Socjologia wychowania

1.przedmiot socjologii wychowania

-środowisko społeczne życia jednostki

2.Środowisko społeczne-definicja,rodzaje,elementy środowiska wychowawczego wg.F.Znanieckiego

środowisko społeczne to suma warunków wytworzonych przez życie zbiorowe dla kształtowania się życia jednostek,wspólne doświadczenie i ogólna podstawa zbiorowości jednostek posiadająca cechy wyodrębnionej całości.Odnosi się do trwałości i powtarzalności i trwałości wpływów środowiskowych(W.Wincławski)

Środowisko to bodźce,sytuacje,oddziaływania jednostek,które kształtują naszą osobowość wywierając na nią wpływy,czasami przybierając charakter socjalizacji lub wychowania

-rodzaje środowiska społecznego:

• naturalne,społeczne,kulturowe,wychowawcze-kryterium odmienności bodźców

• kryminogenne,normalne-kryterium normatywne

• proletariackie,chłopskie,burżuazyjne,inteligenckie-kryterium klasowe

• osadnicze(terytorialne),wiejskie,małomiasteczkowe

-elementy środowiska wychowawczego wg.F.Znanieckiego

• osoby(nauczyciele,wychowawcy,rodzice,bohaterowie dzieciństwa)

• grupy społołeczne(społeczność sąsiedzka,rówieśnicy,klasa szkolna)

• instytucje(szkoła,środki masowego przekazu)

środowisko wychowawcze to typ środowiska społecznego,które grupa wytwarza w celu odpowiedniego przygotowania osobnika do zostania jego członkiem,poprzez nabywanie roli społecznej,odnosi się do etapu rozwojowego jednostki

3.Socjalizacja-wychowanie-nauczanie.Wyjaśnij pojęcia,wskaż różnicę,podaj przykłady

Socjalizacja to złożony,wielostronny proces uczenia się,dzięki któremu człowiek,istota biologiczna staje się istotą społeczną,członkiem danego społeczeństwa i reprezentantem określonej kultury.Dzieli się na dwa etapy:pierwotny i wtórny.Socjalizacja jest początkiem wychowania

Wychowanie to świadome oddziaływanie na jednostkę w celu wywołania w niej zmian,osiągniecia trwałego zamierzonego efektu,skutek lub szczególny przypadek socjalizacji

Nauczanie to planowa i systematyczna praca nauczyciela z uczniami mająca na celu wywołanie pożądanych,trwałych zmian w ich postępowaniu,dyspozycjach i osobowości pod wpływem uczenia się i opanowywania wiedzy,przeżywania wartości i działań praktycznych.Nauczanie jest rodzajem wychowania i ściśle się z nim łączy.

Różnice:

Socjalizacja i wychowanie:

• charakter oddziaływań i ich zakres to główna różnica pomiędzy wychowaniem a socjalizacją

-wychowanie-zmiany są trwałe i społecznie pożądane,a conajmniej akceptowane,w socjalizacji-zmiany nie muszą spełniać żadnego z tych warunków

-wychowanie jest świadome i celowe,socjalizacja nieświadoma i nieintencjonalna

-wychowanie posiada elementy tj.środki,metody,zasady,socjalizacja przebiega spontanicznie

-wychowanie odnosi się do działań selektywnych,a socjalizacja opiera się na naśladownictwie i interioryzacji całokształtu cech otoczenia społecznego

-wychowanie jest pojęciem węższym od socjalizacji

Wychowanie a nauczanie:

-elementy kształtujące osobowość jednostki tzw.dyspozycje są główną różnicą pomiędzy wychowaniem a nauczaniem

-w przypadku wychowania są to dyspozycje kierunkowe(wyznaczające stosunek do świata i samego siebie np.poglądy,ideały,wartości),w przypadku nauczania są to dyspozycje instrumentalne(opanowanie i usprawnienie działań np.umiejętności,nawyki,zainteresowania)

-wychowanie zakłada bezpośrednią formę kontaktu między ludźmi zaś nauczanie może mieć charakter pośredni i konieczna jest do niego informacja zwrotna

-nauczanie jest elementem wychowania

7.Wyjaśnić na czym polega proces komunikowania się(rodzaje)czym jest rozumienie i mowa

Komunikacja to proces porozumienia i przekazywania informacji w toku bezpośredniego lub pośredniego kontaktu między osobami.Podstawowym narzędziem komunikacji jest jezyk.Jednostką komunikacji jest zdanie.

Rodzaje komunikacji:

-ustna i pisemna

-bezpośrednia(rozmowa,dyskusja,wykład) i pośrednia(listy,audycje,przekaz medialny)

-masowa(interaktywna i codzienna)

Rozumienie odnosi się do czterech aspektów:

-językowego(składnia języka i zasób słownictwa są zrozumiałe dla obu stron)

-kontekstualnego(omawiana sytuacja i jej okoliczności znajdują się w strukturze naszej wiedzy i doświadczenia)

-empatycznego(zdolność wczuwania się w emocje i przeżycia innych osób)

-aksjologicznego(system wartości,reguł i zasad musimy podzielać z innymi)

Wszystkie te aspekty są potrzebne aby się rozumieć

Mowa jest głównym elementem interakcji społecznych,determinowanym przez proces myślenia noszącym walory bezpośredniości,jest środkiem autoekspresji i porozumiewania się z innym.

Rodzaje mowy:

-idiolekt(nawyki i zasób pojęć i okresleń znanych danej osobie)np.sposób wyrażania i ekspresji mysli lekarza,studenta,artysty

-repertuar językowy(zbiór wszystkich form językowych używanych przez pewnych członków grupy społecznej w sposób trwały ale i sytuacyjny)np.gwara

8.Znaczenie języka w procesie socjalizacji:

-funkcja ekspresyjna(emotywna)-przekaz międzypokoleniowy poprzez przechowywanie znaczeń i doświadczeń

-funkcja symboliczna-to co utrwalone za pomocą języka staje się świadectwem minionego czsu,obyczajów,cywilizacjinp.teksty religijne,interpretacje dzieł sztuki

-funkcja komunikacyjna-język umożliwia retrospekcję czasową,wspominanie tego co minęło,wybieganie myslami w przyszłość,łączy sferę świadomą i nieświadomą

-funkcja sprawcza-komunikowanie uczuć,przezyć itd.samemu sobie i innym co powoduje przyrost samowiedzy i autorefleksji

9.Główne założenia i rys teoretyczny koncepcji kodów językowych B.Barnsteina

-rodzina jest podstawowym środowiskiem,w którym uczymy się mówić i nabywamy przyzwyczajeń językowych

Ze względu na rozkład władzy i przyjętego w niej systemu komunikacji wyróżniamy rodziny:

-osobowe,w których komunikacja ma charakter otwarty,socjalizacja ma charakter obustronny,zazwyczaj są to osoby wykształcone ,o wyższym niż przeciętny statusie społecznym i materialnym,posługujące się kodem rozwiniętym

-pozycjonalne,w których komunikacja ma charakter zamknięty,socjalizacja ma charakter jednostronny,są to rodziny robotnicze,posługujące się kodem ograniczonym

Kod językowy to sposób w jaki posługujemy się językiem.Wyróżniamy dwa rodzaje kodów

-rozwinięty(rodziny osobowe)

• rozbudowana,elastyczna składnia

• bogactwo okresleń językowych,mała przewidywalność wyborów językowych

• zdania rozwinięte i złożone,wypowiedzi w trybie pytającym i przypuszczającym

• argumentacja kładąca nacisk na podmiotowe podkreślenie indywidualności jednostki

-ograniczony(rodziny pozycjonalne)

• sztywna składnia

• ubogie okreslenia językowe,duża przewidywalność wyborów językowych

• brak argumentacji,podkreślenie integracji z grupą

• zdania pojedyncze,wypowiedzi w trybie orzekającym lub rozkazującym

Sens edukacji polega na stopniowym przechodzeniu z kodu ograniczonego do kodu rozwiniętego

Reprodukcja kulturowa to odtwarzanie pozycji społecznej,poziomu wykształcenia poprzez naśladownictwo rodziców,której główną przyczyną jest zróżnicowanie w obrębie posługiwania się językiem,kończąca się zazwyczaj przypisaniem dziecku pochodzącemu z niewykształconej rodziny niższych aspiracji intelektualnych,co ma związek z przerwaniem przez nie edukacji.

11.Habitus i jego rodzaje(reprodukcja habitusów)

Habitus to system schematów,oceniania i działania,obejmujący oprócz całego pomysłotwórczego otoczenia osoby,także osobiste wierzenia,skłonności oraz sposoby rozwiązywania problemów.Habitus jest trwały,przekazywalny i całościowy.

3 rodzaje habitusów:

-burżuazyjny-swobodny,bogaty,hojny,wolny,liberalny,otwarty,pewny siebie,dystyngowany

-drobnomieszczański-mały,pretensjonalny,skąpy,sztywny,surowy,formalista,skrupulatny,dokładny

-ludowy-skromny,ciężki,nieśmiały,niezręczny,zażenowany,dobry,biedny,szczery,solidny

Błędne koło reprodukcji habitusów powiązane jest z dziedzictwem kulturowym i klasami społecznymi.Polega na niemożności kontaktu między klasami(różnorodność habitusów),co powoduje niezmienność struktury społecznej,a to zaś reprodukuje i zachowuje siły leżącej u podstaw władzy przemocy symbolicznej.To błędne koło mogłaby przerwać szkoła wszczepiająca wszystkim jednolitą formację kulturową.

12.Pojecie kultury-stanowiska definicyjne

Kultura to konfiguracja wyuczonych zachowań i ich rezultatów,których elementy są podzielane i przekazywane przez członków danego społeczeństwa(R.Linton)

(ta definicja określa tylko elementy kultury tj.obyczajowość czy tradycję nie wyczerpując całości jej znaczenia)

Kultura to złozona całość obejmująca wiedzę,wierzenia,sztukę,prawo,moralność,obyczaje oraz wszystkie inne zdolności nabyte przez człowieka jako członka społeczeństwa(Taylor)

(wartościowanie kultury,która czyni człowieka ludzkim,wyróżnia go z kręgu innych mniej uspołecznionych organizmów żywych)

Kultura to dziedzina wartości pozbawionych na ogół praktycznej użyteczności uprawianych i rozwijanych bezinteresownie ze względu na związane z tymi wartościami wewnętrzne przeżycia(J.Szczepański)

13.Podział kultury ze wzglądu na zasięg odbioru

-kultura ludowa

• łatwość odbioru i wąski jego zasięg

• przekaz w formie ustnej(bliski kontakt między twórcą a odbiorcą)

• ma charakter spontaniczny

• jej twórcami są amatorzy

• jest wolna od alienacji

-kultura popularna

• szeroki zasięg odbioru oraz jego łatwość i dostępność

• przekaz ma charakter masowy,treści przystosowane są do możliwości odbioru ogółu społeczeństwa

• brak kontaktu między twórcą a odbiorcą

-kultura elitarna

• najwęższy zasięg oraz jego trudna dostępność

• przekaz skierowany do wąskiego kręgu odbiorców

• szeroki relatywizm w kwestii odbioru jej treści

14.Stadia rozwoju kultur wg.M.Mead

-kultura postfiguratywna-produkt społeczności pierwotnych,prymitywnych,wyspiarskich,opisuje świat jako przewidywalny,przekaz w obrębie wartości jest jednokierunkowy(starsze pokolenia przekazują wiedzę młodszym),niezmienność wartości odnosząca się do idealizmu platońskiego(normy,zasady życia społecznego),potrzeba kwestionowania autorytetów jest słaba,tworzy się osobowość sterowana tradycją

-kultura konfiguratywna-towarzyszą jej bardzo dynamiczne zmiany gospodarcze jak i dotyczące rzeczywistości społecznej np.rozwój przemysłu,migracja ludności ze wsi do miast,poprawa komunikacji,transportu wodnego i lądowego,obraz świata się zmienia,przekaz w obrębie wartości jest dwukierunkowy,tworzy się osobowość wewnątrzsterowna

-kultura prefiguratywna(Technopol-Neil Postman)-zwrot w kierunku globalizacji,niespójność w przekazie treści socjalizacyjnych,atrakcyjność jednostki uzależniona jest od posiadania najnowszych informacji oraz dyktowanych przez media trendów,przekaz wartości ulega odwróceniu-młodsi są lepiej zorientowani w świecie niż starsi,tworzy się osobowość zewnątrzsterowna