SOCJOLOGIA WYCHOWANIA

• Wpływ środowiska na ukształtowanie się osobowości jednostki

• Subdyscyplina socjologii

  • bada wpływ grupy na proces uspołeczniania jednostki i proces kształtowania się osobowości jednostki

  • bada osobowość i zachowania jednostek zdeterminowanych przez kulturę i społeczeństwo

  • ujęty w kategorii socjologii opis funkcjonowania systemu wychowawczego danego społeczeństwa

  • bada prawidłowości procesu wychowania w środowisku USPOŁECZNIANIE

• Zajmuje się przede wszystkim dziećmi i młodzieżą

• Badanie wpływów instytucji na jednostkę

• Badanie aspektów środowiskowych jakie zaangażowane SA w proces wychowania

Środowiska wpływające na wychowanie człowieka:

• Rodzina

• Grupa rówieśnicza

• Szkoła (teorie, ideologie edukacyjne)

• Media

Nauki pokrewne:

• Filozofia

• Antropologia kultury (procesy wychowawcze w różnych kulturach)

• Pedagogika (wychowanie, celowe tworzenie jednostki)

• Psychologia społeczna (jednostki w społeczeństwie)

SOCJOLOGIA WYCHOWANIA (lata 20’) – urabianie osobowości wychowanka (Znaniecki)

Zjawiska wpływające na kształtowanie jednostki

N – nauczanie (planowe działanie, mające na celu przekazanie wiedzy)

W – wychowanie

S – socjalizacja (całość wpływów na jednostkę, zjawisko najszersze, każdy człowiek)

PROCES WYCHOWAWCZY

• jeden z podstawowych elementów społeczeństwa, w którym rozwój społeczny splata się z rozwojem osobowości przedstawicieli socjalizującej się i wychowywanej generacji

• jako proces społeczny oznacza masowe dorastanie do zadań młodych pokoleń konkretnych społeczeństw w danym okresie historycznym

• istotna cechą procesu wychowawczego to zróżnicowanie procesu wychowawczego

• musi być zgodny z danym systemem wychowania np. stare szkolnictwo vs nowe szkolnictwo; np. oceny opisowe vs oceny 1 – 6

• PROCES WYCHOWAWCZY – oznacza masowe dorastanie do zadań młodych pokoleń konkretnych społeczeństw w danym okresie historycznym

Społeczny charakter procesu wychowania:

• Istotna funkcja społeczeństwa globalnego (każdy wychowuje swoje potomstwo)

• Aktualizuje się w trzech powiązanych ze sobą płaszczyznach:

• Wpływy i oddziaływania o charakterze spontanicznym

• Zamierzone, celowe działania zinstytucjonalizowane

• Podmiotem jest młode pokolenie w społecznej masie

Struktury procesów wychowawczych:

1. mikrostruktury:

• rodzina

• grupy rówieśnicze

• sąsiedztwo

• określone środowisko wychowawcze

1. makrostruktury:

• systemy wychowawcze w różnych krajach

• założone i realizowane funkcje danych placówek wychowawczych

• ideologie placówek

• selekcyjne funkcje tych procesów

Selekcyjne znaczenie szkoły - selekcja uczniów na podstawie np. ocen

Funkcja selekcyjna środowiska wychowawczego – np. kapitał kulturowy u jednych jest, a u innych nie ma go.

Środowisko zmarginalizowane:

• Brak kapitalizmu kulturowego

• Usprawiedliwianie złego postępowania np. kradzież PROCES

• Postawa roszczeniowa WYCHOWANIA

• Podważanie autorytetu nauczyciela

• Powielanie schematów

• Dom to hotel RELACJE

• Nauka nie jest potrzebna

• Grupa rówieśnicza WARTOŚCI

• Media – WPŁYW SPOŁECZNY

Podstawowe człony procesu wychowawczego:

1. Społeczeństwo wychowujące (podmiot)

2. Pokolenie wychowywane (przedmiot)

Płaszczyzny procesu wychowawczego:

1. Niezamierzonych wpływów wychowawczych

2. Planowe wychowanie w ramach zinstytucjonalizowanego systemu wychowawczego

Czynniki wpływające na zróżnicowanie procesu wychowawczego:

• środowisko

• czas w jakim się wychowuje

• region

• model rodziny

• instytucje (szkoły, gimnazjum, kino, teatr, domy kultury)

• wiek osoby wychowywanej

• stratyfikacyjne różnice

• środowisko na które rodzina nie ma wpływu (media)

Zainteresowania socjologii wychowania:

• Integracja (mowa jednym głosem wszystkich instytucji wychowawczych; integracja wartości)

• Systemy norm, zwyczajów są w edukacji przekazywane

• Zróżnicowanie regionalne norm i wartości w procesie wychowawczym

• Zróżnicowanie stratyfikacyjne (podział na grupy społeczne)

• Struktura systemu oświaty

• Zgodność z ustrojem

• Ustawodawstwo a stan faktyczny oświaty

• Oświata a potrzeby kraju

• Efektywność pracy szkoły (potrzeba korepetycji, ,możliwość dalszego kształcenia np. po gimnazjum)

• Edukacja a procesy ruchliwości społecznej (czy dzięki edukacji możemy mieć lepszą pozycję społeczną)

Proces wychowawczy jest narzędziem i przedmiotem kontroli społecznej:

• Przekazywanie odpowiednich wartości, szanowanych i wymaganych dla środowiska

• Kontrola np. ministerstw, artykuły w gazetach, narzekania rodziców

ŚRODOWISKO WYCHOWAWCZE

• to suma warunków tworzonych przez życie zbiorowe dla kształtowania się życia jednostek

• wspólne doświadczenie i ogólna postawa rozwoju osobowości jednostki

Stanisław Kowalski:

• Środowisko wychowawcze – to społecznie kontrolowany i ukierunkowany na realizację celów wychowawczych system bodźców przyrodniczych, kulturowych i społecznych z wyłączeniem bodźców i wydarzeń o charakterze spontanicznym na których przebieg nie mamy wpływu (ŚWIADOMY, CELOWY CHARAKTER, INTENCJONALNE)

Rodzaje środowisk wychowawczych:

• otoczenie, które ma wpływ na jednostkę

• miejsce zamieszkania

• szkoła

• grupa rówieśnicza

• rodzina (typ)

• domy kultury

• instytucje wychowawcze

• domy zastępcze

• kościoły

• koła zainteresowań

Cztery kryteria stworzenia środowiska wychowawczego (Więcławski):

1. Kryterium odmienności bodźców:

1. Naturalne środowisko

2. Społeczne środowisko

3. Kulturowe środowisko

4. Wychowawcze środowisko

2. Kryterium normatywne:

1. Kryminogenne środowisko

2. Normalne środowisko

3. Kryterium klasowe (pochodzeniowe):

1. Chłopskie środowisko

2. Robotnicze środowisko

3. Burżuazyjne środowisko

4. Inteligenckie środowisko

1. Kryterium terytorialne:

1. Wiejskie środowisko

2. Małomiasteczkowe środowisko

3. Miejskie środowisko

Środowisko kryminogenne:

• patologiczne zachowania (nie akceptowalne przez środowisko)

• wysoka przestępczość

• alkoholizm

• narkomania

• prostytucja

• kradzieże

• wynika z ubóstwa

• presja grupy rówieśniczej

• powielanie wzorców rodziców

• brak poczucia bezpieczeństwa

• złość

• agresja

• podwójna moralność

Środowisko normalne:

• powielanie dobrych wzorców rodziców

• większe porozumienie między członkami rodziny

• rozwój pozytywnych, kulturalnych zachowań

• szacunek do innych ludzi

• poczucie bezpieczeństwa

• poszanowanie praw innych ludzi

• rozwój intelektualny

• wsparcie od rodziny (emocjonalne POZYTYWNE)

• respektowanie uczuć innych ludzi

• przestrzeganie prawa

• wykonywanie swoich obowiązków

• strach przed środowiskiem kryminogennym

Instytucje wychowawcze

TYP INSTYTUCJI	INSTYTUCJE	PROCESY WYCHOWAWCZE
Instytucje wychowania naturalnego	Rodzina Sąsiedztwo Grupa rówieśnicza	Spontaniczny Przez relacje z innymi osobami Naśladownictwo Podporządkowanie się kontroli
Instytucje wychowania intencjonalnego: Bezpośredniego Pośredniego	Szkoła Przedszkole Instytucje rekreacyjne Sądy Organy pozarządowe Kino Teatry Filharmonie Telewizja Prasa Internet Kościół	Zamierzony Systematyczny Uregulowany O kierunku i charakterze decyduje typ instytucji Współpracują one z instytucjami wychowania integralnego bezpośredniego, z tym że dla tych instytucji funkcja wychowawcza jest funkcją wtórną
Instytucje wychowania nie intencjonalnego	Praca Firmy Sklepy Spółdzielnie Komunikacja miejska Służba zdrowia	Wychowanie nie jest celem, ale podczas zachodzących procesów kształtuje się osobowość człowieka

Cechy środowisk wychowawczych:

1. Demograficzne cechy ludności (wiek, płeć)

2. Rozmieszczenie ekologiczne ludności

3. Układ grup i instytucji społecznych

4. System stratyfikacji czyli przynależność do warstw i klas społecznych

STUDIUM PRZYPADKU – wpływ społeczeństwa lokalnego na dziecko w USA

• rodzina

• grupy nieformalne

• instytucje wychowawcze

• instytucje o charakterze formalnym

• instytucje religijne

• instytucje ekonomiczne

• instytucje polityczne

Podział etniczny w miasteczkach amerykańskich:

1. Rodziny amerykańskie zasymilowane lub takie, które powielają takie rodziny

2. Rodziny niezasymilowane białe i kolorowe

Procesy w miasteczku amerykańskim:

1. Awans społeczny (wykształcenie) – przechodzenie w stratyfikacji (ruchliwość pionowa)

2. Asymilacja – przechodzenie z niezasymilowaniej do zasymilowanej

Czynniki wpływające na proces wychowania:

• sytuacja ekonomiczna w sferze makro i mikro

• kultura

• ogólnoświatowe procesy

• środowisko

SOCJALIZACJA

• Proces uspołeczniania jednostki poprzez naśladownictwo, metody prób i błędów, kary i nagrody

  • Socjalizacja pierwotna – rodzina

  • Socjalizacja wtórna – szkoła, koledzy

  • Socjalizacja trzeciorzędowa – dotyczy osób starszych: pierwotna edukacja (socjalizacja do nowych warunków)

0 – 2 – dzieci zależne od rodziców

3 – 4 – wiek przedszkolny, zabawy

4 – 6 – przedszkole

7 – 13 – początek szkoły

14 – 19 – wiek nastoletni, dojrzewanie

19 – 25 – pierwszy etap dorosłości (studia, wyjście z domu)

25 – 40 – pierwsza praca, założenie rodziny

40 – 65 – syndrom pustego gniazda, często rozpad małżeństwa

65 < – starość

Osobowość społeczna - Zespół cech nabywanych na podłożu biologii psychicznych pochodzących z wpływu oddziaływania grup społecznych, w których jednostka przyszła na świat i w których przebiega jej życie społeczne

• tworzy się podczas procesu socjalizacji

• człowiek istota biopsychospołeczna

• cechy jednostki: np. wytrwałość

• cechy charakteru (zespół postaw wobec środowiska):

• Emocje - emocjonalność

• Temperament – dynamika z jaką reagujemy na bodźce płynące z otoczenia

• Pamięć – zdolność do przyswajania wiedzy

• Inteligencja - zdolność tworzenia związków przyczynowo – skutkowych, kojarzenie faktów

1. Kulturowy ideał osobowości - zespół cech szczególnie pożądanych w danym okresie historycznym, składający się na pewnego rodzaju wzorzec wychowawczy, szczególnie w danym okresie polecany, pożądany np.:

• ideał rycerza

• ideał świętego

• wychowanie obywatelskie

• związany jest z duchem epoki

• ZMROZOWIENIE (Paweł Morozow) – najważniejsze poddanie się systemowi

  • jego ojciec w Rosji ukradł zboże, bo był głód, a Paweł na niego doniósł. Cała rodzina została wysłana na Syberie, oprócz Pawła, który stal się wzorem dla dzieci i młodzieży.

  • kulturowy ideał osobowości: OSŁUSZEŃSTWO PARTII

1. Role społeczne:

• ludzie postrzegani jako aktorzy w teatrze życia codziennego

• zadania, prawa i obowiązki związane z faktem zajmowania określonego miejsca w społeczeństwie

• pierwsze role związane są z życiem rodzinnym

• pełnienie ról, odgrywanie, spełnianie oczekiwań społeczeństwa

• każdy nadaje roli swoje cechy osobowe

Zespół ról – pełnimy jedna rolę, ale różne oczekiwania są od nas wymagane od różnych grup społecznych.

Konflikt ról – wielość ról np. rola matki i pracownika, szef oczekuje i dziecko oczekuje, presja krzyżujących się ról.

1. Jaźń:

• samoświadomość

• świadomość siebie

• odpowiedź na pytanie: Kim jestem?

• kształtuje się pod wpływem oddziaływań społecznych

PODZIAŁ JAŹNI (Podgórecki):

1. Jaźń pierwiastkowa – intymne, wewnętrzne opinie człowieka na swój własny temat, nie koniecznie dzielimy się z innymi ludźmi.

2. Jaźń fasadowa – tak jak fasada domu, zewnętrzna ściana, część siebie, którą pokazujemy innym ludziom np. ubiór, tworzymy swój image.

3. Jaźń odzwierciedlona – to co myślę, że myślą o mnie inni, uzewnętrzniam to co myślą o mnie inni, domyślam się co inni o mnie myślą.

4. Jaźń zobiektywizowana – wypadkowa 3 pozostałych typów, normalna osobowość

TYPOLOGIA OSOBOWOŚCI (Znaniecki)

1. Zabawy – kręgi zabawowe wpływają na kształtowanie osobowości

2. Dobrze wychowani – wychowani przez instytucje

3. Pracy – przejęcie po rodzicach zawodu

4. Zboczeńcy – kreatywni, niepodlegający poprzednim środowiskom

KULTUROWY IDEAŁ OSOBOWOŚCI

OKRES	WZÓR	TYP
Starożytność	mędrzec, filozof	autorytet wiedzy
Średniowiecze	rycerz	autorytet czynu
Renesans (do XVIII wieku)	mistrz	autorytet relacji
XIX do lat 50 XX	polityk	autorytet władzy
Lata 60 i 80	kontestator – zaprzeczanie społecznemu porządkowi z pokazaniem własnej wizji idol gwiazda	autorytet zbiorowej wyobraźni
Od lat 90	celebryci, gwiazdki	upadek autorytetów

RODZINA JAKO PODSTAWOWA GRUPA SPOŁECZNA

Sczepański – grupa osób połączona stosunkiem małżeńskim i rodzicielskim

Stasiak – związek oparty na pokrewieństwie

Adamski – małżeństwo jest zamknięte, rodzina jest otwarta

Cechy rodziny:

• grupa odniesienia

• powszechna

• spajana więzią społeczną

• przedmiot zainteresowania wielu nauk

• hierarchia i struktura

• płaszczyzna występowania negatywnych i pozytywnych przeżyć emocjonalnych w najsilniejszym stopniu

Oddziaływanie rodziny – opieka, nauka zachowań w społeczeństwie, kontrola społeczna

Pokrewieństwo ma charakter SPOŁECZNY i BIOLOGICZNY (Tonnies)

Gemeinschaft – wspólnota (rodzina), nie wybieramy jej dobrowolnie

Gesselschaft – stowarzyszenie (małżeństwo), świadomy wybór, przepisy prawne

Funkcje rodziny:

• prokreacyjna

  • funkcja ekonomiczna

  • usankcjonowany seks

• ekonomiczna

• tworzenie przyzwoitych warunków bytowania dla wszystkich członków rodziny

• socjalizacyjna – przekazywanie kultury, 3 płaszczyzny

  1. biologiczno-popędowa

  2. społeczno-kulturowa

  3. świadomościowo-moralna

Rodzina utrzymuje ciągłość kulturową społeczeństwa poprzez przekazywanie potomstwu dorobku kulturowego, zapoznanie młodych domowników z zasadami współżycia społecznego, kształtowanie nawyków twórczych i innych przydatnych dla rozwoju jednostki i jego i jej życia w społeczeństwie.

Z istoty biologicznej czyni istotę społeczną.

• nadawanie pozycji społecznej – przejmowanie zawodu po rodzicach

• funkcja stratyfikacyjna

• dziecko rodzi się w rodzinie o określonym statusie społecznym

• rodzice pomagają osiągnąć wyższy status społeczny

• determinacja przynależności członków rodziny do klas i grup społecznych

• funkcja kontroli zachowań – kontrola przestrzegania zasad będących ważnymi w rodzinie (obyczaj, tradycja)

• gospodarcza – wysyłanie dzieci na dodatkowe zajęcia

• emocjonalna – bezpieczeństwo, opieka, wzory relacji intymnych

• wspierająca rozwój osobowości jednostki

• integracyjna

• rekreacyjna – ochrona przed zgiełkiem świata

• zabezpieczająca – opieka w przypadku choroby, niepełnosprawności, starości

ZMIANY W FUNKCJACH

• prokreacyjna – rodzenie dzieci poza małżeństwem

• ekonomiczna

  • im więcej dzieci tym mniej pieniędzy na każde z nich

  • kobieta pracuje – nowy dostarczyciel dóbr ekonomicznych

  • szybkie usamodzielnianie się dzieci

  • ludzie porzucają czasowo rodziny, by poprawić warunki ekonomiczne

  • rzadziej łożymy na starych rodziców

Typy rodzin:

1. mała(2+1, 2+2) / duża / wielopokoleniowa / rozszerzona (wujkowie, ciotki, kuzyni)

2. miejska(kultura) / wiejska(lepszy rozwój fizyczny)

3. endogamiczne / egzogamiczne

   • kobiety szukają mężczyzn z wyższych warstw

   • mężczyźni pozostają na poziomie zawodowym rodziców

   • najczęstsze małżeństwa homogeniczne

4. jednorodne / mieszane

5. patriarchat / matriarchat / egalitarne

6. osobowe(rozwój indywidualny) / pozycjonalne(hierarchia, całość najważniejsza)

7. prawidłowe / dysfunkcjonalne

PRZEMIANY WSPÓŁCZESNEJ RODZINY

• zmniejszanie się rodziny

• późniejsze zawieranie małżeństwa, mniej małżeństw

• zmiana roli kobiety/matki

• kryzys autorytetu ojca

• rozluźnienie więzi

• egalitaryzacja mechanizmów władzy i kontroli

• konwencjonalizacja formy

  • plemiona – niepowiązani seksualnie, emocjonalnie ale pełnia wobec siebie funkcje rodzinne

  • zamieszkiwanie na próbę

  • rodziny niepełne, bez jednego z rodziców

Wychowanie w Starożytnej Grecji:

• wszechstronne

• dla państwa

• długotrwałe

Instytucje:

• Rodzina

• Wojskowość koszary

• Prywatni nauczyciele

• Służba publiczna

W Atenach zaistniały formy kształcenia wyższego tzw. Akademie

Wychowanie w Rzymie:

1. Proces wychowawczy:

• wychowanie w domu

• wychowanie w różnych typach szkół

• służba wojsku jako element wychowania

• przygotowanie do prowadzenia własnego domu i gospodarstwa

• miał służyć państwu

1. Środowisko wychowawcze:

• Dom rodzinny

• Niewolnicy

• Nauczyciele

• Prawo rzymskie (bardzo ważne i uczone)

• Takie środowisko, które przygotowuje młodego człowieka tak, aby zajmował przygotowane dla siebie miejsce społeczne (przygotowanie do pełnienia swojej roli społecznej)

Wychowanie w Średniowieczu:

• wychowanie w obcym domu

• elementy środowiska wychowawczego staja się zawężone, ponieważ każde środowisko wychowuje dzieci według nieprzekraczalnych granic

Humanizm:

• pojawiają się nowe typy szkół

• zakony specjalizujące się w procesie nauczania i kształcenia

• pojawiają się instytucje wychowawcze prowadzone przez innowierców

Wychowanie w Oświeceniu:

• szkoły odrywają się od religii, ale nie znaczy to że religijne szkolnictwo przestaje istnieć, ale następuje oderwanie religii od edukacji

• upowszechnienie się edukacji – szkoły ludowe

• edukowanie kolejnych pokoleń uważane jest za obowiązek państwa

• przyznaje się dziewczętom prawo do powszechnej edukacji

GRUPA RÓWIEŚNICZA – pewna liczba osób w podobnym wieku, która spotyka się z powodów dobrowolnych, by spełniać swoje potrzeby

1. Formalne – spisane zasady postępowania, reguły

2. Nieformalne

Potrzeby realizowane przez grupę:

• przynależność

• gratyfikacja

• tożsamości

• akceptacji

• bezpieczeństwa

• organizacji czasu wolnego

• samodzielności

• krystalizacji systemu wartości

Pozwala ćwiczyć role społeczne, których nie możemy ćwiczyć w rodzinie, gdzie zawsze jest się dzieckiem – najważniejsza rola grupy rówieśniczej (Znaniecki)

Grupy rówieśnicze czerpią wzory z rodziny – pomost między rodziną a światem zewnętrznym

Florian Znaniecki

1. grupy zabawowe

   • przejście z egocentryzmu do socjocentryzmu(3-4 lata)

   • dzieci odtwarzają role, które znają ze świata dorosłych

   • dzielenie się zabawkami

1. paczki, kliki

• podobieństwo postaw moralnych

• podobny wiek

• wspólne zainteresowania

• kontaktują się cały czas

• czasem pojawia się lider

• samopomoc

• lojalność wobec paczki większa niż wobec innych

• dużo czasu spędzają razem

1. dewiacyjne, gangi

   • jest przywódca, lider

   • tworzenie własnej tradycji, symboliki

   • tworzenie pseudonimów

   • aktywność społecznie nieakceptowana

   • młodzież dojrzewająca

   • paczka może przekształcić się w gang, spowodowane to może być złym wpływem środowiska

FUNKCJE RODZINY	FUNKCJE GRUPY RÓWIESNICZEJ
Prokreacyjna	nie pełni
Ekonomiczna	nie pełni
Socjalizacyjna	pełni
Wychowawcza	pełni
Zaspokojenie potrzeb bezpieczeństwa	pełni
Kontroli społecznej	pełni
Nadawania pozycji	nie pełni

SUBKULTURA – w ramach kultury funkcjonują subkultury (mogą mieć charakter kontrkultury), które mają własne zasady i zewnętrzne ich przejawy np. ubiór

BIKINIARZE(lata 50)

• studenci

• fascynacja kultura zachodnią

• specyficzny nastrój – jazz

• uznanie, gdy ktoś miał nowe newsy z zachodu

• swoboda obyczajów w relacjach damsko męskich

HIPISI(PL lata 60 i 70)

• sprzeciw wobec polityki, instytucjom państwowym i technologii

GITLUDZIE(PL lata 70)

1. młodzież z placówek resocjalizacyjnych

2. walka o swoje przekonania

3. lojalność wobec grupy

4. kierowanie się własna korzyścią

5. pogarda dla kobiet

6. braterstwo krwi – dosłowny pakt krwi

HULIGANI

• niszczę dla samego niszczenia

• negatywny stosunek do życia społecznego

• działanie na określonym terytorium

• skłonność do ryzyka

• cwaniactwo

• brak planów na przyszłość

PUNKI

• odrzucenie tradycyjnego modelu społecznego

• krytyka kościoła, instytucji społecznych

• brak liderów

• niedbały ubiór

• agresywna muzyka

• brak akceptacji podziałów społecznych

SKINY

• wywodzą się z młodzieży robotniczej

• faszyści (kult siły, porządku, przeciwny mniejszościom etnicznym)

• zorganizowani według dzielnic

• przywódcy

• samookaleczenia i tatuaże

RASTAFARIANIE(PL lata 70)

• nieużywanie alkoholu i narkotyków

• jedzenie ekologiczne

• spokojne życie

• wyzbycie się przemocy

• zasada braterstwa i równości

GRAFICIARZE(PL lata 90)

• rozwój podczas transformacji ustrojowej

• okazywanie manifestu wobec szarości świata

SKUATERSI

• zajmują nielegalnie mieszkania

• każdy ma prawo do dachu nad głową

• krytyka dorosłych

• uciekinierzy, narkomanii, konflikt z prawem

METALOWCY(PL lata 80 i 90)

• brak spójnej ideologii (satanistyczny, mitologiczny nurt)

SKATE

TECHNOMANI

DRESIARZE I JUMACY

• dewiacje

• efekt transformacji społeczno politycznych w Polsce – na zachodzie, gdzie upadały miejsca pracy rodziców zmuszeni byli kraść, z tego co ukradli żyły miasteczka

• oryginalne ciuchy

• amfetamina przed akcją

• średnie wykształcenie!

HAKERZY

• sport i zabawa

• znamiona aktywności przestępczej

• nie działają dla zysku, dzielą się programami za darmo

• elitarna subkultura

• 2% to kobiety

• CZARNE KAPELUSZE – wykradanie i sprzedawanie danych

• FRIKERZY – podłączenia do telefonów na koszt właścicieli

SZALIKOWCY(połowa 70)

GOCI

• muzyka gotycka

• makijaż i ciemne ciuchy

• średniowiecze, trupicyzm

PARKOURE

EMO

• sprzeciw wobec brutalności świata

HIPSTERZY

• sprzeciw wobec komercji

• nie przyznają się do tego że SA hipsterami

• noszą to czego nie noszą inni

DEPESZOWCY - fani Depeche Mode

1. RELIGIJNO TERAPEUTYCZNE (rastafarianie, sataniści)

2. BUNTU SPOŁECZNO OBYCZAJOWEGO (hipisi, punki, bikiniarze)

3. UCIECZKI I IZOLACJI (git ludzie, skiny, szalikowcy)

4. KREATYWNE (graficiarze, hakerzy)

SZKOŁA

• instytucja o charakterze edukacyjnym, wychowawczym, opiekuńczym

• kształcenie i wychowanie dzieci, młodzieży i dorosłych stosowne do przyjętych w danym społeczeństwie celów, zadań oraz koncepcji oświatowo wychowawczych

• osiąganiu tych celów służy wykształcona kadra pedagogiczna, nadzór oświatowy, baza lokalowa, wyposażenie oraz zabezpieczenie budżetowe ze skarbu państwa

UCZNIOWIE – podzieleni na klasy – wychowanie i socjalizacja

KADRA – specyfika zawodu nauczyciela

CHARAKTER SZKOŁY

• prywatna

• publiczna

• stowarzyszenie lub zakon

IDEAOLOGIA EDUKACYJNA

• przyjęta przez dana szkołę

• zespół założeń dotyczących systemu edukacyjnego, jego roli i funkcji jaką wobec społeczeństwa pełni

MODEL FUNKCJONALNO-STRULTURALNY

• szkoła stanowi podsystem społeczny, jeden z niezbędnych elementów, dzięki któremu w społeczeństwie utrzymywany jest ład, porządek, na który składa się określony układ ról społecznych i określających je norm kulturowych

• wyprowadzenie człowieka z etapu dzieciństwa ku dorosłości:

  • niezależność

  • dokonania

  • uniwersalności

  • szczególności

• adaptacja młodych pokoleń do istniejących warunków społecznych

• CZEMU SZKOŁA JEST NIELUBIANA PRZE UCZNIÓW I NIE DAJE SATYSFAKCJI NAUCZYCIELOM?

  • To czego się w szkole dowiadujemy o świecie nie zawsze jest prawdą, czasem wiedza ta jest zupełnie niepotrzebnym balastem

  • Prestiż, wielkość szkoły może negatywnie oddziaływać na osobowość ucznia

  • Funkcje i rola nauczyciela nie zawsze pozwalają godzić zaspokojenie uczniowskich potrzeb i oczekiwań z wymogami porządku i regułami współżycia z resztą personelu szkoły

  • Złożoność cech uczniowskich wymaga ogromnego wysiłku żeby poznać każdego ucznia i tak pokierować klasą żeby nie była wrogim środowiskiem

MODEL SPOŁECZNO-KULTUROWY(interakcjonizm symboliczny)

• kontakty i związki między ludźmi budującymi poprzez akty komunikacji pewną mikrostrukturę społeczną która jest elastyczna i podatna na zmiany, odnosi się do doświadczeń i przeszłości grupy

• wszyscy uczniowie są równie ważni, są bowiem podmiotami – ludźmi

• PRZEMOC – wywołana nierównością statusów ucznia, nauczyciela, dyrektora

  • fizyczna – relacja uczeń-uczeń

  • psychiczna – werbalna, niewerbalna, mobbing, byllyng (tyranizowanie, osaczanie)

  • symboliczna – nadinterpretacja reguł i zasad życia szkolnego, wdrukowanie treści kultury symbolicznej (uprawnione interpretowanie lektur, wydarzeń historycznych, społecznych)

  • strukturalna – ograniczenie możliwości kształcenia uczniów w niektórych rodzajach czy profilach szkolnictwa

• PRZYMUS – służy podporządkowaniu uczniów określonym regułom i przepisom, wprowadzenie pewnych ograniczeń w ich zachowaniu

Ukryty program (F. Jackson, lata 60, „Life In the classroom”)

• pozadydaktyczne, ale wychowawczo ważne konsekwencje uczęszczania do szkoły, które pojawiają się systematycznie, ale nie są zawarte w żadnym zestawie celów i ustawie o działaniach oświatowych.

  • ukryty w codzienności

    • tłok

    • ocenianie

    • władza nauczycieli

    • strategie

      • nauczycieli

        • socjalizacji – wybiórcze przyswojenie reguł postępowania lansowanych przez szkołę

        • dominacji – związana z przemocą, przymusem, przypominaniem hierarchii i konsekwencji nieposłuszeństwa

        • negocjacji – w przypadku spełnienia wymagań kontrola i dominacja jest zmniejszana, w przypadku kłopotów kontrola i dominacja są intensyfikowane

        • fraternizacji – nauczyciel podobnie się ubiera, podobnie zachowuje do swoich uczniów, uznanie równoległości światów na rzecz rezygnacji z własnego ja – utrata tożsamości i zagubienie

        • nieobecności i wycofania – postawa urzędnika, poza godzinami pracy pozostawia uczniów swojemu losowi

        • rutyny – powtarzanie czynności życia szkolnego

        • terapia zajęciowa – uczniowie musza mieć czas w całości zajęty, robić cokolwiek byle go zapełnić, brak dociekania ani sensowności

        • moralizowanie – nauczyciel i inni pracownicy szkoły zawsze mają rację

      • uczniów

        • poszukiwanie specjalnych względów – w masowych warunkach edukacji zaistnienie jako indywiduum, zauważenie i zapamiętanie przez nauczyciela

        • starania o dobry wizerunek – komplementowanie nauczyciela, deklarowanie przysług, przykładanie się do nauki

        • wycofanie – bierność, znieczulenie, rezygnacja z aktywnego udziału w życiu klasy czy szkoły

        • przeciąganie liny – sprawdzenie jak dużo uczniom wolno i jak daleko mogą się posunąć

• ukryty w materiałach dydaktycznych – proces złożony i długofalowy

  • manipulacje językowe:

    • niezrozumiałe dla ucznia zwroty

    • na podstawie zawartych w podręczniku wypowiedzi uczeń nie potrafi sformułować pytań i udzielić odpowiedzi

    • niezrozumiałe definicje

    • uczeń nie potrafi skonfrontować informacji z podręcznika ze swoja wcześniejszą wiedzą

    • nasycenie emocjami i wartościowaniem

    • role płciowe kobiety i mężczyzny

• ukryty w przestrzeni (3 wymiary)

  • metaforyczno-symboliczny

    • plac czy teatr – teren zdobywania doświadczeń

    • koszary – hierarchia

    • fabryka – szkoła realizuje konkretny produkt

    • rodzina

• formalny - szkoła to budynek piętrowy, ma 2 klatki schodowe itp

  • publicznym – korytarze, klasy, boisko

    • trzymamy się ustalonych reguł

  • prywatnym

    • izolacja od socjalizującego wpływu szkoły

  • jawnym – tam gdzie uczniowie przebywają razem pod opieką nauczyciela

  • ukrytym – tam gdzie uczniowie SA sami, bez nadzoru

SPOSOBY NA UKRYTY PROGRAM:

• nic nie robić – jedynie świadomość, że istnieje, ma przeciez i plusy i minusy i niech tak zostanie

• zmienić praktykę szkolną – środowisko i reguły postępowania nauczycieli tak żeby wykorzenić te właściwości procesu nauczania, które uznajemy za niewłaściwe

• najlepiej jest zlikwidować szkołę! – deskolaryzacja

  • łamanie zasad edukacji

  • negacja że wykształcenie jest tylko wynikiem wychowania szkolnego

  • niwelowanie nierówności społecznych

W miejsce kształcenia w szkole proponują:

• sieci kształcenia:

  • sieć bibliotek

  • muzea

  • zakłady pracy

  • inne instytucje o charakterze kształceniowym

• ośrodki wymiany informacji i doświadczeń pomiędzy uczącymi się i zainteresowanymi podobnymi problemami

• ogłoszenia w masmediach o spotkaniach ludzi wykształconych w określonym kierunku, publikowanie na bieżąco rejestru nauczycieli, instruktorów, którzy mogliby udzielać informacji z określonych dziedzin

• przystosować się do sytuacji - jeśli ze szkoły wychodzą w miarę zdyscyplinowani, schludni, grzeczni, nastawieni na współzawodnictwo, empatyczni ludzie przygotowani do życia społecznego to można jedynie ujawnić program ukryty

KULTURA

Colere – uprawa roli, przekształcanie, ulepszanie

• to co wynika z ludzkiego namysłu, dzieło rąk ludzkich

• powinno służyć człowiekowi, być korzystne i społecznie aprobowane

• wytwarzana zbiorowo

• intersubiektywna – niesie podobne znaczenia w danej zbiorowości

Podział kultury ze względu na zasięg odbioru

• ludowa

  • łatwość odbioru i wąski zasięg

  • ma formę ustną

  • charakter spontaniczny

• popularna

  • szeroki zasięg odbioru, łatwość i dostępność

  • charakter masowy

  • brak bezpośredniego kontaktu między twórca a odbiorcą

• elitarna

  • najwęższy zasięg i trudna dostępność

  • relatywizm w odbiorze treści

FUNKCJE:

• ekspresyjna – wyrażanie własnych emocji

• integracyjna i emancypacyjna – źródło identyfikacji dla członków

• rozrywki – dostarczanie wrażeń (kultura masowa)

Podział kultury ze względu na rozwój historyczny:

Antropologia kultury – procesy wychowania w różnych kulturach:

Margarett Mead opisywała wychowanie na Samoa:

1. Postfiguratywne (społeczeństwo tradycyjne) OSOBOWOŚC TRADYCYJNA

   • starsze pokolenie uczy młodsze to co same umie np. rodzice

   • gdy świat zmienia się powoli

   • szacunek dla osób starszych

2. Kofiguratywne OSOBOWOŚC WEWNĄTRZSTEROWNA(uznanie reguł społecznych)

   • powstanie maszyny parowej

   • społeczeństwo przemysłowe

   • pokolenia uczą się od siebie wzajemnie

3. Prefiguratywne (dziś) OSOBOWOŚĆ ZEWNĄTRZSTEROWNA(zdolność do szybkiej adaptacji)

   • starsi uczą się od młodszych np. nauka obsługi telefonu komórkowego

Wychowanie międzykulturowe

• CELE:

  • postrzeganie samego siebie i innych jako jednego gatunku biologicznego

  • postrzeganie siebie i innych jako tego samego ekosystemu odpowiedzialnego za losy świata i ziemi

  • postrzeganie siebie i innych jako członków życia międzynarodowego tworzących świat dla przyszłych pokoleń

  • siebie i innych jako twórców kultury

  • postrzeganie faktu że istnieje wiele perspektyw i możliwości wartościowania określonych zjawisk

• globalizacja – wspólne wartości i odpowiedzialność za losy świata, wspólne zagrożenia

• migracje – nasilenie ich wymusza konieczność dialogu kultur jako wymiany doświadczeń

• pluralizacja – systemów wartości, postaw, zachowań kulturowych, wizji świata

MEDIA

• Ritzer – macdonaldyzacja społeczeństwa – stopniowe rozprzestrzenianie się na wszystkie dziedziny życia społecznego zasad działania restauracji szybkich dań

• SKUTKI PRZEOBRAŻEŃ DLA EDUKACJI:

  • System klasowo-lekcyjny wyczerpuje swoją efektywność na rzecz metod samodzielnego rozwiązywania problemów przez uczniów łączących w bloki tematyczne zagadnienia z pokrewnych dziedzin, rozwój e-learningu, komunikatory internetowe itp.

  • Automatyzacja systemu kontroli, rozwój programów oferujących symulacje rozwiązywania problemów

  • Tendencja do zmiany roli nauczyciela z eksperta w kierunku animatora, przewodnika po świecie, wprowadzającego alternatywne sposoby uczenia się

• Kultura traktowana jest jako towar

• Komercjonalizacja wiedzie do sytuacji w której przesyt(informacji) staje się zarazem niedosytem(sensu, ładu, znaczeń)

• WPŁYW MEDIÓW NA CZŁOWIEKA:

  • teorie psychologiczne

    • uwarunkowania – wywoływanie odruchów warunkowych pod wpływem słów, gestów, obrazów i kojarzeniu ich ze stanami uczuciowymi

    • dysonansu poznawczego – informacje niezgodne z nastawieniem odbiorcy SA odrzucane

  • teorie socjologiczne – szczególny wpływ na interpretację treści nadawanych przez media mają osoby z bliskiego otoczenia

  • teorie kulturowe – dominująca rola mediów w kształtowaniu masowego charakteru kultury

• FUNKCJE MEDIÓW:

  • upowszechnianie różnorodnych treści

  • dostarczanie rozrywki

  • stymulowanie rozwoju umysłowego

  • budowanie relacji interpersonalnych

• reklama jest produktem kultury masowej, pozostaje w symbiozie z kulturą postmodernistyczną odwzorowując większość jej cech: łatwość odbioru, skrótowość, symbolikę przekazu, wieloznaczność i anonimowość twórcy

  • roztopienie produktu w postaci – oglądający reklamę utożsamia się z jej bohaterem, bo jest on np. w podobnym wieku