Nauka - społeczny rodzaj aktywności człowieka, w wyniku której dochodzi do formułowania zdań prawdziwych dotyczących otaczającej nas rzeczywistości przyrodniczej i społecznej;
Kryteria warunków działalności naukowej:
Poznanie obiektywne oparte na właściwych metod badawczych: obserwacja, analiza źródeł, badania empiryczne, analiza statystyczna, sondaż
Temat, przedmiot badań jasno określony
Zadania do spełnienia
W1 - historia wychowania jako samodzielna dyscyplina naukowa
podstawowe kryteria podziału nauk
ze względu na przedmiot badań
przyrodnicze
społeczne
ze względu na metody badawcze
empiryczne - indukcyjne
dedukcyjne - formalne
ze względu na zadania badawcze:
teoretyczne
praktyczne
przedmiot badań historii wychowania
2 problemy badawcze:
zajmuje się dziejami wychowania w warunkach naturalnych i w specjalnie do tego powołanych instytucjach wychowawczych
geneza i rozwój myśli pedagogicznej
zadania realizacyjne historii wychowania
uświadomienie, iż wychowanie jest funkcją społeczną
daje podstawy kultury pedagogicznej
uświadomienie, jak wielką misję mają do spełnienia wychowawcy, nauczyciele - kształtowanie postaw moralnych
inspiruje do poszukiwań badawczych i pedagogicznych
metody badawcze historii wychowania
analiza źródeł:
bezpośrednia - dostarcza informacji bez osoby drugiej: wykopaliska, dokumenty, roczniki statystyczne, świadectwo, udział
pośrednia - dostarcza informacji bez pośredniaka: notatki, pamiętniki
granice zainteresowań historii wychowania
początek - pojawienie się człowieka: wychowanie u ludów pierwotnych
górna granica - umowna - do dnia dzisiejszego pod warunkiem zachowania tzw. perspektywy historycznej, pozwalającej na opis faktów;
historia wychowania jako przedmiot nauczania w zakładach kształcenia nauczycieli
powstała w XIX .w. - początek postulowania wprowadzenia historii wychowania do zakładów kształcenia nauczyciela;
postulaty zostały zrealizowane pod wpływem francuskiej myśli socjologicznej Emila Durkhajma
prekursor - Chrystian Schwarc - „Pedagogika”, rozdz. „Historia wychoania'
polski prekursor - Hugo Kołłątaj - „Stan oświecenia…”
podstawowe opracowania i materiały źródłowe do historii wychowania
W2 - Grecka myśl filozoficzna: sofiści, Sokrates, Platon i Arystoteles
Sofiści
Wyjaśnienie pojęcia sofista
Mędrzec, uczony filozof - „miłujący mądrość”
Wędrowni nauczyciele, którzy przybyli do Aten z Elei
Protagoras z Abdery, Krytiasz, Hipiasz, Gorgiasz, Prodikos
7 sztuk wyzwolonych wg sofistów
dialektyka - sztuka przekonywania, argumentowania
retoryka - sztuka przemawiania
gramatyka - formy, reguły językowe
arytmetyka
astronomia
geometria
prawo
poglądy filozoficzne sofistów
relatywizm - relatywność dobra, piękna, względność
sensualizm - postrzeganie zmysłami
bogów wymyślili politycy jako metodę manipulacji
teoria konwergencji w ujęciu sofistów
Protagoras wystosował równoważność cech naturalnych i ćwiczeń w nauczaniu; obydwa czynniki determinują rozwój osobowości jednostki;
Rozstrzygnięcie to było ogromnie nowatorskie i oryginalne, jak na czasy starożytne
sofiści jako twórcy nauki o wychowaniu
ćwiczenie jest tym skuteczne im wcześniej zostanie rozpoczęte
ćwiczenie powinno być prowadzone permanentnie
ćwiczenie jest skuteczne przy połączeniu teorii z praktyką
od wiedzy elementarnej do wiedzy specjalistycznej
konieczność ćwiczeń fizycznych
eubulia - jasność myśli (zasób wiedzy, logika, myśl) i stałość woli (determinacja w dążeniu do celu)
Sokrates
krótka informacja o życiu
nie był sofistą bowiem: nie zgadzał się ze stwierdzeniem, że człowiek jest miarą wszechwiedzy, nie pobierał opłat, nie był wędrownym nauczycielem;
żył w nędzy
ojciec - rzemieślnik
matka - akuszerka
uczniowie - Ksenofont, Platon
nie określał się jako twórca filozofii, ale akuszer wiedzy
Sokrates jako twórca definicji
od indukcji do dedukcji - od szczegółu do ogółu definicji
metoda heurystyczna stworzona przez Sokratesa
metoda heurystyczna - heuresis - wynajdowanie, przypominanie, wydobywanie wiedzy, którą każdy w sobie nosi
porównanie do akuszerki - metoda akuszeryjna
za pomocą rozmowy, naprowadzając pytaniami;
intelektualizm etyczny w ujęciu Sokratesa
intelektualizm etyczny - wiedza jest cnotą, niewiedza jest grzechem; od wiedzy do postawy moralnej (wiedzieć co dobre wystarczy by dobrze czynić)
Platon
życie i dzieła Platona
Platon znaczy: szerokie czoło lub szerokie ramiona
Rodzina dość zamożna
Nie założył własnej rodziny - żył 81 lat, czyli 92
Uczeń Sokratesa - 8 lat
Dzieła: „rzeczpospolita” i „Prawo” jako koncepcje wychowania, „Sokrates”, „Protagoras”, „Polityka”, „Uczta” - wybitne dzieło porównywane z „Faustem”
Twórca dialogów, jako gatunków literackich
Okresy działalności:
Wpływ Sokratesa (idee, wiedza jako cnota), zajmowanie się etyką, którą chce wprowadzić w życie
Samodzielna myśl, własna koncepcja idei i państwa; próba wprowadzenia jej w życie; metodą intuicja
Wielki zachwyt matematyką
Koncepcja świata - wszechświat jest kulą, Ziemia jest nieruchoma w jego środku, a reszta się kręci wokół niej
Filozofia idealistyczna - podział świata na 2 części: świat idei i świat realnie istniejących rzeczy; dusza ludzka przez połączeniem się z ciałem przebywa w świecie idei i tam go poznaje, a w momencie połączenia się z ciałem zapomina o przeżyciach w świecie idei;
podział społeczeństwa na stany wg Platona
według posiadanej duszy:
filozofowie - rządcy - rozum (w głowie)
strażnicy - wojownicy - uczucia (w klatce piersiowej)
żywiciele - pożądliwość (poniżej przepony)_
rozumienie wychowania wg Platona
wychowanie jako proces anamnezy - przypominania tego, co przeżyte przez duszę w świecie idei;
wychowanie państwowe w skrajnej postaci:
dzieci są bardziej dziećmi państwa niż rodziców
państwo ponosi odpowiedzialność za opiekę
prawo do życia mają dzieci silne i zdrowe
dobór przyszłych małżeństw jako opieka nad dziećmi przed narodzinami; kryteria: zdrowie, uroda, wiek (kobiety: 20-40, mężczyźni: 30-50)
dzieci ze związku nieformalnego - do likwidacji
dzieci odbierane po urodzeniu i umieszczane w instytucjach państwowych do 3 roku życia
najbardziej zdrowe mleko matki - kobiety codziennie karmią inne dziecko
od 3 do 6 roku życia - koedukacja, dzieci w specjalnych instytucjach przy świątyniach, prowadzone przez wykwalifikowane opiekunki; - twórca wychowania przedszkolnego;
po 6 roku życia - wychowanie o tym samym rodzaju ale oddzielne dla każdej płci;
przez 3 lata - usprawnianie fizyczne, gimnastyka
po 9 roku życia: 3 lata nauka czytania, pisania - gramatysta; 3 lata wychowanie muzyczne - lutnista;
16, 17 rok życia - efebia, służba wojskowa, dwu płci
mężczyźni - selekcja; jeśli nie przeszli - żywiciele, jeśli przeszli - 10 lat studiów wyższych
po 10 latach kolejna selekcja; jeśli nie przeszli - strażnicy, jeśli przeszli - 5 lat studiów filozofii
po 5 latach - 15 lat praktyki w administracji państwowej - dopiero rządca;
Dualizm świata Platona:
*szukał związków między ideami a rzeczami
*dusza jest nieśmiertelna i wielokrotnie się odradza
*głosił że dusza oglądała idee w życiu poprzednim PREGZYSTENCJA,gdy jednak została uwięziona w ciele zapomniał o nich.Wchodząc natomiast w kontakt z rzeczami materialnymi odnajduje się na nowo w pamięci oglądaną kiedyś prawdę.
*prawdziwa wiedza nie pochodzi więc z doświadczenia lecz z przypominania (ANAMNEZA)poprzedzając doświadczenie stanowi jego warunek.Dusza przypominając sobie prawdę wyzwala się z więzów ciała i powraca do świata nadziei.
Platon - przedstawiciel natywizmu pedagogicznego
Natywizm pedagogiczny - cnota wrodzona
Arystoteles
życie i dzieła Arystotelesa
uczeń Platona - Akademia Platońska, przejście do obozu przeciwników - nie ma platońskiego podziału świata
założyciel liceum perypatetycznego (przechadzanie się) - instytut naukowy (eksponaty, prace naukowe)
prace: „Metafizyka”, „Polityka” o charakterze notatek
świat jest jeden, a idee SA nierozerwalnie związane z rzeczami
przedstawiciel wychowania państwowego;
dusza ludzka:
nierozumna (popędy, zachowania) - od niej zaczynać się powinno wychowanie; do 6-7 roku życia w domu pod opieką rodziców
rozumna (poznanie rzeczywistości) - poznanie oparte jest na obserwacji;
cnota nie jest kwestią wiedzy a woli; jak najwcześniej trzeba oddziaływać na popędy, tak długo, aż stanie się przyzwyczajeniem
teoria poznania (dydaktyczna) wg Arystotelesa:
etapy poznania:
poznanie zmysłowe - dostarczany materiał powinien być jednolity, lecz nie w nadmiarze,zdolność odróżniania wrażeń;w gromadzeniu ich pomaga otoczenie,wpływy zewnętrzne które na nas oddziaływają przez różne znaki a przede wszystkim przez mowę;duże znaczenie ma tu zmysł słuchu.
spamiętywanie wrażeń zmysłowych- zbierane wrażenia magazynują się w umyśle i wzbogacają nasze doświadczenia,dzięki nim wznosimy się przy nauce na stopień 3.
Wchłanianie wiedzy - sprawdzenie, czy informacje można wykorzystać w innych sytuacjach,jest to opanowanie wiadomości,przetwarzanie ich na naszą treść zewnętrzną.Ucząc się dziecko rośnie duchowo,rozwija tkwiące w swym wnętrzu możliwości.
Arystoteles - twórca empiryzmu pedagogicznego
Pedagogika empiryczna
4. Arystotelesowska koncepcja państwa:
*państwo traktował jako najwyższego rzedu naturalny związek ludzi oparty na stosunkach podporządkowania między panem a niewolnikiem
*miało ono na celu wychowanie wolnych obywateli i realizacje ich dobra.Na podstawie studiów historycznych-porównawczych nad ustrojem 158 państw - miast greckich stworzyło pierwszy teoretyczny system.
W rozwoju myśli filozoficznej można wyróżnić 3 okresy:
1.przynależność do Akademii Platońskiej - w tym okresie był zwolennikiem nauk Platona - jakkolwiek odnosił się już wówczas krytycznie do niektórych jej elementów i jeszcze za życia Platona wystąpił z krytyką jego nauki.
2.działaność filozoficzna i naukowa - w Assos i Mitylenie - w opozycji do Platonizmu sformułował własne podsawy filozofii.W jego poglądach zaznaczył się empiryzm którego wyrażeniem było m.in. zapoczątkowanie intensywnych badań przyrodniczych.
3.kierowanie szkoła w Likejonie - całkowicie odrzucił platoński typ filozofowania i skupił uwage na szczegółowych badaniach naukowych zwłaszcza,biologicznych i psychologicznych.
Z platonizmu zachował przekonanie że prawdziwa wiedza dotyczy tego co ogólne i wyraża się w ogólnych pojęciach.Odrzucał twierdzenie że substancją są idee jak i tezę Demokryta że substancją jest materia twierdząc że każda substancja tzn. rzecz jest bytem złożonym z dwóch związanych ze soba zasad materii i formy
W-3 Funkcje wychowania średniowiecznego
czas trwania epoki średniowiecza
początek: 476 r - upadek Cesarstwa Rzymskiego
koniec:
wynalezienie druku przez Gutenberga
1492 - odkrycie Ameryki przez Kolumba
1453 - zdobycie Konstantynopola przez Turków
1517 - wystąpienie Lutra - początek reformacji
-wczesne średniowiecze - od końca V do końca X wieku
-brzask średniowiecza XI i XII wiek
-dojrzałe średniowiecze do XIV wieku ze szczytowym okresem rozwoju w XIIIwieku
-schyłek średniowiecza - jesień średniowiecza XVw.
podział społeczeństwa na stany
seniorzy: arystokracja, szlachta, rycerstwo
wasale: chłopstwo, mieszczaństwo (bogate - patrycjat; średniozamożne - plebejusze; biedne - plebs)
duchowieństwo
szkolnictwo stanowe w epoce średniowiecza - związany z rozwojem religii:
rozwój szkolnictwa związany z rozwojem religii:
katolicyzm - najpierw powstały zakony (najstarszy: benedykci - Monte Cassino, w Polsce - cystersi);
szkoły irlandzkie - przyjmowały zarówno do stanu duchownego jak i laickiego
Karol Wielki - sposób na zintegrowanie olbrzymiego państwa - religia katolicka, oświata (powszechność oświaty); nakazał tworzenie szkół dla klasztorów o charakterze: zewnętrznym (świeckie) oraz wewnętrznym (przygotowanie do stanu duchownego); powołał na dworze szkołę pałacową (również dla kobiet(, której wychowankowie stworzyli instytut badawczy;
Ludwik Pobożny - zaprzepaścił idee Karola Wielkiego, zlikwidował szkoły zewnętrzne;
prawosławie - Justynian 529r. - kodyfikacja prawa rzymskiego, w jego państwie powstał i panował Kościół Prawosławny
judaizm - po zburzeniu Jerozolimy w 70 r. - diaspora (wygnanie); część osiadła w Hiszpanii - Żydzi Sefaradyjscy - język hebrajski; część osiadła w Niemczech - Żydzi Aszkanazyjscy - język jidysz;
hinduizm i buddyzm - Chiny i Japonia
islam - 610r. - Mahomet (widzenie Gabriela - bóg Allach); pierwszy meczet - Medyna
wychowanie stanu duchownego
podział chronologiczny szkół (wg zakonu Benedyktów):
- klasztorne
- parafialne
- kolegialne
- katedralne
różnic jakościowych między nimi nie było;
program - 7 sztuk wyzwolonych:
- dialektyka ze starożytności
- retoryka jako nauka stylu kancelaryjnego: wypełnianie listów urzędowych, kwestionariuszy
- gramatyka - rozpoczynana od czytania łaciny z Psałterza; następnie pisanie i dopiero gramatyka właściwa; umiejętność samodzielnego napisania wiersza;
- muzyka - śpiew kościelny
- astronomia - obliczanie kalendarza
- arytmetyka - działania do obliczania kalendarza
- geometria - opis geograficzno - przyrodniczy Ziemi
nauka często ograniczana jedynie do triwium
szkolnictwo stanu mieszczańskiego - wywołane pojawieniem się w X-XI w. mieszczaństwa, a więc potrzeby nauki rzemiosła; najwcześniej rozwinęło się w Anglii, Niemczech i Francji
Anglia - szkolnictwo na bazie szkół kościelnych;
- Szkoły dla bogatego patrycjatu - rzemieślnicze, kupieckie, administracyjne; w programie: 7 sztuk wyzwolonych, przedmioty zawodowe, język angielski jako wykładowy; rozszerzonym programie - podstawy prawa, ekonomii, rozszerzona geografia
- Osiągnięcie: utworzenie wyższych szkół prawniczych, przez wielkie korporacje prawnicze; niezależne od państwa i kościoła; podstawowy przedmiot: prawo angielskie, uczący prawnicy byli pierwszymi profesorami świeckimi;
Niemcy - 3 poziomy szkolnictwa
- najwyższy - szkoły przeznaczone dla bogatego patrycjatu (jak w Anglii), język wykładowy - łacina
- średni - szkoły przeznaczone dla plebejuszy, tylko 7 sztuk wyzwolonych, oprócz rzemiosła; język wykładowy - niemiecki
- najniższy - szkoły przeznaczone dla plebsu; przyspieszony tryb: czytanie, pisanie, rachunki, język nauczania - język niemiecki; nauczyciele bez kwalifikacji zawodowych;
Francja - utworzone z inicjatywy Piotra Abelarda (założyciela Uniwersytetu Paryskiego)
wychowanie rycerskie
szlachta domagała się wychowania - na dworze pana feudalnego, poza strukturą szkolnictwa
najważniejsza sprawność fizyczna:
- do 7 roku życia - chłopcy w domu
- od 7 do 14 roku życia - funkcja pazia, życie dworskie
- od 15 do 21 roku życia - funkcja giermka, towarzyszącego panu
- 21 lat - pasowanie na rycerza
wychowanie kobiet w średniowieczu
- brak struktur szkolnictwa przeznaczonych dla kobiet za wyjątkiem szkoły pałacowej Karola Wielkiego
- wychowanie w klasztorach (powstrzymywanie od spacerów, powstrzymywanie od gadatliwości, wyrabianie pracowitości)
podsumowanie i porównanie starożytności i średniowiecza
średniowiecze porównane z odrodzeniem - wypada bardzo miernie
średniowiecze porównane ze starożytnością wypada dobrze
W-4 Odrodzenie - reformacja. Znaczenie reformacji w dziejach oświaty
ogólna charakterystyka epoki
odrodzenie - odrodzenie wartości starożytnych
XV-XVI (XIV-XVI ze względu na architekturę) - zwrócenia uwagi na człowieka;
- odejście od Boga, skupienie się na człowieku;
- główny prąd - humanizm;
- człowiek w centrum zainteresowania;
- badanie anatomii człowieka
- przedstawiciele: da Vinci, Michał Anioł, Jan Kochanowski, Mikołaj Rej, Frycz Modrzewski, Erazm Gliczner, Szymon Marycjusz, Vives, Erazm z Rotterdamu,
Reformacja - nurt społeczno - religijny zapoczątkowany przez Marcina Lutra w 1517 r. ogłoszenie na drzwiach kościoła w Witenberdze 95 tez zawierających totalną krytykę ówczesnego duchowieństwa i szkolnictwa;
udział w reformacji Marcina Lutra
pochodził z zamożnej rodziny; matka prowadziła dom, była zniszczona przez nieudane małżeństwo; ojciec - surowy, stosował kary cielesne; dwóch braci zmarło na dżumę; autorytetem był - ojciec, którego się bał, ale próbował sprostać jego oczekiwaniom; ojciec pragnął dla syna dobrego wykształcenia; Marcin skończył studia, przeciwstawił się ojcu i zamiast na pójść prawo wstąpił do klasztoru;
uważał że człowiek z natury jest zły; grzechy mogą być zmyte przez pracę
domagał się zmian w zakresie moralnym, religijnym, krytykował pomysł kościoła odpuszczania grzechów za pieniądze; duchowni żyją wbrew ideom, które propagują; krytykował szkolnictwo - wierni nie rozumieją tego, co się dzieje w czasie mszy
podstawą władzy protestanckiej jest Biblia opracowana przez Lutra
1529 - napisał katechizm w formie pytań i odpowiedzi
nazwany „ojcem oświaty ludzi”
cechy protestantyzmu:
- brak celibatu,
- brak kultu świętych;
- zbawienie określone jest z góry;
- brak obrazów i budowli sakralnych;
- msze mogą być prowadzone przez małżeństwa;
- głową kościoła jest głowa państwa;
- nie uznawane zwierzchnictwo papieża
- brak spowiedzi powszechnej
protestanci: luteranie, arianie, kalwini, ewangelicy (anglikanie), różnowiercy, mormoni, babtyści, zielonoświątkowcy, świadkowie Jahwe;
wkład Filipa Melanchtona w rozwój reformacji
opracowanie „Saskiej organizacji szkolnictwa”
dzięki niej wprowadzono do programu nauczania przedmioty klasyczne (etyka, logika, psychologia)
opracowanie wzorcowych podręczników do tych przedmiotów nauczania
dzięki niemu doszło do połączenia podstaw wiary z naukami humanistycznymi;
Jan Kalwin jako przedstawiciel reformacji francusko - szwajcarskiej
Ojciec oświaty ludu - lepszy niż Luter
Osiadł w Genewie, gdzie przeprowadzono zamknięcia szkół elementarnych (zostały 4 szkoły) - zakładanie szkół protestanckich - gimnazjów
1559 - gimnazjum dla chłopców - Genewa; szkoła wzorcowa, 7-letnia; przygotowywała do kursów akademickich (przyszli pastorzy w zakresie teologii, a przyszli prawnicy w zakresie prawa); miała charakter czysto zawodowy;
znaczenie reformacji
W - 5 Charakterystyka szkolnictwa okresie kontrreformacji
powstanie i działalność pedagogiczna Zakonu Jezuitów - Societos Jesu
- 1553 - założony przez Ignacego Loyola
- utworzony zgodnie z zasadami wojskowymi
- dla celów misyjnych - Jezuici nie posiadają własnych dóbr
- 1550 - utworzenie Kolegium Romanum
szkolnictwo jezuickie wg programu Ratio Studiorum
- program obowiązywał we wszystkich szkołach jezuickich do 1773
- ideał wychowania: religia katolicka; rezygnacja generalnie z kar cielesnych; wmacnianie pozytywne;
- system edukacji: współzawodnictwo; dzielenie na dywizje; każdy uczeń dostawał rywala, z którym współzawodniczył w nauce; klasa podzielona na dziesiątki, na czele każdej - dekurjon (odpowiedzialny za błędy innych), na czele klasy - cenzor (odpowiadający za ład zewnętrzny)
- system edukacji dopełniały egzaminy roczne, oraz prezentacje wiedzy (olimpiady)
- programy nauczania zmodyfikowane, podręczniki własne
- optymalne warunki tworzone dla nauki, rozwoju, sprawności fizycznej;
- Chyrów:
Bogu, ojczyźnie, przyjaźni
Rektor i założyciel - Piotr Skarga
80 ha
+ internat
zakład „zamknięty”
dyscyplina - kary (złamanie indywidualności)
technicznie wysoko rozwinięty, wysoki poziom nauczycieli;
boiska, korty, kino, muzeum, obserwatorium astronomiczne, pływalnie, szpital, młyn, piekarnia, instalacja wodociągowa, teatr, 2 biblioteki
religia - modlitwa sprawą osobistą
męska obsługa
szkolenie wojskowe zakończone zawodami strzeleckimi
pomoce naukowe, pracownie specjalistyczne
dodatkowe lekcje muzyki, koła naukowe
nauka + sport + dyscyplina + wiara
kształcenie nauczycieli do szkół jezuickich
- 6-7 lat szkoły średniej
- 2-3 lata nowicjatu
- studia filozoficzne
- 2-3 lata praktyki pedagogicznej
- 4 lata studiów teologicznych;
ocena działalności pedagogicznej Jezuitów
inne szkolne organizacje katolickie biorące udział w kontrreformacji
Karol Boromeusz - Towarzystwo Szkół Chrześc. Matki - chłopcy z rodzin najuboższych - nauka religii
Aniela Merieci - Kongregacja Panien - Zakon Urszulanek - dziewczęta z najuboższych rodzin; sieroty; noworodki porzucone; chore na gruźlicę; funkcja opiekuńczo - wychowawcza, a także nauczanie;
Ks. Józef Skalasanzy - związek księży; pomoc chłopcom najuboższym; religia + nauki przydatne w życiu (czytanie, pisanie, rachunki); zaangażowanie wielu duchownych; 1622 - prośba do papieża o zezwolenie na założenie zakonu (Bracia Szkół Pobożnych); tworzenie wzorcowych czytanek, szkół elementarnych;
znaczenie kontrreformacji
w wyniku rywalizacji kościoła z protestantami zwrot zainteresowań na nowe pola, nie tylko szkolnictwa ogólnodostępnego, ale też obejmujące dziecko „specjalne”
powstanie pierwszych instytucji opiekuńczo - wychowawczych o charakterze szpitalnym (protestanci - nadzór państwa; kontrreformacja - nadzór duchowieństwa)
na przełomie odrodzenia i baroku placówki te ewoluowały
- początkowo dla wszystkich - potem podział na płeć, wiek, rodzaj udzielanej pomocy
- powstały instytucje opiekuńczo - wychowawcze o charakterze szpitalnym dla podrzutków,
- powstały instytucje opiekuńczo - wychowawcze o charakterze szpitalnym dla głupków (chorych umysłowo)
- powstały instytucje opiekuńczo - wychowawcze o charakterze szpitalnym dla osób wchodzących w konflikt z prawem
powstała nowa forma opieki - rodzina zastępcza
wyodrębnienie się pedagogiki (teoria wychowania i teoria nauczania)
W - 6 Komisja Edukacji Narodowej i jej znaczenie
prądy oświecenia, sytuacja RP w epoce oświecenia
oświecenie - wyjście człowieka z niepełnoletnośći, okres w dziejach kultury europejskiej, koniec XVII w. - początek XIX w.
prądy :
- racjonalizm - Kartezjusz- przekonanie o sile i możliwościach poznawczych rozumu ludzkiego
- empiryzm - Bacon - poznanie przez doświadczenie
Wielka Encyklopedia Francuska - Diderot, Wolter, d'Alambert, Rousseau; wartościowa, bo: artykuły spełniały kryteria naukowe oraz artykuły recenzowane były przez specjalistów
Oświecenie w Polsce przejęło prądy europejskie + fizjokratyzm;
Rozbiory:
- 1772 - 1/3 ziem i ludności pod zaborami
- 1773 - 1/3 ziem i ludności pozostała
- 1795 - zniknięcie Polski
przyczyny powołania KEN
osiągnięcia epoki
21 VII 1773r. - kasata Zakonu Jezuickiego
14 X 1773 - powołanie KEN podległej królowi, niezależnej finansowo
działalność KEN
skład:
- pierwszy prezes - Ignacy Masalski, biskup wileński
- drugi prezes - Michał Poniatowski
- senatorzy: podkanclerzy litewski, August Sółkowski wojewoda gnieźnieński
- stan rycerski: Ignacy Potocki - pisarz Wielkiego Księstwa Litewskiego, Adam Czartoryski - generał Ziem Polskich, Andrzej Zamojski - Kanclerz Koronny,
akty prawne KEN (Uniwersał)
- pierwszy akt prawny KEN - Uniwersał
- 24 X 1773r.
- autor - Grzegorz Piramowicz
- przedstawiono: cele, skład, prośbę o projekty zmian szkolnictwa
- odzew - 100 projektów
reforma szkolnictwa
1773 - 1780
- oparta na 3 stopniach organizacji:
szkoły parafialne - młodzież wiejska - elementarz Piramowicza, czytanie (pokazywanie, sylabizowanie, powtarzanie), pisanie (kaligrafia), arytmetyka (rachunki na przykładzie); zupełnie nowe metody: język narodwy, sposób rozumiejący, łączenie praktyki z teorią
szkoły powiatowe - młodzież mieszczańska
szkoły wojewódzkie - młodzież szlachecka
- cel: likwidacja szkolnictwa stanowego - fiasko
- reforma treści - wyrównanie rangi wychowania fizycznego, umysłowego i moralnego
- nauczycielem może być każdy (laik, duchowny), po przejściu całego trójstopniowego procesu
- zasada równowagi nauk humanistycznych i matematyczno - przyrodniczych
- nowe nauki: botanika, leśnictwo, ogrodnictwo, mechanika
1780 - 1788
- ponowna reforma ustroju szkolnego - ponowne dążenie do likwidacji szkolnictwa stanowego
szkoły podwydziałowe
szkoły wydziałowe
szkoły główne - akademie
powołanie Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych - 10 II 1775r.
działalność:
- opracowanie programów nauczania
- opracowanie podręczników
- wizytowanie
- ustawodawstwo
reforma Akademii Krakowskiej i Wileńskiej 1778 -1781
- Uniwersytet Krakowski - H. Kołłątaj
- równolegle Uniwersytet Wileński - M. Poczobut
- reforma Gimnazjum Nowodworskiego jako dowód na skuteczną reformę
- zmiany dokonane na Uniwersytecie Krakowskim:
kierownik zakładu najbardziej aktywny naukowo
koniec nauczania scholastycznego
nauczanie rozumowe, łączenie teorii z praktyką - laboratorium
nowe zakłady: nowa filozofia, logika, przyroda
odpowiednie pensje w zależności od osiągnięć, stypendia naukowe
utworzenie stanu akademickiego
powołanie seminarium nauczycielskiego - kształcenie nauczycieli świeckich
znaczenie KEN:
pierwsze świeckie Ministerstwo Oświaty w Europie
tworzenie podstaw dla rozwoju oświaty - niemożność czerpania wzorów
zreformowanie ustroju oświaty w RP
częściowa likwidacja szkolnictwa stanowego
jednolity ideał wychowania obywatelskiego
reforma programów nauczania - wprowadzenie nowych, zgodnych z rozwojem naukowym, proporcje w nauczaniu przedmiotów humanistycznych i matematyczno - przyrodniczych
sekularyzacja szkolnictwa (przejęcie dóbr kościelnych przez państwo)
laicyzacja szkolnictwa (świeccy nauczyciele)
reforma Akademii Krakowskiej i Wileńskiej - wzmożenie rozwoju nauki polskiej
powstanie stanu akademickiego - gratyfikacja i wykształcenie skutkowało podniesieniem prestiżu społecznego nauczyciela
częściowo - powołanie szkół kształcących dziewczęta
KEN - czynnik inspirujący rozwój szkolnictwa specjalnego
Odrodzenie narodu polskiego
W - 7 Początki pedagogiki specjalnej
surdopedagogika - pedagogika głuchoniemych
dział pedagogiki obejmujący zagadnienia nauczania i wychowania dzieci głuchoniemych, a także szkolenia osób dorosłych, które utraciły słuch
pionier - Ch. Michale de l'Epee - metoda migowa - 1770 szkoła dla dzieci głuchych
Samuel Heinicke - metoda głosowa - 1840 pierwszy zakład dla głuchych w Niemczech
W Polsce - Jakub Falkowski - metoda migowa - 1842 Instytut Głuchoniemych i Ociemniałych
W Polsce - Jan Siestrzyński - metoda głosowa
tyflopedagogika - pedagogika niewidomych
dział pedagogiki specjalnej obejmujący zagadnienia nauczania, wychowania i szkolenia np. zawodowego osób niewidomych i niedowidzących
pionier - Valentin Hauy - wypukła czcionka - 1874 szkoła dla niewidomych,
Luis Braille - system wypukłych czcionek
W Polsce - Wawrzyniec Wysoki - wypukła czcionka
W Polsce - Józef Szczygielski - metoda Braille'a
oligofrenopedagogika - pedagogika upośledzonych umysłowo
dział pedagogiki specjalnej zajmujący się problematyką wychowania i kształcenia dzieci o obniżonej sprawności umysłowej
Edouarde Seguin - usprawnianie narządów i funkcji upośledzonych jednostek
W Polsce - Ludwik Perzyna
rozwój pedagogiki specjalnej w Polsce
Maria Grzegorzewska
Uzupełnienie o:
- pedagogikę resocjalizacyjną
- pedagogikę rewalidacyjną - przywrócenie osób z defektami do życia w społeczeństwie
- terapię pedagogiczną
W - 8 Oświata w II Rzeczypospolitej
sytuacja szkolnictwa po odzyskaniu niepodległości
unifikacja administracji szkolnej - powołanie Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego - Ksawery Prauss
ujednolicenie obowiązku szkolnego - 7 II 1919r
postanowienia tzw. Sejmu Nauczycielskiego - 14-17 IV 1919r.
postanowienia w sprawie szkolnictwa Konstytucji RP z dn. 17 III 1921 r.
postanowienia Ustawy o zakładaniu i utrzymywaniu publicznych szkół powszechnych z dn. 17 II 1922r.
postanowienia Ustawy o ustroju szkolnictwa z dn. 11 III 1932r. - ustawa jędrzejewiczowska
Janusz Jędrzejowski - min. Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego
Postanowienia:
- ideał wychowania państwowego
- obowiązek szkoły - kształcenie obywateli
- reforma szkolnictwa (dekret o obowiązku szkolnym 7-letnim); szkoła powszechna 7-letnia: państwowa, prywatna lub społeczna
- stopnie organizacyjne
I˚ - 4 klasy; 3 klasa - 2 letnia; 4 klasa - 3 letnia 1,2 nauczyciele; niedrożna; w małych ośrodkach miejskich
II˚ - 6 klas; 6 klasa - 2 letnia; 3,4 nauczycieli; drożna
III˚ - 7 klas; 5, 6 i więcej nauczycieli; drożna
krytyka ustawy jędrzejewiczowskiej
M. Faski:
- pod kątem sąsiadów (szkoły 8 i 10 letnie)
- praca zapewniona od 15 roku życia, a szkoła kończona w 14 roku życia, więc rok zerowy
- szkoła winna być 8-letnia (dopiero 15 VII 1961)
- szkoły I˚ są niedrożne, zamykają dalsza drogę kszttałcenia
ideologie wychowawcze w II RP
ideologia wychowania narodowego - do 1926 (przewrót majowy);
hasło: najwyższe dobro to naród, państwo ma czynić wszystko dla dobra narodu
ideał: Polak - patriota - żołnierz
lansowane przez ugrupowania chrześcijańsko - narodowe (Dmowski, Haller, Rhode)
W - 9 Oświata w Polsce w okresie okupacji
sytuacja pod okupacją hitlerowską i stalinowską
ziemie włączone do III Rzeszy - szkolnictwo 4-klasowe; kara śmierci za język polski
Generalna Gubernia - źródło eksploatacji; likwidacja polskiego szkolnictwa; szkoły zawodowe
Bezik - województwo białostockie
- I etap: zakaz języka polskiego, wycofywanie języka polskiego, język wykładowy - rosyjski, zakaz symboli narodowych, wycofanie historii polskiej, geografii polskiej, religii
- II etap: szkolnictwo jak w szkołach rosyjskich, deportacje w głąb ZSRR
- w 1941 - przejście pod okupację niemiecką - szkolnictwo przestało istnieć, akcja likwidacji inteligencji
Represje pod okupacją hitlerowską
- odbieranie dzieci - oddawanie na wychowanie rodzinom niemieckim
- zakłady opiekuńcze - germanizacja
- 1,3 mln zgładzonych Żydów (dzieci)
- eutanazja ludzi psychicznie chorych i nieuleczalnie chorych
Represje pod okupacją sowiecką
- deportacje
- zgony w czasie wywożenia
- domy dziecka - rusyfikacja
- obozy pracy
nauczycielski ruch oporu - TON
odbudowa szkolnictwa ze zniszczeń w
2