Biomedyka 18.11.2012
Temat: Metody oceniania postawy ciała.
Postawa ciała – proces posturo genezy.
Polega na kształtowaniu się postawy ciała w ontogenezie. Trzonem postawy ciała jest kręgosłup. Elementem umożliwiającym mu wytrzymywanie znaczących obciążeń są jego krzywizny fizjologiczne. Wytwarzają się one w związku z pionizacją osobnika poddawanego znacznym i zmiennym obciążeniom, zmuszonego do stałego równoważenia całości postawy drogą przesunięć odpowiednich segmentów ciała nad płaszczyzną podparcia.
Prawidłowa postawa ciała
Charakteryzuję się następującymi cechami :
-Prostym ustawieniem głowy
-Fizjologicznymi wygięciami kręgosłupa w płaszczyźnie strzałowej oraz prostym kręgosłupem w płaszczyźnie czołowej.
-Dobrze wysklepioną klatką piersiową :przednia ściana klatki piersiowej powinna być częścią najdalej wysuniętą ku przodowi
-Dobrze podparta miednica, na głowach kości udowych
-Prostymi kończynami dolnymi i prawidłowo wysklepionymi stopami.
Ocena postawy ciał
Może polegać na ocenie ogólnej sylwetki ciała (metoda sylwetkowa) lub ocenie poszczególnych elementów jej budowy (metoda punktowania).
Polega na oznaczeniu punktami „karnymi” odchyleń w ułożeniu poszczególnych jej elementów. W celu zobiektywizowania sposobu oceny postawy ciała tą metodą posługuje się ściśle określonym systemem punktacji ( 0,1,2)
Ogólne wyniki oceny postawy ciała.- suma punktów karnych uzyskanych za każdy nieprawidłowo ukształtowany element. Maksymalna liczba punktów 16.
0-4 postawa bardzo dobra
5-8 dobra
9-12 zła
12-16 bardzo zła.
Metody oceny postawy ciała
1) metoda wzrokowej oceny sylwetki
2) wzrokowa ocena wybranych elementów postawy
3) metody całościowej oceny sylwetek zarejestrowanych za pomocą fotografii ,cieniografii, kont urografii
4) metody oceny poszczególnych elementów ciała przy użyciu aparatury pomiarowej – rejestrującej ( rysunkowej)
5) metody oparte na kryterium linii pionowych , linii symetrycznych, kątów, na zasadzie równowagi mechanicznej i symetrii.
6)Nowoczesne metody badania postawy ciała.
Metody wzrokowej oceny sylwetki- metoda sylwetkowa.
Polega na ogólnej opinii o sposobie trzymania się.Kryterium oceny – wzorce – typy postawy, do których porównuje się badanego.
N. Wolańskiego- 3 rodzaje postaw biorąc pod uwagę przednio – tylnio krzywizny kręgosłupa:
1 postawa o przewadze krzywizny kifotycznej (piersiowej) nad lordotyczną (lędźwiową)- postawa ki fotyczna K.
2 postawa o przewadze lordotyczynej nad ki fotyczną postawa lordotyczna L
3 postawa o prawie jednakowo zaznaczonych krzywiznach piersiowy i lędźwiowy – postawa równoważna R.
Typy postaw ciała wg. Wolańskiego
Wyróżnił 3 podtypy w zależności od ukształtowania krzywizn kręgosłupa. Powstała typologia zawierająca 9 wzorców.
Typy ki fotyczne K1 K2 K3
Typy równoważne R1 R2 R3
Typy lordotyczne L1 L2 L3 .
W praktyce wykorzystuje się 7 wzorców.
Metoda sylwetkowa
Oceniając stosunek między kifozą piersiową a lordozą lędźwiową zaliczamy badanego do zespołu typów:
1 kifotyczny (kifoza większa od lordozy)
2 równoważny ( kifoza w przybliżeniu równa lordozie )
3 lordotyczny ( lordoza większa od kifozy)
Metoda sylwetkowa wg. Staffella
Opiera się na kryterium przednio – tylnich krzywizn kręgosłupa . Ustalił 5 typów postawy.
1 postawa normalna
2 plecy okrągłe
3 plecy płaskie
4 plecy wklęsłe
5 plecy okrągło – wklęsłe
Metoda sylwetkowa wg.Stafforda
Oddzielenie analizował wady kręgosłupa w ustawieniu bocznym i oddzielnie w ustawieniu tylnym.
Typologia postaw wg. Stafforda
1) przednio tylne krzywizny kręgosłupa
Postawa zmęczona:
- barki opuszczone i wysunięte do przodu, górna część pleców wypukła,
- plecy okrągłe,
- plecy płaskie,
-plecy wklęsłe,
- plecy wypukło- wklęsłe
2) postawa nadmiernie napięta:
a) postawa kogucia.
3) skrzywienia boczne kręgosłupa:
a) podstawowe (czynnościowe)
b) strukturalne (organiczne).
Metoda sylwetkowa wg. Browna
Wyróżnił 4 zasadnicze typy postawy:
Postawa doskonała
postawa dobra
Postawa wadliwa
postawa zła.
Wzrokowa ocena wybranych elementów postawy
Mówi o ułożeniu poszczególnych odcinków i punktów ciała.
Na podstawie opinii o zarysie sylwetki otrzymuje się analityczny opis elementów składowych postawy i wymienia się jej wady.
Pośród tego typu metod wymienia się :
metodę opisową – schemat Klappa
Metodę punktowania T. Kasperczyka.
Metoda opisowa – schemat Kappa
Po przeprowadzonym wywiadzie notuje się dla ogólnej oceny następujące szczegóły:
- kontury ramion i bocznej linii karku
- ustawienia barków
- ustawienie łopatek
-ustawienie grzebieni kości biodrowych
-ułożeniei kończyn górnych i trójkątów talii
- linia wyrostków kolczystych
- zakres ruchów kręgosłupa
- skrzywienie kręgosłupa
- ocena korekcji skrzywień
- wysklepienie i symetria klatki piersiowej
- sklepienie stóp
- kształt kończyn dolnych
-stan układu mięśniowego
Metoda punktowania wg. T. Kasperczyka
Polega na bezpośredniej obserwacji wybranych elementów budowy i postawy ciała. Badaniu podlegają następujące elementy:
- w płaszczyźnie strzałkowej: głowa, barki, łopatki, klatka piersiowa, brzuch i plecy
- w płaszczyźnie czołowej ( w ustawieniu przodem) : barki , klatka piersiowa i kolana.
- w płaszczyźnie czołowej ( w ustawieniu tyłem) : barki , łopatki i kręgosłup.
Każdemu elementowi przypisuję się określoną liczbę punktów
0 pkt. Prawidłowy układ ocenianego elementu
1pkt. Niewielkie odchylenie od stanu prawidłowego
2 lub 3 pkt. Znaczne odchylenie od stanu prawidłowego
Powyżej 3 pkt. Zniekształcenia dużego stopnia .
Płaszczyzna ciała wg ( Godyckiego)
A –strzałkowa
B – czołowa
C- poprzeczna
Metoda punktowania wg. T. Kasperczyka
Pozwala na analityczny opis elementów składowych postawy, ma na celu wykrycie, lokalizację, charakter i wielkość pojedynczych zmian.
Metoda wymaga spełnienia określonych warunków:
- znajomość badania ortopedycznego oraz rozwoju biologicznego człowieka
- ujednolicenie kryteriów decydujących o tym co uznać za normę , a co za odchylenie od normy.
Metody całościowej oceny sylwetek, zarejestrowanych za pomocą fotografii, cieniografii,
konturografii.
Umożliwiają porównania oraz ocenę postawy ciała przez wielu obserwatorów. Zdjęcie pozwala wielokrotnie wracać do sylwetki badanego po upływie dłuższego czasu i korygować opinię o niej .
Metoda fotometryczna Layntona Dzięki systemowi luster, zdjęcia wykonane są jednocześnie z przodu, z boku, z tyłu i u góry.
Metody cieniografii i konturografii pozwalają uzyskać tylko kontur sylwetki, ale zamazują niektóre cechy istotne do oceny postawy ciała.
Metody oceny poszczególnych elementów ciała przy użyciu aparatury pomiarowej i rysunkowej.
Do zobiektywizowania wzrokowej oceny postawy ciała zaczęto stosować rozmaite aparaty, które pozwalały odrysować lub mierzyć w jednostkach długościowych i kątowych poszczególne elementy postawy. Najwięcej prób dotyczyło pomiarów krzywizn kręgosłupa.
-pomiaru kilku wybranych punktów kręgosłupa, przy użyciu pionu i linijki co pozwala odtworzyć jego schematyczny zarys w postaci linii łamanej i wnioskować o kątach poszczególnych krzywizn. Dokładniejszy obraz w formie linii ciągłej (falistej )dają tzw. przyrządy kołeczkowe, w których badany może wycisnąć kształt swojego kręgosłupa, opierając się o rząd pionowo ustawionych drewnianych kołeczków.
Przyrządy pozwalające na uzyskiwanie wyników określających położenie poszczególnych punktów w przestrzeni trój wymiarowej ( nie na płaszczyźnie) – sferodorsiometr N. Wolańskiego, antropostereometr Jachowicza, posturometr – S, W . Śliwy
METODA SFEROSOMETRYCZNA oceny postawy ciała wg. Wolańskiego polega na porównaniu osoby badanej ze wzorcem sylwetkowym lub tablicą podającą przeciętne wielkości liczbowe poszczególnych kątów i wskaźników długości kręgosłupa. Metoda ta dotyczy klasyfikacji krzywizn przednio- tylnych kręgosłupa.
METODA ANTROPOMETRTYCZNA BADANIA POSTAWY CIAŁA
Pozwala na dokładne określenie położenia przestrzennego dolnego punktu na ciele badanego, stojącego na przyrządzie. Położenie każdego z mierzonych punktów określa się za pomocą 3 współrzędnych prostopadłych do siebie. Jedna z tych współrzędnych podaje tzw. Wysokość położenia danego punktu, tj. jego pionową odległość[ od płaszczyzny postawy, na której stoi badany.
Metody oceny oparte na kryterium lini pionowych., linii symetrycznych , kątów( zasady równowagi mechanicznej i symetrii)
Istotną cechą tych metod jest to, że ich autorzy za główny warunek poprawnej postawy przyjęli optymalne zrównoważenie poszczególnych elementów ciała. Warunek ten uznano za istotny ze względu na prawo fizyczne, wg. Którego ciało utrzymuje równowagę, jeśli punkt jego środka ciężkości nie wykracza poza granicę podstawy.
Należą tu metody : Malczyk i Smolika oraz Łukiasika
Polegają one na szczegółowych oględzinach kręgosłupa badanego. Na jego ciele znajduję się szereg punktów, przez które przeprowadza się linię i stwierdza czy układają się równolegle czy prostopadle do siebie, co świadczyło by o symetrii i właściwych proporcjach ciała. Do najbardziej znanych metod oceny postawy, opartych na wielkościach kątowych, należy metoda DOLDTHAWAITA.
NOWOCZESNE METODY BADANIA POSTAWY
Metoda MORY należy do grupy technik fotogrametrii przestrzennej. Polega na wykonaniu kamerą wideo komputerowej „fotografii”. Komputer wyznacza trójwymiarowy obraz np. pleców i dokładnie analizuje ponad 50 parametrów w płaszczyźnie czołowej i strzałkowej.
METODA ISIS
Pozwala odtwarzać kształt , położenie i pomiar obiektów przestrzennych na podstawie odpowiednich zdjęć fotograficznych .
Ocena funkcjonalna postawy ciała
Obok statycznej oceny postawy ciała bardzo ważne jest zbadanie jej właściwości funkcjonalnych( ocena funkcjonalna) . Funkcjonalna ocena postawy ciała polega na zbadaniu właściwości funkcjonalnych postawy ciała. Obejmuje pomiary ruchomości stawów i gibkości kręgosłupa.