1.Rodzaje rewalidacji psychologicznej.

Rewalidacja kompensacyjna- Działanie

kompensacyjne zmierza w kierunku

wyrównania braków przez rozwój funkcji

zastępczych; jego celem jest dążenie do

tego, by upośledzenie w określonej

dziedzinie nie spowodowało niedorozwoju

całej osobowości. ,Działanie rewalidacyjne

w niektórych przypadkach upośledzeń

polega na zastępowaniu braków innymi

funkcjami: niewidomy „widzi" druk

wypukły dotykiem, brak wzroku

zastępuje dotyk, słuch i inne doznania

percepcyjne. Rewalidacja adaptacyjna-

przystosowanie się do kalectwa osoby

niepełnosprawnej rewalidacja

integracyjna-włączenie

osób niepełnosprawnych w struktury

społeczne, szkolnictwo specjalne,

sanatoria dla niepełnosprawnych

Rewalidacja aktywna- uaktywnianie

człowieka niepełnosprawnego,

podniesienie mniemania o sobie

osoby niepełnosprawnej

Rewalidacja rozwojowa- rozwijanie

sprawności społecznej ,psychologicznej

oraz fizycznej.

2.Sytuacja psychologiczna osoby

niepełnosprawnej.

Upośledzenie społeczne osoby

niepełnosprawnej jest tak samo

ważne jak wystąpienie uszkodzenia

organizmu.O ile uszkodzenie

ciała trudno jest usunąć, to

upośledzenie społeczne można

minimalizować poprzez

modyfikowanie postaw społecznych

wobec osób niepełnosprawnych,

usuwanie barier prawnych,

organizacyjnych i architektonicznych.

Tego typu działania mogą w

znacznym stopniu ograniczyć

odczuwanie i rzeczywiste

upośledzenie społeczne osoby

niepełnosprawnej. Próbę stworzenia

całościowego obrazu problemów

doświadczanych przez osoby

niepełnosprawne były podejmowane od

dawna w ramach tworzonej koncepcji

przystosowania do niepełnosprawności.

Zgodnie z tą koncepcją uszkodzenie

organizmu utrudnia zaspokajanie

potrzeb przez osoby niepełnosprawne.

Głównym problemem psychicznym,

z którym musi poradzić sobie osoba

niepełnosprawna jest akceptacja własnego

kalectwa. Istotną sprawą dla formowania

się reakcji psychologicznych na

uszkodzenie organizmu jest to,

w jakim okresie rozwojowym

występuje niepełnosprawność.

Uszkodzenie organizmu we

wczesnym dzieciństwie może utrudniać

dalszy rozwój psychiczny dziecka, ale

jednocześnie może stwarzać dobre warunki

do kompensowania występujących dysfunkcji.

We wczesnym dzieciństwie nie ma

psychologicznego problemu straty

czegoś cennego, jest natomiast problem

ograniczeń i utrudnień w przebiegu dalszego

rozwoju. Dziecko niepełnosprawne

osiąga jednak kolejne etapy rozwojowe

gromadząc w ten sposób takie doświadczenia

społeczne, które umożliwiają mu zajęcie

odpowiedniej pozycji społecznej w dorosłym

życiu.W okresie młodzieńczym lub w

okresie dorosłości potencjał rozwojowy

został już w znacznym zakresie zrealizowany,

zaś kalectwo zaburza możliwość wykorzystania

efektów dotychczasowego rozwoju.

W okresie młodzieńczym lub w okresie dorosłości

następuje dezorganizacja dotychczasowych

osiągnięć rozwojowych.

Znikają całkowicie wcześniej ukształtowane

umiejętności, pojawia się niezdolność do

normalnego pełnienia ról społecznych.

Obniża się uzyskana wcześniej pozycja

społeczna, a nowe wyzwania życiowe

stawiają człowieka w sytuacji braku gotowych

i wypróbowanych sposobów radzenia sobie z nimi.

Nabycie niepełnosprawności w okresie adolescencji

i dorosłości można traktować jako sferę utraconego

rozwoju.Człowiek traci szansę przekształcenia

posiadanych osiągnięć rozwojowych

w dalsze dokonania życiowe.

Własne życie wymyka się często

spod kontroli scenariusza rozwoju,

przestaje odpowiadać oczekiwaniom społecznym.

3.Przystosowanie do

niepełnosprawności.

Pełne przystosowanie

do inwalidztwa ma miejsce

wtedy, gdy dokona się ono

trzech płaszczyznach:

Przystosowanie fizyczne-

to wyuczenie sprawności

fizycznej, która niezbędna jest

do wykorzystania niej w życiu

codziennym, nauki, pracy

zawodowej. U podstaw

wyrabiania nowych sprawności

leży wytwarzanie nowych

odruchów oraz nabywanie

nowych nawyków.

Przystosowanie psychiczne-

1)szok, 2)oczekiwanie na

wyzdrowienie, 3)rezygnacja

i ubolewanie nad sobą,

4)pojawienie się postawy

obronnej, 5) akceptacja

inwalidztwa na którą składa się:

dostosowanie się do ograniczeń

narzuconych przez inwalidztwo, -

wykształcenie przez inwalidę

odpowiednich postaw wobec

siebie i wobec innych. Inwalida

poza zaakceptowaniem swojej

obecnej sytuacji czyli kalectwa,

musi zdać sobie sprawę zarówno

ze skutków jak i konsekwencji,

aby moc dostosować swoje

zachowanie do istniejącej sytuacji.

Istotną rolę w procesie psychicznego

przystosowania się inwalidy odgrywa

psycholog, który do akceptacji

inwalidztwa doprowadza

poprzez współpracę z pacjentem.

Przystosowanie społeczne-.

Skutki niepełnosprawności

są również odczuwalne w

sferze życia społecznego.,

ponieważ może stać się

przyczyną zaburzeń oraz

trudności życiowych, a niekiedy

nawet wykluczyć z uczestnictwa

w życiu społecznym.

4.Działy psychologii

rewalidacyjnej.

-upośledzenie umysłowe-

lekkie, umiarkowane,

znaczne, głębokie

-niepełnosprawni zmysłowo-

tyflopsychologia/

wzrok- tyflopedagogika/

słuch- surdopsychologia

-głuchoniewidomi

-kalectwo narządu słuchu

-przewlekle chorzy

-wybitnie zdolni

-Zaburzenia mowy i wymowy

Działy rehabilitacji:

Medyczna

Ruchowa

Społeczna

Zawodowa

Pedagogiczna

Psychologiczna

5.Czynniki etiologiczne

determinujące rozwój.

-endogenne (dziedziczne) –

choroby genetyczne

-egzogenne- choroby wirusowe,

choroby odzwierzęce, zaburzenia

troficzne i intoksykacje

(niedożywienie matki podczas

ciąży, alkoholizm, nikotyna,

konflikt serologiczny) ,

czynniki nabyte(ciężkie przeżycia

matki podczas ciąży, urazy

fizyczne, ciężka praca fizyczna)

urazy okołoporodowe( poród

zbyt krótki lub zbyt długi,

nieprawidłowe ułożenie płodu itd..)

6.Cele i zasady rehabilitacji

Cele: Stwierdzenie i opis

deficytu i dysfunkcji

Określenie przyczyn i drogi

doprowadzającej do mechanizmu

patogenetycznego Określenie

mechanizmów, które mogą

doprowadzić do pożądanej zmiany,

Sformułowanie planu interwencji

Zasady rehabilitacji:

Zasady rewalidacji:

Zasada akceptacji – dziecko

upośledzone z racji specyficznej

sytuacji ma inne potrzeby oraz

prawo do szczególnej opieki i

pomocyZasada pomocy– pomoc

dziecku w aktywizacji jego sił

biologicznych, w usamodzielnieniu

go, w przezwyciężeniu trudności

rozwojowych oraz trudności

wynikających z upośledzenia.

Ukierunkowanie na budowanie

właściwej atmosfery i odpowiednich

warunków wychowawczych w środowisku.

Zasada indywidualizacji– jednostka

upośledzona ma prawo do rozwoju

w zależności od swoistych warunków

psychofizycznych, dostosowanie treści

kształcących, metod, środków i organizacji

nauczania do możliwości indywidualnych.

Zasada terapii pedagogicznej –

terapia pedagogiczna wspiera działania

terapeutyczne lekarza lub współdziała

z psychoterapeutą, ale jest także terapią

prowadzoną niezależnie od innych form

leczniczych.

Zasada współpracy z rodziną –

zasada wspólnego, uzgodnionego działania

szkoły i domu, aby wspomagać każdy wysiłek

dziecka na drodze ku usprawnianiu i rozwojowi

Działania rewalidacyjne

1)profilaktyka- czyli zapobieganie

pogłębianiu się istniejącego stanu funkcji

- przeciwdziałanie recesji rozwoju –

przeciwdziałanie zaistnieniu takich

czynników, które będą wywoływały

pogorszenia stanu dziecka- Zatrucia,

Zaburzenia wzroku, słuchu, ruchowe

Ochrona dziecka przed skutkami

błędów wychowawczych

2) Korektura

-uszkodzenie CUN powoduje

zaburzenia myślenia, mowy,

percepcji, słuchowe, wzrokowe,

emocjonalne, funkcjonowanie społeczne,

-osłabienie sfery wolicjonalno

- Obniżenie w różnym zakresie

sprawności fizyczno-motorycznej

3) Wzmacnianie i usprawnianie –

charakter globalny, uszkadza

wszystkie funkcje mózgu

- ćwiczenia obabionych funkcji,

kompensowanie, usprawnianie,

uczenie motywacji do wysiłku,

sukcesu, umiejętność cieszenia

się z sukcesu, uczenie dążenia

do celu ciężką praca,

oczekiwania na sukces

4) kompensowanie braków –

występuje tam gdzie musimy

coś czymś zastąpić

7.Kategorie odchyleń

od normy.

ODCHYLENIE OD NORMY

dzielimy na upośledzenia które

są najcięższą formą niepełnosprawności

, oraz zaburzenia które są lżejszym

stopniem niepełnosprawności o

podłożu genetycznym lub

zewnątrz środowiskowym .

Zaburzenia dzielą się na

- globalne( całościowe

zaburzenia rozwoju

-częściowe; fragmentaryczne

i deficyty rozwojowe

Psychologiczne zasady

działania osób w rewalidacji

odchylenie od normy:

Umiejętne zindywidualizowanie

głęboki włączenie inwalidztwa

i skutków inwalidztwa do

dobrego myślenia o sobie

( pokazywanie mu, że mimo

iż nie ma ręki potrafi

wytrwale pracować,

ma motywację itd.-

Prowadzenie do

zdobywania umiejętności)

Pozytywna ocena własnych

(pacjenta) możliwości,

umiejętności

Zapewnienie przezywania

wielu różnorodnych doświadczeń,

wrażeń, …Wytworzenie szacunku

i akceptacji do tego co wykonuje

i do siebieZachęcenie do rozwoju,

samokontroli

przy wykorzystaniu własnych

zdolności, umiejętności,

f) Wykazywanie indywidualnych

sposobów wykorzystywania

pewnych funkcji (pełnienie pewnych ról)

g) Podsuwanie korzystnych

( pozytywnych) modeli do naśladowania

– w zasięgu danych wzorców

do naśladowania

h) Wykorzystywanie samej

walki z niepełnosprawnością

i rudami jako źródło wzmacniania

własnej wartości, podwyższanie samooceny.

Zastępowanie nierealnych oczekiwań wobec

siebie (własnego kalectwa)

8.Sytuacje trudne w

odchyleniach od normy

Sytuacja deprywacji,

gdy dochodzi do braku

 podstawowych elementów

do normalnego funkcjonowania

człowieka. W sytuacji

deprywacji obniża się

jakość realizacji zamierzonych

celów, przedłuża czas reakcji,

wzrasta pobudzenie emocjonalne,

a zawężenie pola świadomości 

może powodować nawet halucynacje

 i błędy w postrzeganiu. Deprywacje

bardzo silne i długotrwałe to

 sytuacje krańcowe, przedłużające

się mogą prowadzić nawet do śmierci.

W sytuacjach ekstremalnych może

dochodzić do zaniku wartości i

związanej z nim utraty 

poczucia sensu życia,

co może mieć wyraz w

 depresjach sytuacyjnych.

Sytuacja przeciążenia,

gdy trudność zadania jest na

granicy sił fizycznych lub

umysłowych, ale ich nie przekracza

Sytuacja utrudnienia, gdy możliwość

wykonania zadania jest mniejsza

z powodu pojawienia się

elementów dodatkowych

(zbędnych) lub niepojawienia

się elementów potrzebnych

Sytuacja konfliktowa gdy

człowiek znajduje się w polu

działania sił przeciwstawnych

(siły fizyczne,naciski społeczne,

moralne); znajduje się jednocześnie

wobec sprzecznych wartości pozytywnych

lub negatywnych.

Sytuacja zagrożenia, gdy występuje

prawdopodobieństwo naruszenia

cenionej wartości. Im większe

znaczenie człowiek przypisuje

wartości, tym większe napięcie

pojawia się w momencie jej zagrożenia.

Bezdomność jest zarówno doraźnym jak i długotrwałym zagrożeniem.

9.Diagnoza w psychologii

rewalidacyjnej- etapy diagnozy.

Etapy rehabilitacji:

1)Diagnoza

2)Ustalenie prognozy(pomoc

diagnosty i rewalidacji)

3)Cele prognostyczne

Profilaktyka-przeciwdziałanie

recesji rozwoju

Korektura- pomoc w

dążeniu do prawidłowego rozwoju

Wzmacnianie i usprawnianie-

ćwiczenia osłabionych funkcji

Kompensowanie braków-

wynagradzanie za defekty

Etapy diagnozy:

1)Stawianie problemu

diagnostycznego(problem

badawczy)

2)Formułowanie hipotez

3)Weryfikacja hipotez

4)Interpretacja wyników

5)Opracowanie wyników

diagnozy(orzeczenie diagnosty)

Cele postępowania

diagnostycznego:

1)Stwierdzenie i opis

deficytu i dysfunkcji

2)Określenie przyczyn i

drogi doprowadzającej do

mechanizmu patogenetycznego

3)Określenie mechanizmów,

które mogą doprowadzić

do pożądanej zmiany

4)Sformułowanie planu interwencji

10)Przewlekła choroba

–sytuacja psychologiczna.

poznawczo- intelektualna

-Obniżenie poziomu

intelektualnego-choroba mózgu

, a także percepcji wzrokowej,

słuchowej, sprawności kinetyczno

- ruchowej oraz złego samopoczucia

-obniżenie koncentracji uwagi

Sytuacja emocjonalna chorego

-przebieg procesów emocjonalnych

- np. lęk który może przyspieszyć

proces chorobowy

-sprawność ruchowa i wygląd

zewnętrzny, który jest ważny

dla człowieka i który może

obniżyć poczucie własnej wartości

, a w następstwie obniżenie

odporności w sytuacji zagrożenia.

-obniżenie motywacji-

duże kompleksy, niewiara

we własne siły, niepewność

Sytuacja społeczna chorego

-wycofanie się z życia

społecznego- strach przed

odrzuceniem, wstyd

-dezintegracja rodziny-

z powodu różnych postaw

wobec choroby wśród członków

rodziny- odrzucenie lub nadopiekuńczość

11.Defekt słuchu- specyfika

funkcjonowania

Specyfika funkcjonowania

poznawczo-intelektualnego

Poznawanie jest ograniczone

przez brak pobudzeń akustycznych.

Osoba z defektem słuchu nie

zdobywa odpowiednio dużej

sumy doświadczeń życiowych

i poznawczych.

Głównym problemem w psychologii

głuchych jest zupełny lub częściowy

brak mowy i jej związku z myśleniem.

Wiąże się z tym:

a). zubożone myślenie o charakterze

konkretno – obrazowym, oparta na

wyobrażeniach a nie pojęciach –

rozumienie rzeczywistości i

poznawanych treści ma charakter

sytuacyjny.

b). głuchota ogranicza rozwój

(opóźnienie) myślenia logiczno –

pojęciowego, najbardziej zrozumiałe

rzeczowniki, najtrudniej stosunki

wyrażone w zdaniu

c). cecha specyficzna myślenia

głuchego „egocentryzm dziecięcy”,

odrzucają wyrazy niezrozumiałe,

wyrażające pojęcia zależności.

To co on rozumie wyjaśnia

wystarczająco rzeczywistość i

nie musi pokonywać dodatkowych

trudności.

Specyfika fun. Emocjonalnego

Życie uczuciowe u

osób z defektem słuchu

uwarunkowane jest

głównie wychowaniem.

Występuje często emocjonalna

niedojrzałość przejawiająca się

w dążeniu do natychmiastowego

zaspokojenia swoich potrzeb

- Takie osoby są bardziej wrażliwe

na przykrości i lekceważenie na

niezaspokojenie swoich potrzeb

- Często występują zaburzenia w

strefie emocjonalnej: niestałość

uczuciowa, złe przystosowanie, a także

większa agresywność - większe

sfrustrowanie, niezrozumienie świata,

poczucie mniejszej wartości silniejsze

predyspozycje nerwicowe

Specyfika fun. Społecznego

Występuje dojrzałość społeczna –

jako zdolność troszczenia się o

siebie i współuczestniczenia

w troskach innych ludzi.

Dojrzałość ta jest poniżej

przeciętnej normy słyszących.

U niesłyszących występuje

poczucie i świadomość inności

społecznej, niższości umysłowej

przez, co reagują większym

napięciem systemu nerwowego:

nadpobudliwość, zmienność stanów

emocjonalnych, złym samopoczuciem.

Dotkliwie odczuwają poczucie

pokrzywdzenia przez upośledzenie,

trudny kontakt utrudnia

orientację społeczną, nie umieją

planować. Trudności w pracy

koncepcyjnej i organizacyjnej.

Cenią cechy zewnętrzne:

upodobanie w ubiorze,

porządku, czystości.

Oceniają ludzi zewnętrznie po wyglądzie.

12.Defekt wzroku

Defekt wzroku, a

sfera poznawczo-

intelektualna

Ślepota ogranicza

poznawanie świata poprzez:

- zmniejszenie zakresu i

różnorodności doświadczeń

- zmniejszenie zdolności

poruszania się

- zmniejszoną kontrolę

zewnętrznych warunków

środowiska

- zmniejszoną kontrolę samego

siebie w środowisku

W procesie poznawania

rzeczywistości wyróżniamy

2 poziomy:

I – poznawanie bezpośrednie:

wrażenia, spostrzeżenia, odbiór informacji

w oparciu o bodźce działające

wprost na zmysły

II – poznanie bezpośrednie:

charakter wyobrażeniowej lub

pojęciowej reprezentacji przedmiotów

i zjawisk w świadomości człowieka

Defekt wzroku,

a sfera emocjonalna

Zubożenie i ograniczenie

aktywności i działalności

Dominacja emocji negatywnych

-wysoki poziom lęku, brak

zrównoważenia emocjonalnego,

negatywizm, przygnębienie, apatia,

Zubożenie i spontaniczność

reakcji mimicznych i pantomimicznych

Defekt wzroku, a przystosowanie

społeczne.

- skłonność do zachowań

wycofujących w nowych

sytuacjach lub kontaktach

społecznych – słabość rozbudzenia

potrzeby kontaktów interpersonalnych

i nieadekwatne reagowanie na

określone sytuacje – niepewność.

-brak potrzeby kontaktów interpersonalnych

-Wycofywanie się w nowych sytuacjach

-Zdanie sobie sprawy z ograniczeń,

akceptowanie ich, zmniejszanie ich

wpływu na swoje życie poprzez dążenie

do osiągania celów i współzawodnictwa

-silne dążenie do rywalizacji

- oskarżanie środowiska o niewłaściwe

traktowanie

13. Zaburzenia rozwoju

psychomotorycznego

a trudności w nauce szkolnej.

Zaburzenia rozwoju to

niekorzystne odchylenia

zarówno budowie jak i w

funkcjonowaniu organizmu.

Do jego przyczyn zaliczamy:

Czynniki biologiczne

a)zły stan somatyczny

dziecka

b) poważne osłabienie

jego układu nerwowego

c) wybiórcze, dyskretne

uszkodzenia struktur nerwowych

czynniki społeczne

a)nieprawidłowe

oddziaływanie środowiska

b)niekorzystna atmosfera domowa

c)Liczne konflikty i urazy

psychiczne w życiu dziecka

d)Dostarczane i utrwalane przez

środowisko wzory nieprawidłowego reagowania

Zaburzenia rozwoju mogą prowadzić

do zahamowania sfery ruchowej,

poznawczej, emocjonalno- uczuciowej.