prof. R. Madyda-Legutko
KULTURA PUCHOWSKA
Puchov nad Wagiem - stanowisko eponimiczne - całkowicie zniszczone (nie istnieje).
Zasięg w MOP:
pn. Słowacja - nad śr. i grn. Wagiem, w grn. dorzeczu Hornadu, Hronu i Popradu
Tereny Orawy, Liptowa i Spiszu
Osadnictwo przekracza Karpaty i wkracza na ziemie polskie:
Kotl. Sądecka
Kotl. Żywiecka (Grójec-Żywiec)
Pojedyncze stanowiska: przedpole Bramy Morawskiej - Cieszyn-Góra Zamkowa
Zasięg we WOR (zredukowany w stosunku do MOP):
Nad Wagiem
Mniej stanowisk nad grn. Hronem i Popradem
Brak stanowisk na Orawie
Kotl. Sądecka, Cieszyn-Góra Zamkowa
Duże, rozległe osady pojawiają się na prawym brzegu Wisły, w okolicach Krakowa - w kierunku Pogórza Wielickiego (eksploatacja źródeł słonych):
Pychowice
Kurdwanów
Wola Duchacka
Wieliczka st. 11
Mogilany
Geneza (mieszane ethnicum):
ukształtowała się na bazie gr. orawskiej k. łużyckiej oraz osadnictwa halsztackiego
oddziaływania ze środowiska celtyckiego - plemię Kotynów (MOP - nasuwają się w LT C) - ich osadnictwo na tych terenach trwa do wojen markomańskich (przez cały WOR), w trakcie których przesiedlono ich na teren prowincji zanik k. puchowskiej
Struktura osadnictwa (poświadczone są tylko osady - obrządek pogrzebowy nie pozostawiający uchwytnych śladów brak grobów i cmentarzysk):
MOP (do początku fazy B1) - osady wysoczyznowe (grody) - nie oppida, ale ufortyfikowane; obok nich osady otwarte faza B1 - HORYZONT KATASTROFY - widoczne są zniszczenia i grody zanikają:
Najazdy z pn. (Przeworczycy)? - niejasna sytuacja
Brak ceramiki przeworskiej, ale źródła pisane mówią, że na terenach Kwadów za czasów Wanniusza miało dojść do kontaktu z Lugiami (ok. 50 r n.e.)
WOR - osady otwarte - brak grodów
Grodziska spełniały funkcje gospodarcze i administracyjne, były to rozległe założenia:
w każdej krainie znajdowało się jedno takie centrum:
Morawy - Jiczin
Orawa - Vyšny Kubín
Liptów - Liptovska Mara, Podtureň
Spisz - Spiski Hrad
różne techniki fortyfikowania:
Wały ziemne
Wały z licem kamiennym
Wątki muru TYPU KELLHEIM (Liptovska Mara)
Do wnętrza prowadziła jedna brama (Liptovska Mara, Podtureň), czasem flankowana krótkim wałem
Zakładane w miejscach strategicznych - bardzo często u dopływów Wagu (naturalne, wydłużone formy terenu)
Osady otwarte z OWR:
Zakładane na stokach wzniesień
Nie wszystkie posiadały pełną zabudowę
W Liptowskiej Marze odkryto miejsce kultu:
Resztki ciałopalenia i kości ludzkich
Porozbijane naczynia
Przedmioty brązowe
Po horyzoncie katastrofy pojawiają się nieduże osady otwarte
Materiał zabytkowy:
Rodzaje ceramiki:
Grafitowa
toczona na kole typu siwej
malowana (LT D)