadą wymowy.

ZABURZENIA PERCEPCJI WZROKOWEJ

Czytanie:

• Trudności w kojarzeniu dźwięku ze znakiem graficznym,

• Mylenie wyrazów podobnych graficznie (wir – wór),

• Czytanie „na pamięć”, zgadywanie tekstu,

• Przestawianie, opuszczanie liter, wyrazów, całych linijek

Pisanie:

• Trudności w przepisywaniu, pisanie z pamięci i ze słuchu,

• Mylenie liter podobnych (m-n, a-o, p-b-d-g, w-m itd.)

• Pomijanie elementów liter (a-ą, e-ę),

• Odwracanie kolejności liter w wyrazach,

• Nieumiejętność pisania w liniaturze, małe lub duże odstępy między wyrazami,

• Błędy ortograficzne,

• Wolne tempo pisania.

ZABURZENIA PERCEPCJI KOORDYNACJI WZROKOWO-RUCHOWEJ

Pisanie:

o Motoryka mała:

Brak precyzji ruchów,

Wzmożone napięcie mięśniowe,

Trudności w dokończeniu pracy, słaba koncentracja uwagi.

o Motoryka duża:

• Nieczytelne pismo,

• Nietrzymanie pisma w liniaturze,

• Dużo skreśleń i poprawek

CHARAKTERYSTYKA UCZNIÓW ZDOLNYCH.

• Dziecko łatwo zapamiętuje i uczy się nowych rzeczy, np. wierszyków, piosenek.

• Zadaje dużo pytań, jest zainteresowanie swoim bliższym i dalszym otoczeniem.

• Próbuje zrozumieć różne zjawiska, postępowanie ludzi (Dlaczego? W jaki sposób?).

• Posiada umiejętność wnikliwej obserwacji, jest spostrzegawcze.

• Lubi zadania umysłowe, chętnie je wykonuje (czasem są to ewidentnie rozrywki ponad wiek dziecka, np. mali szachiści).

• Potrafi przez dłuższy czas być skupione na tym, co je interesuje.

• Wymyśla nowe zabawy, gry, opowieści.

• Ma ciekawe, abstrakcyjne pomysły, bogatą wyobraźnię

• Wyrażania siebie poprzez prace plastyczne, muzykę, taniec i in.

• Jest dość niezależne, potrafi bronić swoich racji.

• Około 1/3 dzieci zdolnych przed rozpoczęciem szkoły umie czytać i liczyć do 100, posiada szerszy zakres wiedzy niż ich rówieśnicy, wyraźne sprecyzowane zainteresowania.

• Chęć poznawania nowych zjawisk i sytuacji.

• Interesuje się otoczeniem.

• Dobrze radzi sobie z pokonywaniem trudności.

• Sam wynajduje problemy, szukając niekonwencjonalnych sposobów ich rozwiązywania.

• Dysponuje bogatym słownictwem.

• Wyprzedza w rozwiązywaniu zadań kolegów.

• Stawia wiele pytań.

• Niechętnie przyswaja wiedzę w sposób pamięciowy.

• Domaga się udowodnienia wszelkich twierdzeń.

• Przejawia najwyższą aktywność twórczą w chwili przerabiania nowych partii materiału.

• Ma wielką motywację do nauki.

• Ma dużą potrzebę poznawania.

• Dobrą pamięć.

• Poprawność językową.

• Nieprawidłowe trzymanie pióra.

KRYTERIA POZNAWANIA UCZNIÓW ZDOLNYCH.

Najczęściej używanym kryterium uzdolnień jest iloraz inteligencji.

Za wybitnie uzdolnione uważa się tych uczniów, których IQ jest bardzo wysoki, powyżej 130 punktów.

Innymi kryteriami wybitnych uzdolnień są szybkość uczenia się, wczesna dojrzałość intelektualna i ponadprzeciętne osiągnięcia w jakiejś dziedzinie (sztuka, literatura, nauki ścisłe).

• kryterium psychologiczne – związane jest ze stosowaniem różnych testów psychologicznych badających poziom inteligencji i zdolności specjalnych, a także testów osobowości,

• kryterium psychopedagogiczne – odwołuje się do osiągnięć ucznia.

SZKOŁY PUBLICZNE, NIEPUBLICZNE SPOŁECZNE, PUBLICZNE

PUBLICZNE

• Nauka jest bezpłatna,

• Rekrutacja uczniów kierowana zasadą powszechnej dostępności, W szkole podstawowej i gimnazjum obowiązuje rejonizacja (szkoła ma obowiązek przyjąć wszystkich uczniów z przydzielonego jej obwodu),

• Nie można skreślić z listy uczniów, ucznia objętego obowiązkiem szkolnym (można ucznia skreślić tylko w uzasadnionych przypadkach określonych w statucie; dyrektor może złozyć wniosek i uczeń może zostać przeniesiony przez kuratora oświaty do innej szkoły),

NIEPUBLICZNE:

• Działalność pokrywają zebrane środki z czesnego,

• Nastawione na zysk szkoły prywatne,

• Działające na zasadach non profit szkoły społeczne,

• Nie obowiązuje zasada powszechnej dostępności, szkoła ustala sama zasady rekrutacji,

• Może wydawać świadectwa i dyplomy państwowej, jeżeli posiada uprawnienia szkoły publicznej,

• Decyzja o skreśleniu ucznia z listy uczniów w oparciu o statut

PEDAGODZY (bez Modrzewskiego)

Mikołaj Rej
(1505 – 1569)

Poglądy:

• dialog i wizerunek były dla Reja podstawowymi kategoriami budowy wypowiedzi, realizowaniu programu wielkiej dydaktyki

• zalecał zacieśnić program nauczania synów szlacheckich do łaciny, elementów retoryki i do etyki, czyli filozofii moralnej

• celem jest wychowanie Polaka, cnotliwego chrześcijanina, uczciwego obywatela

• sądził także, że bardziej niż książki, pouczające są rozmowy z mądrzejszymi

• Rej jest zwolennikiem nauczania domowego. Według Reja tylko w domu jest możliwe uchronienie dziecka przed złymi wpływami kolegów. (Stanisław Litak, Historia Wychowania tom I, WAM, Kraków, 2010)

• „Żywot człowieka poczciwego”:

• w tym autobiograficznym utworze przedstawił żywot człowieka podzielonym na trzy wieki, czyli „ od kolebki do deseczki „

• jest nieocenionym źródłem do poznania bytu i obyczajów szerokich mas szlacheckich w szesnastym wieku.

• odzwierciedlona w tym dziele została rejowska radość życia, umiłowanie domu rodzinnego, najbliższych, pracy ziemiańskiej oraz przyrody.

• ten portret szlachcica- ziemianina ukazuje człowieka kierującego się powszechnie znanymi cnotami i żyjącego zgodnie z naturalnymi prawami cyklu biologicznego.

• wychowanie szlachcica powinno być zgodne z przyrodzonymi cechami dziecka (jego osobowością) musi też mu zapewnić wszechstronny rozwój zarówno fizyczny jaki umysłowy

Jan Amos Komeński (1592 - 1670)

• związany z braćmi czeskimi (uważani za heretyków)

• wychowywany w środowisku plebejskim

• późno rozpoczął naukę z powodu osierocenia

• uważany za ojca pedagogiki nowożytnej

• podjął problem demokratyzacji edukacji

• stworzył podstawy dydaktyki

• Dostęp do nauki powinny mieć wszystkie dzieci, niezależnie od pochodzenia i płci

• Edukacja powszechna i elementarna powinna dotyczyć całego świata – także ludności kolonijnej i kolorowej

• Finansowanie edukacji powinno spoczywać w rękach każdego państwa

W Wielkiej dydaktyce podzielił szkołę na 4 sześcioletnie okresy:

1. Szkoła macierzyńska (do ok. 5, 6 roku życia) – dziecko wychowuje się na łonie rodziny, rozwija sprawność motoryczną, mowę, ale także podstawy wiedzy ekonomicznej (co to jest pieniądz?), astronomicznej (co to są Słońce, księżyc i gwiazdy?). Następuje rozwijanie fonetyki, pamięci, porządku logicznego i rytmu przez naukę piosenek. Ważne, aby dziecko poznawało świat przez obserwację. Uważał, że należy sprawdzić dojrzałość dziecka do dalszej nauki – dziś dojrzałość szkolna.

2. Szkoła elementarna (od ok. 6 do 12 r.ż) – ten stopień szkolny miał obowiązywać każdego niezależnie od statusu społecznego i płci. Ta szkoła miała wyposażyć dzieci w wiedzę powszechną o otaczającej rzeczywistości potrzebną do życia. Najwięcej uwagi poświęcił umiejętnościom posługiwania się językiem ojczystym. Wprowadzenie pisania, czytania i śpiewania w języku ojczystym, a także podstaw matematyki. Podzielił ją na 6 klas: 1. Grządki, 2. Roślin, 3. Ogród fiołków, 4. Ogród różany, 5. Ogród ozdobny, 6. Raj (Sfinks dziecięcy).

3.Szkoła wyższa (Akademia; od 18 do ok. 24 r.ż) – poziom dla najwybitniejszych jednostek, uczniowie mieli wybrać jeden, dogłębny kierunek studiów; edukację miały zwieńczać podróże, aby skonfrontować zdobytą wiedzę z rzeczywistością w innych krajach.

Szkoły elementarne powinny znajdować się w każdej gminie, szkoły średnie w każdym województwie, a Akademia powinna być jedna w kraju.

Jean-Jacques Rousseau (1712 - 1778)

• jeden z największych pedagogów

-genewski pisarz tworzący w języku francuskim, filozof i pedagog, autor koncepcji swobodnego wychowania

-został szybko osierocony

• nie należał do elit społeczeństwa

• pełnił wiele ról społecznych np. przepisywanie nut

-rewolucjonista pedagogiczny, zrywa z wszelką tradycją wychowawczą

- jego koncepcją było wychowanie naturalne

• głosił hasło kultu natury i uczucia

• cywilizacja nie jest podstawą szczęśliwości człowieka

• człowiek z natury jest dobry

• człowiek rodzi się wolny, więc nikt nie ma prawa go znieważać

• człowiek powinien sam o sobie decydować

• trzeba usunąć wszelki postęp

• Wszystko jest dobre, co z rąk Stwórcy pochodzi, wszystko paczy się w rękach człowieka – takimi słowami rozpoczyna się „Emil- czyli o wychowaniu”

• wychowanie powinno mieć charakter indywidualny
  i realizować cel, którym był pozostający w zgodzie z naturą harmonijny i wszechstronny rozwój człowieka

• Rousseau podzielił młodość na cztery okresy:

• Niemowlęctwo ( do 2 r.ż ) rodzice uczą dziecko jak ma żyć, zwracają uwagę na wychowanie fizyczne, poczucie bezpieczeństwa, należy otoczyć dziecko miłością, zapewnić możliwość swobody aktywności ruchowej, dziecko musi rozwijać mowę.

Dzieciństwo ( od 2 do 12 r.ż) kształtuje się wszelka wiedza rzeczowa o świecie, należy zapewnić dziecku warunki naturalne, by mogło rozwijać swoje zmysły, wiedza ma charakter użyteczny, przydatny, dziecko ma ponosić skutki swoich działań - nauczanie odpowiedzialności, kształtowanie umiejętności czytania i pisania.

Chłopięctwo ( od 12 do 15 r.ż ) „najdroższy” okres życia- należy przystąpić do nauki systematycznej, należy uporządkować i uzupełnić zdobytą widzę, nauka szkolna winna być prowadzona na wzór badacza- samodzielne myślenie

Młodzieńczość ( od 15 do 20 r.ż) wychowanie moralno-społeczne, spotkania towarzyskie, wprowadzenie w relacje między-osobnicze ( trzeba ukształtować potrzebę obdarzania miłością )

Wychowanie kobiety „Zofia”, jedynymi ważnymi zadaniami kobiety jest bycie dobrą żoną i matką, wychowanie domowe, żona winna wyznawać religię męża, istotna rola matki, żony

Zdaniem Rousseau wychowanie powinno sprowadzać się do umożliwienia dziecku swobodnego wzrostu i dojrzewania oraz chronienie tego rozwoju przed zgubnymi wpływami zewnętrznymi. Chodziło o tak zwane wychowanie negatywne, odrzucające wszystkie środki, zmierzające do urabiania dziecka, do realizowania celów i ideałów narzuconych z zewnątrz.

Maria Montessori (1870 - 1952)

Głównym zadaniem pedagogiki Montessori jest wspieranie spontanicznej i twórczej aktywności dzieci oraz danie im szansy na wszechstronny rozwój fizyczny, duchowy, kulturowy i społeczny. Cele te są realizowane między innymi poprzez rozwijanie w dziecku samodzielności i wiary we własne siły, pracę nad osiąganiem długotrwałej koncentracji nad wykonywanym zadaniem, wypracowanie postaw posłuszeństwa opartego nie na zewnętrznym przymusie, a na samokontroli.

Maria Montessori jest zaliczana do grupy wielkich reformatorów szkoły tradycyjnej, którzy mają również swój bezpośredni udział w tworzeniu podstaw pedagogiki dzieci upośledzonych. Teoria Montessori, stosowana w pracy
z dziećmi o prawidłowym rozwoju intelektualnym, równie dobrze sprawdza się w pracy z dziećmi opóźnionymi w rozwoju. Zaletami metody w tym wypadku jest troskliwość, z jaką montessoriański nauczyciel odnosi się do dziecka, proponując mu zajęcie się pomocami dydaktycznymi. Montessoriańskie pomoce dydaktyczne są atrakcyjne i zachęcają do wytrwałości
w pracy, przez co dają maksimum prawdopodobieństwa osiągnięcia sukcesu. Ponadto metoda Montessori dostarcza ćwiczeń praktycznych, bezpośrednio związanych z kształceniem zaradności i współżycia w środowisku.

Według zasad pedagogiki Montessori, ważne miejsce w procesie kształtowania się człowieka zajmuje wychowanie religijne. Swoje przemyślenia na ten temat M. Montessori przedstawiła w książce "Dziecko w Kościele". Religijność jest według niej uniwersalnym sposobem odczuwania, towarzyszącym człowiekowi od początków istnienia świata.

Celestin Freinet (1896 – 1966)

• postulował dostarczanie dziecku możliwości uczenia się i rozwoju przez własne – pozytywne i negatywne – doświadczenia

• krytykując szkołę tradycyjną, Freinet zaproponował wychowanie i nauczanie poprzez kontakt dziecka z otaczającym je środowiskiem, swobodne rozwijanie dziecięcej ekspresji i aktywności

• organizowanie tzw. doświadczeń poszukujących

• dzieci maksymalnie kreatywne, twórcze

• dzieci pisały i publikowały teksty w gazetkach szkolnych

• kształcenie, które zapewnia dziecku oderwanie od leków i napięć związanych z nauką.

• wynikiem wychowania ma być doprowadzenie dziecka, przyszłego obywatela, do pełnego rozumienia swej odpowiedzialności za kształtowanie własnej przyszłości i przyszłości społeczeństwa w którym przyjdzie mu żyć.

• odrzucił skrajny biologizm, zachowując jednak zasadę rozwijania uzdolnień ,zainteresowań i zamiłowań, przy jednoczesnym korygowaniu niepożądanych postaw.

• ukształtowanie z dziecka człowieka jutra moralnego, uspołecznienie jako człowieka świadomego swych praw i obowiązków

• wychowanie dziecka na człowieka inteligentnego badacza, twórcę, matematyka, muzyka, artystę

• moralną drogą uczenia się wcale nie jest przyswajanie przez wykład i pokaz, ale ,,doświadczenia poszukujące,, -swobodna ekspresja

• nauka powinna być żywa, w której pamięć odgrywa rolę pomocniczą, przyswojenie wiedzy odbywa się wbrew temu, co nieraz sądzi się poprzez wyuczenie reguł i prawideł (Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku. Warszawa, 2003)

ĆWICZENIA - ZABURZENIA PERCEPCJI SŁUCHOWEJ, WZROKOWEJ I KOORDYNACJI WZROKOWO-RUCHOWEJ W ZAKRESIE CZYTANIA I PISANIA.

 Usprawnianie percepcji słuchowej (itp.)
- wysłuchiwanie i różnicowanie dźwięków najbliższego otoczenia i ich lokalizacja,
- różnicowanie i rozpoznawanie odgłosów przyrody,
- zabawy ruchowe ze śpiewem,
- ćwiczenia słuchu fonematycznego:
-podział wyrazów na sylaby,
-liczenie sylab w wyrazach,
-porównywanie liczby sylab w wyrazach,
-tworzenie wyrazów rozpoczynających się od podanej sylaby,
-kończenie i zaczynanie wyrazów dwusylabowych,
-sztafeta sylabowa (tworzenie wyrazu rozpoczynającego się sylabą końcową poprzedniego wyrazu), 
-rozpoznawanie w wyrazie określonej sylaby i ustalanie miejsca jej położenia,
-synteza sylab podanych ze słuchu,
-wyodrębnianie pierwszej głoski w wyrazie,
-dobieranie par obrazków (wyrazów) wg pierwszej głoski,
-tworzenie wyrazów rozpoczynających się od danej głoski,
-wyodrębnianie ostatnich głosek w nazwach obrazków,
-rozpoznawanie wyrazów kończących się i rozpoczynających tą samą głoską,
-tworzenie wyrazów rozpoczynających się od ostatniej głoski podanego wyrazu (np. kot-tulipan),
-przekształcanie wyrazów przez zmianę głoski na początku, w środku lub na końcu wyrazu,
-przekształcanie wyrazów przez zamianę sylaby na początku, w środku lub na końcu wyrazu,
-wykrywanie różnic i podobieństw w wyrazach.

Usprawnianie percepcji wzrokowej:
- dobieranie par jednakowych obrazków,
- dobieranie par jednakowych figur geometrycznych,
- odtwarzanie z pamięci układów elementów (obrazków, przedmiotów, figur itp.),
- rozpoznawanie zmian jakościowych i ilościowych w układach elementów (zabawa Co się tu zmieniło?),
- układanie obrazków wg instrukcji słownej (stosunki przestrzenne),
- układanie obrazków w kolejności w jakiej były pokazywane,
- układanie obrazków z części (puzzle),
- układanie figur geometrycznych z części,
- układanie obrazków i kompozycji z figur geometrycznych wg wzoru i z pamięci,
- rysowanie kompozycji za pomocą szablonów,
- budowanie wg wzoru kompozycji z klocków,
- wyszukiwanie różnic między obrazkami,
- wyszukiwanie podobieństw między obrazkami,
- wyszukiwanie i dobieranie par jednakowych liter-bez czytania, jedynie na podstawie identyfikacji wzrokowej.

Koordynacja wzrokowo-ruchowa:

Ćwiczenia w marszu:

• marsz na palcach;

• marsz chodem bociana;

• marsz wokół sali z ćwiczeniem w reagowaniu na sygnał słowny: stój, naprzód;

Ćwiczenia w biegu:

• bieg z podskokami,

• przylot i odlot bocianów - bieg w określonym kierunku, poruszając się falistym ruchem z rozkrzyżowanymi ramionami;

Ćwiczenia na równoważni [ławeczce]:

• chodzenie wolno do przodu;

• posuwanie się do tyłu;

• posuwanie się bokiem;

• obracanie się na ławeczce;

Zabawy skoczne:

• Wróbelki;

• Piłka skacze;

• Szczur- zabawa z linką;

• Skok królika;

Zabawy z woreczkami:

• rzucanie i chwyt woreczka obiema rękami;

• rzucanie i chwyt woreczka jedną ręką;

• rzucanie i chwytanie woreczka w ruchu itd.

Kreślenie dużych płynnych linii,

I inne:

• Obrysowywanie gotowych szablonów o prostych kształtach np. koło, kwadrat, romb, trójkąt;

• Rysowanie szlaczków na kratkowanym papierze.

• Rysowanie po konturach.

• Malowanie palcami.

• Łączenie kolorową kredką wyznaczonych punktów.

• Zagadki rysunkowe.

• Labirynty.

• Wycinanki różnego typu.

• Kopiowanie obrazków przez kalkę techniczną.

• Lepienie z plasteliny.

• Gry zręcznościowe.