Erazm z Rotterdamu – był bardzo wyrozumiały, żył w epoce renesansu, uważał że dzieci to takie małe roślinki, na które trzeba bardzo uważać. Zwracał szczególną uwagę na sposób zachowania, na życie towarzyskie na savoir vivre. Przeciwnik kar fizycznych.
Jan Ludwik Vives – w swoich pracach zawierał fundamenty nowego systemu, opierała się ona na etyce i psychologii, uważał że każda gmina powinna mieć swoją szkołę ze swoimi nauczycielami, zachęcał uczniów do samodzielnego odkrywania rzeczywistości, pozostawił po sobie m.in. takie dzieło o naukach, w których uważał że dobry nauczyciel to kluczowy element szkoły. Żeby nauczyciele nie przyjmowali łapówek.
Jan szturm – alzacki pedagog kierował on słynnym gimnazjum w Sztrasburgu (Francja), założył swoje gimnazjum, uważał ze trzeba uczyć 3 aspektów: religijnie, w naukach, język i sztuka słowa. Język łaciński był preferowany w tej szkole. Cały cykl nauczania był rozłożony na 10 lat, klasy uczyły się od tyłu czyli zaczynali od 10 klasy kończyli na 1.
Szkolnictwo jezuickie – trwało do rewolucji Francuskiej, w prusach jednak nie zgodzono się na kasację Jezuitów w swoim państwie. Ich szkoły były ofertą dla drobnej szlachty i wyższych, typ szkoły to collegium, matematyka była w lekkiej pogardzie, uczono głównie przemawiania, z zakresu nauk humanistycznych, w większych kolegiach uczono też filozofii. Raciu studiolum – program nauczania obowiązywał we wszystkich kolegiach jezuickich. Wprowadzali dyscyplinę, ale starano się nie używać kar cielesnych.
Czy renesans miał wpływ na kulturę Polską?
Nie ma w Polsce zachodniej renesansowych kościołów, są na południu i wschodzie Polski. Królowa Bona przyniosła nowe rośliny, idee renesansowe. Kalimah – kolejny który przyniósł coś z renesansu do Polski. Kraków skupiał elity. Dwór królewski był renesansowy, więc reszta szlachty próbowała upodobnić swoje dwory do królewskiego.
Uniwersytety protestanckie – w Królewcu(w Kaliningradzie), Rottenberdze, Frankfurt, Lipsk,
Szymon marcijus – prof. Akademii krakowskiej, pozostawił dzieło „o szkołach, czyli akademiach” , staje w obronie źle opłacanych nauczycieli, odwoływał się do króla, aby zwiększył nakłady na szkolnictwo,
Jan Andrzej Modrzewski – publicysta, chciał poprawy ustroju RP, dzieło „ o poprawie Rzeczy Pospolitej”, potrzebna jest edukacja, zwracał się do nauczycieli, by nie zrażali się niewdzięcznością, by pracowali dla dobra społeczeństwa, szukał możliwości jeśli chodzi o zwiększenie dochodów szkół,
Erasm Glinczer – „książki o wychowaniu dzieci”, to był rodzaj poradnika dla rodziców zarówno szlacheckich jak i mieszczańskich, uważał że można od wieku 3-4 lat uczyć dzieci.
Mikołaj Rej – „żywot człowieka poczciwego”, zajmuje się tam problemem charakteru, trzeba kształtować charakter dziecka, ale nie znalazł tam miejsca na odniesienie się do nauki szkolnej. W tym samym czasie powstają szkoły protestanckie (kalwińskie i inne, np. w Lesznie, luteranie w Prusach i Gdańsku, arianie). Arianie zakładali również drukarnie nie tylko szkoły. Wiek 16 rozwój szkolnictwa jezuickiego, które zakładało kolegia. Były to takie centra nauki. Do 15 wieku rozwijalo się również prężnie szkoły parafialne, dla ludzi z dołów społecznych. Tworzyły się także „szpital” – ośrodki pomocy społecznej prowizoryczne. Zajmowały się opieką bezdomnych i osób starszych, podrzutkami. Jeżeli chodzi o szkoły to kierował nimi Bakałarz, mianowany był przez proboszcza. Opłacaniem bakałarza było różnie. Uwcześni nauczyciele cierpieli biedę, przez co często zmieniali miejsce swojej pracy. Nie było klas, wiec i podziału wiekowego. Najliczniejsze szkoły miały 100 uczniów. Uczono łaciny, gramatyki, śpiewu, kalendarza łacińskiego.
Jan Zamojski – wystąpił z inicjatywą by stworzyć wyższa uczelnie dla Wschodu, próbował to zrobić w Zamościu, 1595 roku została otworzona i dopóki żył, dobrze funkcjonowała, ale po śmierci Zamojskiego szybko podupadła.
Jan Amos Komyński- czeski dydaktyk który na bazie krytyki tego co do tej pory działo się w systemie edukacji (oświaty) chciał utworzyć własny system, prowadził badania i pisał książki, po potopie szwedzkim został wygnany z Polski za współprace ze Szwedami. Miał różne postulaty, np. aby ograniczyć łacinie w szkole, zwrócenie uwagi na poglądowość w nauczaniu. Zasada poglądowości to wkład Komyńśkiego w rozwój oświaty. Pozostawił dzieło „ Dydaktyka wielka” i „ świat w obrazach”- pierwsza książka z obrazkami dla dzieci. Próbował podzielić życie człowieka na etapy , okresy w zyciu i nazywał to szkołami. Wyróżniał następujące : szkoła narodzin, szkoła macierzyństwa, szkoła chłopienctwa, szkoła wieku dojrzewania, szkoła wieku młodzieńczego, szkoła wieku męskiego, szkoła szczęśliwej starości, szkoła dobrej śmierci.