• Geneza teorii wychowania.

Wyłoniła się na skutek intensywnego rozwoju nauk społecznych na skutek poszukiwania coraz bardziej doskonałych metod poznania rzeczywistości, a także różnorodności powtarzania tej rzeczywistości.
U Herbarta w XIX w. Odnajdujemy początki teorii wychowania, jednak początki teorii wychowania możemy przypisać I. Kantowi, bo właśnie on mówił że człowiek powinien podlegać procesom wychowania i teoria wychowania jest istotną wiedzą jak tego człowieka dyscyplinować, kultywować, moralizować i cywilizować. Kant wyróżnił z teorii wychowania:
teorie dyscyplinowania, teorie kultywowani, teorie moralizowania, teorie cywilizowania
Po Herbarcie : 1831 r. Hoene Wroński ?Filozofia pedagogiki? (nazwa teoria wychowania rozumiana jako pedagogika) 1842 Trentowski czasopismo Howanna (pierwszy raz zadania teorii wychowania, formułowanie celów wychowania oraz gromadzenie wiedzy na temat warunków realizacji tych celów) 1879 A. Bain wydał książkę Nauka wychowania, w której pojawiła się teoria wychowania jako część pedagogiki badająca umysły i uczucia tzw. psychologiczna teoria wychowania 1931-32 J. Mirski wprowadził teorię wychowania do ówczesnej klasyfikacji nauk. Wyodrębnił: naukę o wychowaniu (badająca istotę wychowania), sztukę wychowania (potem jako technologia wychowania), teorię wychowania (miała badać wychowanie jako działalność, jako akt wychowawczy i być podstawą dla sztuki wychowania). 1957 B. Suchodolski książka U podstaw materialistycznej teorii wychowania 1973 teoria wychowania została wpisana w klasyfikację Polskiej Akademii Nauk1.pedagogika ogólna 2.dydaktyka 3.historia wychowania 4.teoria wychowania

• Przedmiot teorii wychowania

Głównym przedmiotem zainteresowań teorii wychowania jest wychowanie w wąskim jego rozumieniu, tj. kształtowanie postaw i innych cech osobowości dzieci i młodzieży łącznie ze stwarzaniem im warunków ułatwiających samoaktualizację drzemiących w nich, konstruktywnych możliwości. W tym sensie teorią wychowania interesuje szczególnie rozwój moralny, społeczny, kulturalny i fizyczny dzieci i młodzieży, mniej natomiast ich rozwój umysłowy w procesie uczenia się, czym zajmuje się głównie dydaktyka. Ujmując szerzej, teoria wychowania — poza gromadzeniem i sys-tematyzacją wiedzy na temat dotychczasowych osiągnięć w zakresie wąsko pojętego wychowania — zajmuje się: 1) formułowaniem celów, jakie mogłyby lub jakie powinny być reali zowane w procesie wychowawczyni i ukazywaniem związanych z nimi wartości, a zwłaszcza różnego rodzaju powinności, jak nor my, ideały, dezyderaty moralne głoszone w filozofii, religii, aksjolo- gii i etyce (szczególnie deontologii); 2) projektowaniem działalności wychowawczej, czyli sposobami umoż liwiającymi realizowanie określonych celów wychowania, jak rów nież ułatwiającymi wychowankom samoaktualizację własnych szans rozwojowych w sferze pozytywnych cech osobowości; 3) różnymi czynnikami — zwłaszcza psychospołecznymi — warun kującymi powodzenie lub niepowodzenie zaprojektowanej działalno ści wychowawczej, do których zalicza się m.in.: podmiotowe trakto wanie dzieci i młodzieży, racjonalne organizowanie ich życia i pracy, umiejętność nawiązywania z nimi kontaktów interpersonalnych, po znawanie ich i umożliwianie im kierowania własnym rozwojem. Słowem, teoria wychowania jest dyscypliną pedagogiczną zajmującą się przede wszystkim celami oraz sposobami i warunkami działalności wychowawczej podejmowanej wobec dzieci i młodzieży. Kwestiami związanymi z wychowaniem ludzi dorosłych i w wieku podeszłym interesuje się raczej sporadycznie; problemy te są przedmiotem zainteresowań andragogiki czy — inaczej mówiąc — pedagogiki dorosłych

4. Orientacje badawcze w teorii wychowania

Orientacje(Górniewicz):
Orientacja tradycyjna? Podkreśla ciągłość problematyki badawczej i nie możność oderwania problematyki badawczej teorii wychowania. Badawcze poszukują wspólnych pól zainteresowań teorii wychowania i nauk z nią współdziałających: filozofii, psychologii, socjologii Orientacja fenomenologiczne ? następuje przezwyciężanie ograniczeń teorii wychowania, które wynikają z jej bliskich związków i innymi naukami. W ramach tego stanowiska następuje odwołanie się do praktyki próbuje opisać, charakteryzować proces wychowania poprzez fenomenologiczną analizę struktury procesu. Teoria wychowania jest nauką tylko gdy opisuje praktykę edukacyjną. Przyjmuj się, że rozwój wiedzy jest efektem rozwoju praktyki, a także ciągłego udoskonalania metod tej praktyki Orientacja scjentystyczna ? maksymalna obiektywizacja procesu badania zjawisk wychowawczych. Podejmuje się badania nad zagadnieniami edukacyjnymi na wzór badań przyrodniczych, które traktowane są jako bardziej dojrzałe pod względem metodologicznym
Orientacja antypedagogiczna ? podejmuje się krytykę rzeczywistości wychowawczej, chodzi o krytykę instytucji pedagogicznej, przedstawiciele głoszą hasła
Orientacje(Śliwerski)
Orientacja socjologiczna-Koncentracja na - teorii społeczeństwa wychowującego
Zadania teorii wychowania: badanie społecznych warunków wychowania
badanie procesu wychowania i jego wyników
gromadzenie i uogólnienie wiedzy dotyczącej działalności wychowawczej
ustalenie granic wychowania
Podstawowe pojęcia : WYCHOWANIE, ŚRODKOWISKO WYCHOWAWCZE, STOSUNEK WYCHOWAWCZY, SAMOWYCHOWANIE, PROCES WYCHOWAWCZY, WYNIKI WYCHOWANIA Orientacja normatywno - ideologiczna
Koncentracja na - ideologii socjalistycznej normatywnej
teorii wychowania:
określenie ideału i celów wychowania
badanie rzeczywistych procesów wychowania, wyjaśnianie ich i stawianie diagnoz wychowawczych
wypracowanie sposobów działania wychowawczego
gromadzenie, sprawdzanie i systematyzacja wiedzy na temat organizacji działań wychowawczych wychowania
dostarczanie praktykom wiedzy dotyczącej działalności wychowawczej
Podstawowe pojęcia: WYCHOWANIE, SAMOWYCHOWANIE, IDEAŁ WYCHOWANIA, CELE WYCHOWANIA, PROCES WYCHOWANIA, SKUTECZNOŚĆ WYCHOWANIA
Wychowanie to ? świadoma działalność jednych osób zmierzająca do wywołania poprzez interakcje społeczne trwałych zmian w osobowości innych osób (zmierza do trwałej modyfikacji, ukształtowania dyspozycji wolicjonalno ? emocjonalnych)
Orientacja normatywno -filozoficzna
Koncentracja na ? filozoficznych założeniach wychowania, antropologia filozoficzna i aksjologia
Zadania teorii wychowania:
diagnozowanie istniejącego stanu wychowania
formułowanie norm dla działalności wychowawczej
planowanie, konstruowanie i realizowanie modeli osobowościowych funkcjonalnych dla społeczeństwa
określenie prawidłowości i wypracowania sposobów działania wychowawczego
gromadzenie, systematyzacja wiedzy o wychowaniu o wypracowanie założeń systemów wychowawczych
Podstawowe pojęcia: WYCHOWANIE, PROCES WYCHOWAWCZY, STYMULACJA WYCHOWAWCZA, SAMOWYCHOWANIE, AKT PEDAGOGICZNY, ODDZIAŁYWANIE WYCHOWAWCZE
Wychowanie to ? społecznie ceniony system działań pokoleń starszych na dorastające celem pokierowania ich wszechstronnym rozwojem wg określonych ideału nowego człowieka przeszłości
Orientacja psychologiczna
Koncentracja na ? psychologicznych koncepcjach człowieka, jego osobowości, zadaniach, charakterze
Zadania teorii wychowania:
opis i klasyfikacja zjawisk wychowawczych oraz ich zależności
gromadzenie i systematyzacja twierdzeń ogólnych o wychowaniu
formułowanie dyrektyw praktycznych dotyczących realizacji wychowania
konfrontacja różnorodnych teorii wychowania i formułowanie problemów badawczych
Podstawowe pojęcia: WYCHOWANIE, OSOBOWOŚĆ WYCHOWANKA, SYTUACJA WYCHOWAWCZA, METODY WYCHOWANIA, SKUTECZNOŚĆ WYCHOWANIA
Wychowanie to ? celowa działalność, w której jeden człowiek stara się zmienić zachowanie innego przebiegająca we wspólnej sytuacji symbolicznej
Orientacja eklektyczna
Koncentracja na ? różnych źródłach wiedzy o wychowaniu bez ich wartościowania oraz wskazywania różnorodności dorobku na temat wychowania

5. Podstawowe pojęcie teorii wychowania (socjalizacja pierwotna, wtórna) mechanizmy socjalizacji, pojęcie, istota i rodzaje wychowania.

Pojęcie wychowania- proces polegający na pzygotowaniu dziecka do dorosłego życia dot. Przekazywania wzorów kulturowych i intelektualnych rozwoju osobowości i radzenia sobie w różnych sytuacjach zyciowych, wpajanie norm i zasad *Gurycka- dynamiczny złożony układ oddziaływań społecznych, wywołując zmiany w osobowości człowieka tym działaniom poddawanego *Górniewicz- teoria wychowania to dyscyplina naukowa, której przedmiotem zainteresowania są wszelkie świadome akty wychowawcze, ich uwarunkowania, przebieg, skutki. *K. Konarzewski- jego zdaniem ostatecznym zadaniem pedagogiki jest projektowanie działalności wychowawczej. Wyróżnił w pedagogice 3 części:
Aksjologię pedagogiczną ? ma zajmować się formułowaniem celów wychowania, badaniem spójności tych celów, uzasadnieniem tych celów poprzez odwoływanie się do określonych systemów wartości
W pedagogice wyróżnił teorię wychowania jako część. Bada sposoby i warunki wywoływania zmian w psychice człowieka
Technologia wychowawcza
Ma się zajmować sporządzaniem projektów działalności wychowawczej Rodzaje wychowania:

-Wychowanie fizyczne, część procesu wychowania, której zadaniem jest przygotowanie człowieka do uczestniczenia w kulturze fizycznej. -Wychowanie umysłowe oznaczająca podejmowanie specyficznych działań człowieka celem przyswojenia wychowankom określonych nawyków i umiejętności oraz wiedzy ponadto, kształtowanie właściwych postaw wobec nauki i pracy umysłowej, a także doskonalenie własnych zdolności poznawczych (spostrzegawczości, uwagi, pamięci, rozumowania, myślenia itp.) i rozwijanie zainteresowań badawczych oraz kształtowanie światopoglądu. -Wychowanie duchowe

Socjalizacja- to proces przyswajania przez jednostkę wiedzy, umiejętności, wzorów zachowań, norm i wartości przekazywanych jej przez społeczeństwo i obowiązujących we współżyciu z innymi ludźmi oraz umiejętności niezbędnych dorosłej osobie. Jest rezultatem wpływów zamierzonych (wychowania) i niezamierzonych. Socjalizacji dokonuje się poprzez oddziaływanie środowiska społecznego (np. rodziny, kolegów), osób (np. nauczyciela) lub instytucji (np. szkoły). Socjalizacja pierwotna – przypada na niemowlęctwo i wczesne dzieciństwo. Socjalizacja pierwotna jest pierwszą fazą, w której człowiek w swoim dzieciństwie staje się członkiem społeczeństwa w ramach wzajemnego oddziaływania dziecka i jego rodziców. W tym czasie dzieci poznają język i podstawowe wzory zachowań, które staną się podstawą ich dalszej edukacji. Główną instytucją socjalizacji jest rodzina. Socjalizacja pierwotna odbywa się pod wpływem „znaczących innych”. Socjalizacja wtórna – obejmuje starsze dzieci i rozciąga się na dorosłe życie jednostki. Odnosi się do późniejszego procesu, w którym jednostka uprzednio socjalizowana wchodzi w nowe etapy "obiektywnego świata" konkretnego społeczeństwa (np. przygotowanie do określonego zawodu). Odpowiedzialność za socjalizację przejmują inne instytucje: szkołą, grupy rówieśnicze, media, miejsce pracy. Zachodzące tam interakcje uczą jednostkę wartości, norm i przekonań składających się na wzór kultury, w jakiej żyje. Socjalizacja wtórna odbywa się pod wpływem „uogólnionego innego”. Proces socjalizacji składa się z trzech mechanizmów psychospołecznych: mechanizm naśladownictwa pojawia się najwcześniej i polega na naśladowaniu świata dorosłych, też naśladowanie ról. mechanizm internalizacji, czyli uzewnętrznienie, przyjmowanie pewnych wzorów zachowania i systemów wartości, sposobów zachowania w taki sposób, że stają się one elementami naszej osobowości i posługujemy się nimi bez udziału świadomości (bez refleksyjnie). mechanizm identyfikacji, w sposób świadomy dokonujemy wyboru. Trzy mechanizmy socjalizacji: Wzmacnianie – zachowania właściwe są nagradzane, niepożądane – karane. Naśladowanie to obserwacja zachowania innych i postępowania w sposób podobny. Przekaz symboliczny – wiedzę o tym co dobre, a co złe uzyskujemy słownie od innych i dzięki rozmaitym tekstom pisanym.

6. Współczesne koncepcje rozwoju człowieka jako cel oddziaływań wychowawczych (Regulacyjna Teoria Osobowości , koncepcja Maslowa)

Regulacyjna teoria osobowości

zgodnie z nią temperament obejmuje podstawowe, względnie stałe cechy osobowości, odnoszące się do formalnych (energetycznych i czasowych) cech zachowania. Choć uwarunkowany jest wrodzonymi mechanizmami neurobiochemicznymi, to podlega powolnym zmianom pod wpływem środowiska i doświadczeń osoby. Obejmuje on sześć cech. Cztery z nich dotyczą aspektu energetycznego zachowania. Są to:
– aktywność, czyli tendencja do podejmowania zachowań dostarczających silnej stymulacji zewnętrznej,
– reaktywność emocjonalna, czyli tendencja do intensywnego reagowania na bodźce wywołujące emocje; wyraża się ona w dużej wrażliwości i niskiej odporności emocjonalnej,
– wrażliwość sensoryczna, czyli zdolność reagowania na bodźce o niskiej wartości stymulacyjnej,
– wytrzymałość, czyli zdolność do adekwatnego reagowania w sytuacjach wymagających długotrwałej aktywności, w warunkach silnej stymulacji.
Aspektu czasowego dotyczą dwie cechy: pierwsza – żwawość, to tendencja do szybkiego reagowania, utrzymywania wysokiego tempa aktywności i łatwej zmiany reakcji; druga – perseweratywność, to tendencja do kontynuowania zachowań po zaprzestaniu działania bodźca, który to zachowanie wywołał.

Hierarchiczna teoria potrzeb wg A. Maslow'a: Warunkiem zaspokojenia potrzeby wyższego rzędu, jest zaspokojenie potrzeb niższego rzędu. Podstawowe potrzeby w tej teorii to: potrzeba odżywiania, snu, oddychania. Wg Maslowa po tych podstawowych potrzebach jest potrzeba bezpieczeństwa. Niezaspokojenie tej potrzeby (w okresie dzieciństwa) będzie miało konsekwencje rozwojowe. Kolejna to potrzeba przynależności i miłości. Deprywacja tej potrzeby ma także konsekwencje rozwojowe, negatywne skutki. Dziecko kiedy dorośnie może mieć problemy z okazywaniem uczuć. Kolejna to potrzeba szacunku i uznania. Osoba zna swoje zalety, wady, szanuje siebie. Na koniec wymienia potrzebę samourzeczywistnienia lub samorealizacji, czyli realizowanie siebie w różnych zadaniach. Teoria Maslowa dotyczy ludzi zdrowych psychicznie i odpowiednio potencjalnych intelektualnie.

7. Dynamizmy wychowania Kunowskiego

1. BIOS oznacza życie (cechygenetyczne tzw. wyposażenie dziedziczne np kolor oczu i inne)
2.ETOS z greckiego oznacza obyczaj kierowania jednostką w środowisku w taki sposób aby poznała obyczaje panujące w danym kręgu kulturowym. Działa przez stwarzanie sytuacji wychowawczych w środowiskach społecznych.W Etosie chodzi o wypracowanie odpowiedzialności, współpracy, troski o drugiego człowieka. Kształtuje sie Etos samorządu , zabawy. W Wychowaniu następuje dziedziczenie społeczne i kulturowe:Dziedziczenie społeczne jest nabywaniem droga uczenia się przy pomocy mowy, pisma, obrazów, media.Dziedziczenie kulturowe - to przyswojenie przez jednostkę całego dorobku kultury inaczej wejście wychowanka w krąg kulturowy danej grupy.
3. AGOS oznacza prowadzenie jednostki. Siła która określa prowadzenie wychowanka przy udziale wychowawców. Oddziaływanie wychowania może realizować rodzic, szkoła, zakład pracy. W zależności od Agosu wychowanek może osiągnąć wysoki stopień przystosowania do życia poprzez samoopanowanie popędów Biosu. Przystosowanie sie do siły Etosu.
Zadaniem wychowawców jest kierowanie wychowanka w taki sposób, aby go przystosować do życia , środowiska w którym będzie żył. Agos wychowawców rozwija osobowo wychowanka i przysposabia do samodzielnego funkcjonowania pod względem moralnym,umysłowym, społecznym.
Siła Agosu określana jest pedagogią ta stroną praktyczna pedagogiki.
4. LOGOS- doskonalenie wychowawcze. Wiąże się z ukształtowaniem prawidłowej postawy wychowanka wobec przyszłego życia. Przygotowanie do warunków współczesnej cywilizacji nie jest łatwym zadaniem. Trudno jest przewidzieć co spotka wychowanka, z jakimi problemami będzie musiał się zmagać i czego od niego będzie wymagało otoczenie. Nieokreśloność przyszłego życia do którego wychowania ma przygotować młodzież, uwzględniać siłę określona jako Los. Jest to siła tajemnicza niewymierna nie dająca się przewidzieć i decydująco wpływa na życie jednostki. (Np człowiek który był chory i był w śpiączce, nagle budzie sie do życia i ma ogromną siłę życia.)
Teorie pedagogiczne często Los absolutyzują podciągając pod pojęcie w którym jesteśmy i żyjemy i któremu ulegamy ponieważ los włada nami

8. Ideał i cele wychowania

Cele wychowania- postulowany stan osiągany w wyniku oddziaływania wychowawczego tzw standardy wg Guryckiej: kreatywne-wywołać ukształtować-zainteresować optymalizujące-zwiększyć wzmóc-wrażliwość minimalizujące-osłabić ograniczyć-agresja korekcyjne-przeksztalcić zmienić-postawa -*oficjalne *osobiste Ideał wychowania- . Kulturowy wzór osobowości, opis doskonałej i pożądanej lecz realnie nieistniejącej osobowości człowieka. Ideał to finalny etap dążeń wychowawczych. To uogólnienie najbardziej pozytywnych cech abstrakcyjnej jednostki odznaczających się praktycznie nieosiągalnym stopniem doskonałości. To modelowy ideał człowieka do którego dąży się w wychowaniu. To także określony wzór osobowy, którego cechy uważa się za doskonałe. Może to być postać historyczna, obecnie żyjący człowiek, postać fikcyjna Redukcja Ideału Wychowania Ideał wych <cel naczelny>cele nadrzędne <wartości uniwersalne: prawda, dobro, piękno>c. Kierunkowe <dyspozycje, zdolności wychowanków>c. Etapowe <poziom rozw osobowosci wychowanka>c. Operacyjne <konkretne działania do wykonania dla wychowanka.

9. Pojęcie celu wychowania- teorie, rodzaje, funkcje, żródła

*Funkcje teorii wychowania -Wg Tchorzewskiego
Funkcja poznawcza ? poszukiwanie prawdy i świecie, człowieku ? tym który w tym świecie żyje, przekształca, współtowarzyszy
Funkcja generalizująca ? porządkowanie, systematyzowania, łączenie wchodzących w skład teorii wychowania twierdzeń, sądów w logiczną, spójną całość
Funkcja dyskryptywna ? wyraża się rzetelnym opisem badanej rzeczywistości społecznej, wychowawczej, pochodnych ich
Funkcja komunikatywna ? teoria wychowania dostarcza istotnie ważnych informacji o badanym fragmencie rzeczywistości wychowawczej za pomocą takiego języka, takiej aparatury pojęciowej, która jest zrozumiała przynajmniej dla tych, którzy uprawiają teorie wychowania bądź inne nauki o wychowaniu
Funkcja praktyczna ? głoszone w ramach teorii wychowania twierdzenia charakteryzują się społeczna użytecznością
Funkcja heurystyczna ? pozwala na formułowanie nowych problemów, hipotez w świetle przyjętych ustaleń i twierdzeń teoretycznych
Funkcja prognostyczna ? pozwala w obrębie teorii wychowania na różnego rodzaju przewidywania, które dotyczą faktów, zjawisk, którymi teorii a wychowania się zajmuje
Funkcja ewaluatywna ? wyraża się tym, że na gruncie teorii wychowania podaje się ocenie zjawiska i fakty które przez tą teorię są badane z punktu widzenia określonego systemu wartości
-Wg J. Górniewicza
Funkcja deskryptywna, diagnostyczna ? opisuje i wyjaśnia badane zjawiska, wyjaśnia rzeczywistość wychowawczą, poszczególne elementy struktury procesu wychowania
Funkcja oceniająca, ewaluatywna ? podaje zjawiska badane przez teorie wychowania ocenie z punktu widzenia wartości społecznie akceptowanych
Funkcje prognostyczne, projektująca ? prognozuje kierunki rozwoju rzeczywistości i na ich podstawie konstruuje projekty działań edukacyjnych * Źródła celów wychowania: Religia; ideologia państwa; natura człowieka i jego rozwój; osobowość wychowawcy *Rodzaje wychowania dyrektywne- bezpośrednie dokonywanie zmian w rozwoju wychowanków, zakłada wywołanie wpływu na owe zmiany głownie przez osoby dorosłe, wychowanie odbywa się bez czynnego udziału wychowanków, odpowiedzialność za rozwój ponoszą rodzice niedyrektywne- wspomaganie rozwoju wychowanków, dyskretne dopingowanie ich do osobistego angażowania się w proces samowychowania

10. Proces wychowania i jego struktura

Podstawowe płaszczyzny analizy procesu wychowania : -antropologiczno – filozoficzne określenie wychowania, jako relacji międzyludzkiej -aksjologiczno-teologiczne uzasadnienie sensu relacji wychowawczej -prakseologiczne i psychospołeczne przesłanki konstruowania relacji wychowawczej Przyjmując minimalną definicję aktu wychowawczego – „jest to czynność człowieka nastawiona na zmianę postępowania drugiego człowieka i przebiegająca we wspólnej sytuacji symbolicznej” – zawartość tresciowa mieści się w schemacie pytań KTO? JAK? CO? PO A.Gurycka- proces wychowawczy jest to układ zorganizowanych sytuacji wychowawczych, mających na celu dostarczenie wychowankowi doświadczeń koniecznych do uzyskania zamierzonej, względnie trwałej zmiany w jego osobowości

ANALIZA STRUKTURY : 1. pojęcie makrostruktury --- M . Przetacznikowa 2. pojęcie mikrostruktury MAKROSTRUKYURA – uczestnicy działania – wychowawca i wychowankowie – zajmują równorzędne , lecz różne role w działaniu ( znaczą tyle samo ). -- cele działania – cały złożony układ celów – najogólniejszy jest ideał wychowania a następnie hierarchiczne cele wychowani -- środki działania – metody , techniki wychowania . -- warunki działania – środowisko ogólne , środowisko wychowawcze z skutkami wychowawczymi -- skutki ( wyniki ) – rzeczywiste zmiany w strukturze psychicznej i aktywności wychowanka MIKROSTRUKTURA : dzielimy na 4 struktury (molarna, formalna, funkcjonalna, modalna) Struktura molarna – ciągi działań i czynności podejmowane przez wychowawcę i układy odpowiadając ciągowi wychowanka : -- działalność wychowawcza – całokształt oddziaływań wychowawcy-zgodny z ideałem. -- akcja wychowawcza – system działań zorganizowanych. -- działanie wychowawcze – zabiegi wychowawcze nastawione na relację celów cząstkowych .

12. Indywidualne metody wychowania- karanie, nagradzanie, modelowanie, zadaniowe

Metoda wychowania :systematycznie stosowane sposoby postępowania wychowawczego zmierzające do urzeczywistnienia celów jakie stawia sobie wychowawca Metoda karania: Oddziaływanie wychowawcze za pomocą świadomie stosowanych kar, celem zapobieżenia powtórzeń, zachowań negatywnych poprzez wyrażenie dezaprobaty, upomnienia, nagany, wykluczenia udziału w zabawie. Nie może być poniżaniem godności karanego, nie wolno stosować kar fizycznych, nie karać w gniewie, nie odwoływać się w przyszłości, uważać na niesprawiedliwe karanie.Metoda ta raczej tłumi niż gasi niepożądane zachowanie, wychowanek chwilowo przestaje robić to co się nam nie podoba Warunki skuteczności: pozytywny stosunek karanego do każącego akceptacja norm przez ukaranego, za które został ukarany dyskretne wymierzanie kary wstrzemięźliwość w stosowaniu kar Metoda Nagradzania:Promowanie zachowań pożądanych z wychowawczego punktu widzenia za pomocą pochwał <ustne, pisemne>, gestów, nagród o charakterze materialnych wzmocnień <pieniądze> i niematerialnych Nagradzamy zachowania ale nie bezpośrednio po ich wystąpieniu, nie utrwalamy postaw utrwalonych, nie wymierzać w sposób ciągły, nie gwarantuje natychmiastowego sukcesu Metoda Modelowania: Metoda przykładu, b. Skuteczna, samo spostrzeganie zachowań sprawia że jednostka upodabnia się do nich; wzorem są rodzice i wychowawcy Uczenie przez naśladownictwo- obserwowanie modela pociąga upodabnianie się do niego w sposób odwzorowujący go Uczenie przez modelowanie- upodabnianie się do modela w sposób różny ale w granicach tej samej klasy zachowań Czynniki ułatwiajace: wiek- skuteczniejsza u dzieci starszycg płeć- chłopcy upodabniają się do zachowań męskich osoby znaczące- rodzice, starsi koledzy ważna jest jednolitość oddziaływań Metoda zadaniowa- b. Skuteczna; powierzanie konkretnych zadań do wykonania wychowankowi, wzbogaca wiedzę i doświadczenia wychowanka, uczy obowiązku, odpowiedzialności Zadania muszą być z wyboru nie przymusu, przekonanie o potrzebie działania, zadania na miarę możliwości ucznia

13. Formy i środki wychowania

Formy wych- wg Górniewicza: działanie celowo zorganizowane przez wychowawcę aby wychowankowie przejawiali oczekiwane rodzaje aktywności a)ze względu na przedmiot aktywności: przez działalność wytwórczą <pracę>- systematyczność, odpowiedzialność, przez zabawę- współdziałanie, pomysłowość sztukę- wrażliwość, zdolności manualne naukę- systematyczność, samodzielność działalność usługową- uczynność, samodzielność działalność społeczną- wrażliwość, altruizm b)ze względu na relacje wychowanka z innymi osobami: indywidualne zespołowe zbiorowe (współdziałanie, rywalizacja, zwalczanie) Środki wychowania- odnoszą się do metod indywidualnych, są elementem który porusza porusza drogą postępowania wychowawcy z wychowankiem Metoda perswazji-środek=słowo Metoda karania- środek=kara M wynagradzania- środek=nagroda M modelowania- środek=model i jego cechy osobowości,popędy, wolności, zwyczaje, postawy jakie przyjmuje, M zadaniowa-środek=konkretne zadanie i czynności które ma wykonać wychowanek

14. Dziedziny wychowania (Górniewicza)

Wychowanie moralne- kształtowanie właściwych, społecznie pożądanych postaw wobec siebie i innych. Celem jest rozwijanie dyspozycji które uniemożliwiają funkcjonowanie człowieka jako członka społeczeństwa. Dot to dążeń do samodoskonalenia, harmonijnego współżycia z innymi ludźmi. Wychowanie to kształtuje takie cechy: uczciwość, prawdomówność, rzetelność, odpowiedzialność. Celem jest kształtowanie sylwetki osobowej uformowanej w stosunku do innych ludzi z uwzględnieniem ich potrzeb, poglądów, postaw, norm i zasad

Wychowanie estetyczne- działania w których wartości estetyczne i artystyczne wykorzystuje się do pogłębienia życia uczuciowego, rozwoju aktywności twórczej oraz umożliwienie kontaktów z różnymi dziedzinami sztuki. Cel-zapewnia wiedzę o rzeczach pięknych, uwrażliwia na piękno

Wychowanie umysłowe- wyposażanie w podstawy wiedzy o przyrodzie, społeczeństwie i kulturze oraz umiejętności stosowania jej w działaniu umysłowym i praktycznym; rozwijanie zdolności, zainteresowań dziecka, rozwijanie intelektualnych czynności tj. myślenie, uwaga umiejętność analizy i syntezy, wnioski i uogólnienia

Wych zdrowot i fizyczne:Dostarcza wiedzy o organizmie ludzkim oraz kształtowanie nawyków i przyzwyczajeń zdrowotnych i wykorzystanie ich jako element wychowawczy. Obejmuje wszechstronny rozwój fizyczny wychowanków, kształtuje przyzwyczajenia higieniczne. Cel:dostawrcza wiedzy o zdrowiu i postaw zdrowotnych; przestrzeganie higieny, sposoby odżywiania

16. Etapy rozwoju dziecka (Debesse)

* "wiek dziecinnego pokoju" (0-3 roku życia) - przeważa tu sensoryczno - motoryczna aktywność dziecka, poznającego własne ciało, przestrzeń, lokomocję * "wiek koziołka" (3-7 roku życia) - u dziecka w tym okresie dochodzi do zatarcia się granicy między rzeczywistością a własną fantazją; przeważającą formą działalności jest zabawa, dziecko zaczyna utożsamiać cnotę z posłuszeństwem * "wiek szkolny" (6-13 roku życia) - dominacja pamięci, następuje zbliżenie się dziecka do myślenia logicznego; znaczącą rolę zaczyna odgrywać współzawodnictwo * "wiek niepokojów dojrzewania" (12-16 roku życia) - na pierwszy plan oddziaływań wychowawczych przechodzi tutaj własne "ja" - młody człowiek zaczyna odkrywać samego siebie; w tym okresie dominuje życie uczuciowe w postaci emotywności i wyobraźni; dziecko dąży do naśladowania określonych wzorów życia i postaci * "wiek młodzieńczego entuzjazmu" (16-20 roku życia) - ulega rozszerzeniu skala zainteresowań, wzmacnia się osobowość, a entuzjazm ustępuje miejsca niepokojowi