ZACHOWANIE W SYTUACJI TRUDNEJ

Opr. Marian Dobrzyński

Zachowanie człowieka ma miejsce zawsze w określonej sytuacji, którą wyznacza obiektywny stan rzeczy oraz jego postrzeganie przez podmiot działający.

Sytuacja to układ wzajemnych stosunków między człowiekiem, a właściwościami jego środowiska w konkretnym czasie, łącznie z percepcją tego układu.

Toteż człowiek jest zarazem podmiotem i elementem sytuacji.

Głównym czynnikiem sytuacji aktora w organizacji jest jego rola, która wyznacza jego miejsce w organizacji, normy postępowania, relacje z innymi aktorami (zależności i wpływu), jego wkład na rzecz organizacji oraz korzyści z uczestnictwa w niej.

W organizacji permanentnie zdarzają się sytuacje postrzegane przez aktora jako trudne, wymagające mobilizacji. Ocena poziomu trudności sytuacji jest subiektywna, indywidualna dla każdego człowieka.

Oto przykłady sytuacji trudnych:

przeciążenie, monotonia, deprywacja, utrudnienie, zagrożenie, konflikt z innymi aktorami, konflikt wewnętrzny roli, niejasność sytuacji...

Sytuacje trudne wywołują stres. Istotą stresu jest mobilizacja organizmu, uruchomienie łańcucha reakcji hormonalnych kierujących wykorzystaniem jego zasobów.

Hans Selye wyróżnił trzy fazy reakcji na stres (GAS - general adaptation syndrome).

1. alarm - typowe zmiany w organizmie, obniżenie odporności,

2. opór - mobilizacja organizmu powyżej normalnego poziomu,

3. Wyczerpanie - zużycie zasobów organizmu.

Oto niektóre formy reakcji na sytuacje trudne: działanie instrumentalne, agresja, fiksacja, apatia…

Człowiek korzysta z licznych mechanizmów obronnych, które ułatwiają podtrzymanie pozytywnego obrazu siebie - zobacz dokument III.4.