Art. 187. § 1. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu.
§ 2. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca.
§ 3. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów może przejąć sprawę do rozpoznania.
Orzeczenia sądów:
II FSK 627/10 wyrok NSA W-wa 2011-09-20
LEX nr 1068768
1. Nie ma wiążącego charakteru tylko ta część uzasadnienia uchwały, która nie ma bezpośredniego związku ze stanowiskiem przyjętym w uchwale.
2. Prawo do znaku towarowego w rozumieniu u.p.d.o.p. jest tożsame z prawem ochronnym na znak towarowy w rozumieniu p.w.p., a ze względu na konstytutywny charakter decyzji o udzieleniu prawa ochronnego na znak towarowy podatkowa amortyzacja takiego prawa jest możliwa dopiero po udzieleniu na niego prawa ochronnego w rozumieniu p.w.p. - niezależnie od tego, że przedmiotem obrotu cywilnoprawnego i przedmiotem roszczeń cywilnoprawnych może być także ekspektatywa takiego prawa ochronnego.
II OZ 49/11 postanow. NSA W-wa 2011-02-08
LEX nr 1071324
Przepis art. 187 § 1 p.p.s.a. upoważnia wyłącznie skład orzekający NSA rozpoznający skargę kasacyjną lub zażalenie do przedstawienia składowi powiększonemu zagadnienia prawnego do rozstrzygnięcia w formie tzw. uchwały konkretnej, o której mowa w art. 15 § 1 pkt 3 p.p.s.a., a przesłanką do wystąpienia jest wyłonienie się zagadnienia prawnego budzącego poważne wątpliwości. Inicjatywy do wystąpienia o podjęcie takiej uchwały posiada więc tylko skład orzekający NSA, a nie posiada jej np. wnoszący zażalenie.
I OSK 920/10 wyrok NSA W-wa 2010-09-01
LEX nr 745376
1. Ocena prawna (art. 153 p.p.s.a.) jest wiążąca tylko o tyle, o ile odnosi się do tych samych okoliczności faktycznych i prawnych. Oznacza to, że traci ona moc wiążącą jedynie: 1) w razie zmiany ustawy, 2) w wypadku zmiany (już po wydaniu orzeczenia sądowego) istotnych okoliczności faktycznych sprawy, 3) po wzruszeniu tego orzeczenia w przewidzianym do tego trybie, a także 4) z uwagi na późniejsze podjęcie przez skład poszerzony NSA uchwały zawierającej ocenę prawną odmienną od wyrażonej we wcześniejszym wyroku sądu administracyjnego.
2. Oceną prawną wyrażoną w orzeczeniu sądu administracyjnego w danej sprawie związany jest z mocy przepisu art. 153 p.p.s.a. zarówno skład orzekający rozpoznający skargę, jak i skład powiększony wyjaśniający wątpliwość prawną w tej sprawie w trybie art. 264 i n. p.p.s.a. Oznacza to, że wątpliwość prawna objęta oceną prawną wyrażoną w orzeczeniu sądu w danej sprawie nie może być przedmiotem wyjaśniania w tej samej sprawie w trybie art. 187 § 1 p.p.s.a.
I FSK 1157/09 wyrok NSA W-wa 2010-01-08
LEX nr 593531
Uchwały abstrakcyjne posiadają w innych sprawach sądowoadministracyjnych także ogólną moc wiążącą, na co wskazuje art. 269 p.p.s.a.
II FSK 99/08 wyrok NSA W-wa 2009-05-07
LEX nr 549413
Ogólna moc wiążąca uchwały powoduje, że wiąże ona sądy administracyjne we wszystkich sprawach, w których miałby być stosowany interpretowany przepis.
I SA/Bd 130/09 wyrok wsa 2009-04-21
w Bydgoszczy
LEX nr 497541
Moc wiążąca uchwał Naczelnego Sądu Administracyjnego dotyczy nie tylko danej sprawy (art. 187 § 2 p.p.s.a.), ale również spraw o podobnym stanie faktycznym i prawnym. Dopóki nie nastąpi zmiana stanowiska zawartego w uchwale, dopóty sądy administracyjne stanowisko to powinny respektować.
I GPS 1/08 postanow. NSA W-wa 2009-03-12
Skład: 7 sędziów NSA W-wa
LEX nr 509710
Procedura przewidziana w art. 187 § 1 p.p.s.a. nie może być wykorzystywana do wyjaśnienia wątpliwości prawnych dotyczących zgodności normatywnych aktów wykonawczych (rozporządzeń) z ustawą.
II FSK 1284/07 wyrok NSA W-wa 2008-12-04
LEX nr 529204
Uchwała jest uchwałą tzw. konkretną, jeśli podjęta została w następstwie wniesienia konkretnego pytania prawnego na podstawie art. 187 § 1 p.p.s.a. Jednakże jej moc wiążąca nie odnosi się tylko do konkretnej sprawy. Otóż uchwały konkretne posiadają w innych sprawach sądowoadministracyjnych także ogólną moc wiążącą, na co wskazuje art. 269 p.p.s.a.
II GSK 457/08 wyrok NSA W-wa 2008-11-07
LEX nr 525898
Jednolitość orzecznictwa - dając stan stałości, pewności i bezpieczeństwa prawnego - służy respektowaniu zasady równości wobec prawa. Równe traktowanie stron znajdujących się w takiej samej sytuacji faktycznej i prawnej oznacza, że wobec nich musi zapaść takie samo rozstrzygniecie. Biorąc dodatkowo pod uwagę, że przeciwdziałanie rozbieżnościom w orzecznictwie ma szczególne znaczenie właśnie w sferze prawa publicznego, odwoływanie się przez sądy administracyjne do uchwał NSA - podejmowanie i moc wiążąca których znajduje oparcie w ustawie - nie tylko nie uchybia prawu ale i ze wszech miar zasługuje na aprobatę.
II GSK 494/07 wyrok NSA W-wa 2008-10-15
ONSAiWSA 2009/1/4
Zastosowanie art. 187 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) jest uzasadnione wówczas, gdy charakter występujących w sprawie wątpliwości prawnych oraz ich ścisły związek z okolicznościami sprawy wymaga ich rozważenia na tle tych okoliczności.
II GPS 2/08 postanow. NSA W-wa 2008-06-11
Skład: 7 sędziów NSA W-wa
LEX nr 494350
Jeżeli zgłoszona wątpliwość prawna jest związana wyłącznie z zarzutem, który został podniesiony nie w skardze kasacyjnej, lecz w piśmie procesowym stanowiącym niedopuszczalne poszerzenie granic złożonego środka odwoławczego to nie jest prawnie dopuszczalne podjęcie uchwały udzielającej odpowiedzi na pytanie prawne, przedstawione przez skład orzekający NSA. Skoro, zatem zarzut ten nie może być rozpoznany przez sąd odwoławczy, a w nim właśnie zawarta jest omawiana wątpliwość prawna, to ewentualne rozstrzygnięcie tej wątpliwości nie będzie mogło mieć żadnego wpływu na wynik sprawy.
I OSK 254/07 wyrok NSA W-wa 2008-02-29
LEX nr 453451
1. Moc ogólnie wiążącą posiadają zarówno uchwały abstrakcyjne jak i tzw. uchwały konkretne, indywidualne. Stanowisko zajęte przez NSA w formie uchwały wiąże, więc pośrednio wszystkie składy sądów administracyjnych do momentu zmiany wykładni określonego przepisu przez inną uchwałę.
2. Uchwała siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wydana na skutek pytania prawnego zadanego w konkretnej sprawie jest w danej sprawie wiążąca. Oznacza to, że tego typu uchwała ma moc bezpośrednio wiążącą w tej jednej konkretnej sprawie. Sąd jest wówczas bezwzględnie związany poglądem w niej wyrażanym. Odnośnie do innych postępowań, taka uchwała ma moc pośrednio wiążącą. Sąd może nie zgodzić się z wykładnią norm prawnych zawartą w uchwale, ale wówczas musi przedstawić zagadnienie prawne odpowiedniemu poszerzonemu składowi NSA (art. 269 § 1 p.p.s.a.).
I FPS 1/07 postanow. NSA W-wa 2007-06-25
Skład: 7 sędziów NSA W-wa
ONSAiWSA 2007/5/115
O poważnych wątpliwościach prawnych będzie można mówić wówczas, gdy w sprawie pojawią się kwestie prawne, których wyjaśnienie nastręcza znaczne trudności, głównie z powodu możliwości różnego rozumienia przepisów prawnych. Podstawą do przyjęcia, że wystąpiła przesłanka określona w powołanym wyżej przepisie, będzie również pojawienie się w danej kwestii prawnej rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych. Zagadnienie prawne stanowiące przedmiot pytania powinno być sformułowane ogólnie, w oderwaniu od okoliczności faktycznych danej sprawy w tym sensie, że nie może ani bezpośrednio, ani też pośrednio chodzić o sposób rozstrzygnięcia tej sprawy. Zagadnienie to nie może sprowadzać się do postawienia pytania, które wymagałoby dokonania przez skład rozpoznający to zagadnienie prawne subsumcji.
I FPS 3/05 postanow. NSA W-wa 2006-01-16
Skład: 7 sędziów NSA W-wa
ONSAiWSA 2006/3/72...
1. Skład orzekający Naczelnego Sądu Administracyjnego, przekazując w trybie art. 187 § 1 p.p.s.a. do wyjaśnienia zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, nie ma jakiejkolwiek podstawy prawnej do formułowania zagadnienia prawnego, które nie ma ścisłego związku ze stanem faktycznym i prawnym sprawy. W przeciwnym razie wystąpienie tego składu miałoby charakter abstrakcyjny.
2. Skoro zagadnienie prawne formułowane w indywidualnej sprawie (art. 187 § 1 p.p.s.a.) musi być ściśle osadzone w jej realiach faktyczno-prawnych, to niepodważenie tych realiów w skardze kasacyjnej wyłącza możliwość sięgnięcia przez zadający pytanie sąd do tych okoliczności, które nie zostały objęte kwsetionowanymi, chociaż z punktu widzenia ujawniających się wątpliwości prawnych mają istotne znaczenie.
FSK 2283/04 wyrok NSA W-wa 2005-05-31
LEX nr 154590
Wykładnia dokonywana w uchwałach Naczelnego Sądu Administracyjnego ma charakter indywidualnie wiążący, gdy dotyczy to podjętych w następstwie wniesienia tzw. konkretnych pytań prawnych. Jeżeli jakikolwiek skład sądu administracyjnego rozpoznający sprawę nie podziela stanowiska zajętego w uchwale NSA, ma obowiązek przedstawić zagadnienie prawne odpowiedniemu składowi Naczelnego Sądu Administracyjnego. Do czasu zmiany stanowiska zawartego w uchwale NSA ma ono charakter wiążący zarówno dla wszystkich wojewódzkich sądów administracyjnych jak i dla Naczelnego Sądu Administracyjnego. Pośrednio zaprezentowana wykładnia prawa ma charakter wiążący dla organów administracji, których akty administracyjne podlegają kontroli sądowoadministracyjnej.
Tezy z piśmiennictwa
Hauser R. … artykuł PiP 2004/2/22-38
Uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego w nowych regulacjach procesowych. Teza 3
W myśl [art. 187 § 1 p.p.s.a.], jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, NSA może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi 7 sędziów tego Sądu. Możliwość taka wystąpi także przy rozpoznaniu zażalenia. Wynika to z treści art. 197 § 2 p.p.s.a., który zawiera odesłanie do odpowiedniego stosowania przepisów o rozpoznawaniu kasacji do postępowania związanego z rozpoznawaniem zażaleń.
Hauser R. … artykuł PiP 2004/2/22-38
Uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego w nowych regulacjach procesowych. Teza 5
Za [poważne] wątpliwości uznać należy rzeczywiste wątpliwości prawne, które dotyczą kwestii prawnych o zasadniczym znaczeniu w sprawie, w której powstały. Przyjęcie zaś, że w konkretnym wypadku chodzi o rzeczywiste wątpliwości prawne oznacza, iż o wystąpieniu tej przesłanki można mówić wtedy, gdy powstałe wątpliwości mają charakter obiektywny, a więc wynikają ze stanu ustawodawstwa i orzecznictwa. Wątpliwości o charakterze subiektywnym, istniejące jedynie w przekonaniu składu orzekającego NSA, nie będą w tym wypadku wystarczające. O poważnych wątpliwościach prawnych będzie można mówić wówczas, gdy w sprawie pojawią się kwestie prawne, których wyjaśnienie nastręcza znaczne trudności, głównie z powodu możliwości różnego rozumienia przepisów prawnych. Podstawą do przyjęcia, że wystąpiła rozważana przesłanka będzie również pojawienie się w danej kwestii prawnej rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych.
Hauser R. … artykuł PiP 2004/2/22-38
Uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego w nowych regulacjach procesowych. Teza 6
Z treści art. 187 § 1 p.p.s.a. wynika w sposób niewątpliwy, że ustawodawca łączy ściśle procedurę rozstrzygania zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości z rozpoznawaniem przez NSA konkretnej sprawy. Przedmiotem [...] wystąpienia składu orzekającego NSA mogą być tylko takie wątpliwości prawne, które wyłonią się przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej (zażalenia).
Hauser R. … artykuł PiP 2004/2/22-38
Uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego w nowych regulacjach procesowych. Teza 7
W art. 187 § 1 p.p.s.a. chodzi o zagadnienie prawne o szczególnej doniosłości. Uwzględniając bowiem sens wyrazu "poważne", należy przyjąć, że w przepisie tym mowa jest tylko o takich zagadnieniach prawnych, których wyjaśnienie ma zasadnicze znaczenie przy rozstrzyganiu konkretnej sprawy. [...] (...)
Kabat A. artykuł ZNSA 2008/6/9-32
Uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego podjęte w latach 2004-2007. Teza 4
Brak jest [...] normatywnej podstawy do przyjęcia obowiązku NSA podejmowania z urzędu czynności zmierzających do uzupełnienia braku wniosku uprawnionego podmiotu, przez badanie, czy mimo niewykazania w wymienionym piśmie procesowym rozbieżności w orzecznictwie sądowym powyższa przesłanka występuje obiektywnie w praktyce.
Kabat A. glosa ZNSA 2009/5/161-166
Glosa do wyroku NSA z dnia 15 października 2008 r., II GSK 494/07. Teza 1
Zastosowanie procedury przewidzianej w art. 187 § 3 p.p.s.a. będzie wyłączone, gdy w sprawie wystąpią przesłanki określone w art. 267 p.p.s.a., skutkujące zawsze odmową podjęcia uchwały. Skład siedmiu sędziów NSA nie będzie mógł także przejąć sprawy do rozpoznania, jeżeli stwierdzi, że przedstawione do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne spełnia warunki wynikające z art. 187 § 1 p.p.s.a. W takim bowiem wypadku, jak wskazano wyżej, obowiązkiem tego składu będzie podjęcie uchwały. (...)
Krawczyk P. artykuł St.Iur.Lubl. 2006/7/109
Uchwały konkretne Naczelnego Sądu Administracyjnego jako instytucja ujednolicająca stosowanie prawa w sprawach sądowoadministracyjnych. Teza 1
Należy opowiedzieć się za dopuszczalnością występowania z wnioskiem o podjęcie uchwały przez składy orzekające WSA, co walnie przyczyni się do zwiększenia efektywności w zapewnianiu jednolitości stosowaniu prawa. Jednocześnie należy postulować przeprowadzenie zmian legislacyjnych, polegających na przeniesieniu odpowiednich zapisów z treści art. 187 Ppsa do Działu VI. W treści art. 187 winna natomiast pozostać kompetencja powiększonego składu orzekającego NSA do przejęcia sprawy do rozpoznania.
Skoczylas A. … artykuł Admin. 2006/3/13-36
Organizacje społeczne (pozarządowe) w postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym. Teza 1
Wykładnia zawarta w uchwałach NSA ma moc wiążącą jedynie w stosunku do sądów administracyjnych, co oznacza, iż nie wiąże formalnie organów administracji oraz stron i uczestników postępowania sądowoadministracyjnego. Mimo to należy pamiętać, iż czynności stron zmierzające do wydania orzeczenia sądu sprzecznego z taką wykładnią pozostaną zwykle bezskuteczne.
Skoczylas A. … artykuł Admin. 2006/3/13-36
Organizacje społeczne (pozarządowe) w postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym. Teza 2
Nawet [...] jeżeli uchwały NSA nie wiążą formalnie organów administracji oraz obywateli, to mają jednak względem nich charakter precedensów faktycznych - niewiążących, ale mających moc.
Tarno J.P. artykuł Admin. 2011/4/185-204
Związanie oceną prawną zawartą w wyroku sądu administracyjnego. Teza 3
Uregulowana w nim [art. 187 § 1 p.p.s.a.] instytucja wyjaśniania wątpliwości prawnych nie obejmuje możliwości weryfikowania - w trybie wyjaśniania zagadnienia prawnego budzącego poważne wątpliwości w danej sprawie - oceny prawnej wyrażonej w tej sprawie we wcześniejszym prawomocnym orzeczeniu sądu.