Aleksander Kaminski

…………………………..

Pomiar efektywności metod społeczno-wychowawczych - narzędzia diagnostyczne:

1. do badania środowiska rodzinnego, głównie miejskiego: spoistość rodziny, wykształcenie ojca lub matki, gęstość zaludnienia na jedną izbę, dzietność, zgodność wieku dzieci z klasą szkolną ocenianych 5-punktową skalą od 1 do 5. Pozwalało to na wyodrębnienie w wyniku obliczenia średniej arytmetycznej trzech typów rodzin:

1. o zadowalającym (powyżej 3,5),

2. o średnim (2,5 do 3,5),

3. o niskim (poniżej 2,5)

stanie efektywności oraz niewielkim średnim i znaczącym stopniu zagrożenia rodziny. Negatywna ocena tej skali to ta, iż jest nierozłączna a wskaźniki mają tylko wartość poznawczą.

2. do badania stowarzyszenia. Pomiar powinien opierać się na wskaźnikach dotyczących postaw i zachowań personelu stowarzyszenia oraz procenty czynnych członków wybranych placówek. Skala aktywności wychowawczej stowarzyszenia pozwala na określenie 4 stopni poziomu uczestnictwa w pracach stowarzyszenia:

1. niezadowalający,

2. dostateczny,

3. dobry,

4. bardzo dobry.

Elementy diagnozy społecznej Aleksandra Kamińskiego:

1. Wzór - jest strukturą odtwarzającą bądź regularności ludzkich zachowań, bądź regularności rzeczywistego funkcjonowania danej instytucji;

2. Wzorzec - jest strukturą cech pożądanych ludzkiego zachowania, bądź pożądanych form i sposobów funkcjonowania instytucji. Wzorzec tym się różni od wzoru, czym sytuacja pożądana od praktykowanej w danym kręgu społecznym. Aby sytuacja pożądana nie była abstrakcyjna wzorzec składa się z zespołu norm (standardów) opierających się o zdobycze naukowe i doświadczenie;

3. Model - pojęcie ogólne utworzone przez wyselekcjonowanie i wyabstrahowanie z określonej rzeczywistości pewnych jej elementów i zbudowanie z nich syntetycznej struktury będącej skrótowym obrazem danej rzeczywistości:

1. empirycznie stwierdzonej (wzór),

2. rzeczywistości projektowanej….. (wzorzec).

Wzór to jest to, co istnieje, wzorzec - chcemy by tak było.

Sposób kształtowania modeli:

1. na użytek innych, np. nauczycieli - pragnienie wychowania dobrego ucznia;

2. przez grupy i środowisko na użytek własny, np. społeczność uczniowska - kształtuje własny model dobrego kolegi.

Ważne są oba. Jeśli pierwszy jest wyrazisty, jasny, utrafia w potrzeby i zainteresowania młodzieży, wówczas odnosi skutek. Dobrze, jeśli sposoby są zbieżne. Kamiński zachęcał nauczycieli do opracowania wzorów zachowania „jak jest ku temu, jak być może”.

Wzór, wzorzec i model dotyczą zachowań ludzkich oraz form i sposobów funkcjonowania instytucji. Ich psycho-społeczną rolę ukazał Kamiński w utworach literackich i pracach naukowych - „Ludzi dzielnych, odważnych żołnierzy, harcerzy”. Popularyzował wśród nauczycieli i wychowawców wzory osobowe i instytucjonalne jak harcerstwo, spółdzielnie uczniowskie, itp.

Tok postępowania badawczego:

1. rozpoznanie,

2. planowanie,

3. ulepszanie:

1. terapia,

2. kompensacja - wyrównywanie rzeczywistych lub jedynie subiektywnych odczuwalnych braków w jednej dziedzinie działalności człowieka przez wzmożoną aktywność innej;

3. resocjalizacja,

4. rewalidacja - przystosowanie inwalidów do normalnego życia,

5. reedukacja,

6. psychiczne i fizyczne przystosowanie się do ponownego wejścia w życie społeczne.

Trójczłonność (rozpoznanie, planowanie, ulepszanie) procesu diagnozowania była zasadą diagnostyki pedagogicznej Kamińskiego!

Rodzaje diagnoz.

Głównie stosował genetyczną i znaczenia.

Wskaźniki pomiarów pozwalały na przedstawienie wyników badań postaci typów rodzin i typów uczestnictwa w organizacji.

PODSUMOWANIE

Kamiński konsekwentnie używał pojęcia diagnoza społeczna lub środowiska, w której rozróżniał:

• indywidualny przypadek,

• grupę społeczną,

• społeczność lokalną.

Diagnoza społeczna jako nieodzowny składnik procesu wychowawczego pomocny w rozwoju biosocjalnym jednostek i grup oraz przekształcanie środowiska społecznego.

Traktował tę diagnozę jako czynność prowadzącą do optymalizacji procesu wychowawczego i efektywności działań społecznych. Wzbogacił aparat pojęciowy diagnozy przez wprowadzenie pojęcia modelu. Duże znaczenie w dydaktyce uczelni wyższej przypisywał narzędziom pomiaru. Sam je tworzył i zachęcał swych współpracowników do ich tworzenia. Ocena diagnostyczna posłużyła mu projektować zmiany przy pomocy diagnoz weryfikujących.

Natalia Han-Ilgiewicz

Proces wychowania jest dynamiczny w związku z tym jej diagnozę cechuje dynamiczność, tj. typ rozpoznania, który obejmuje bieżące przeżycia, doznania, sytuacje i wymaga natychmiastowej decyzji, gdy wymaga tego sytuacja. Pomijane są wstępne fazy jako cena decyzje, planowanie, projektowanie i przekształcenie. Występuje w ratownictwie, gdy zagraża niebezpieczeństwo (służba zdrowia, pożarnictwo, akcje antyterrorystyczne, przeciwpowodziowe, itp.). Tu działanie, skuteczność zależą od szybkości podjęcia decyzji. W związku z tym mamy drugie określenie diagnoza ratownicza oparta o posiadaną wiedzę, wyobraźnię i zdrowy rozsądek. W oświacie terenem działań są poradnie i szkolnictwo specjalne. Przedmiotem zaś badań dzieci specjalnej troski, niedostosowane społecznie oraz rodziny patologiczne.

Cała działalność ludzka opiera się na dynamice.

Typy plastyczności psychicznej wg. Han-Ilgiewicz w podejmowaniu decyzji:

1. nawykowe (automatyczne)

2. wpływowy (sugestywny) - nie ma swojego zdania

3. wyrachowany (kalkulatywny)

4. ideowy - moje przekonania nakazują mi tak postąpić.

Dwa pierwsze cechują czyny nie płynące ze świadomej decyzji wartościującej, lecz będące raczej wypadkową wpływów zewnętrznych. Natomiast trzeci i czwarty są wynikiem doboru odpowiednich zasad postępowania. Plastyczność psychiczna wymaga indywidualizacji w rozpoznaniu i pomocy terapeutycznej jednostce i rodzinie.

Han-Ilgiewicz wprowadziła do badań diagnostycznych badania katamnestyczne (katamneza) - zbiór ogółu danych z obserwacji chorego po zakończeniu leczenia, pozwalającej np. na ocenę i skuteczność leczenia, prawidłowości rozpoznania ustalonego uprzednio wychowania. Stanowi podstawowy składnik badań nauk klinicznych. Badania prowadzono po pięciu, dziesięciu, piętnastu latach po przebyciu przez dziecko rewalidacji. Wyniki były interesujące. Katamneza stanowi również czynnik kontrolny diagnozy i skuteczność zastosowanych środków zapobiegawczych. Stanowi podstawę do formułowania uogólnień i prawidłowości pedagogicznej.

Katamneza to sprawdzenie wyników badań.

Momenty, wskaźniki dla szkoły zaproponowane przez Han-Ilgiewicz decydujące o powodzeniu procesu wychowawczego:

1. przeszłość wychowanka,

2. zaplecze rodzinne wychowanka

3. stosunek środowiska do szkoły specjalnej

4. organizacja i klimat psychiczny danej szkoły,

5. kontakt osobisty wychowanka z wychowawcą,

6. sytuacje, w których wychowanek odniósł świadome zwycięstwo nad sobą,

7. atrakcyjne i realne perspektywy przyszłościowe wychowanka,

8. właściwy dobór personelu,

9. jego harmonijne wzajemne współdziałanie,

10. indywidualny wzrost psychiczny każdego pedagoga leczniczego,

Etyczne założenia dla pedagoga leczniczego badającego rodzinę:

Rodzina nie może być taktowana przedmiotowo. Nie jest obiektem doświadczalnym. Traktowanie rodziny nie jako sumy właściwości charakterystycznych jej członków.

Diagnoza życia w rodzinie wymaga: obiektywizmu, dyskrecji, ostrożności, zaufania i akceptacji działań interwencyjnych. Nie wywoływać krytycznych osądów rodziny przy dziecku. Nie prowadzić zbyt dużo materiału badawczego - zaciera się obraz i „nie wchodzić zbyt głęboko w rodzinę”.

PODSUMOWANIE:

Według Han-Ilgiewicz proces wychowania jest dynamiczny. Odbywa się w toku nieustannych zmian i przekształceń. Psychiczna plastyczność jednostki, jej psychiczne potrzeby i rozwój są niepowtarzalne. Rozpoznanie i pomoc w rozwoju występują całkowicie lub prawie równolegle. Stąd te działania nazwano dynamiczne i ratownicze. Katamneza jako specyficzna procedura diagnostyczna pełni rolę kontroli poddanej wymaganiom metodologii badań empirycznych weryfikujących terapię i jej podstawę do budowania teorii pedagogicznej.

Istota postawy etycznej, szacunek dla godności ludzkiej i prawo do zachowania intymności każdej jednostki i każdej rodziny.

ROMANA MILLER

Zajmowała się filozoficzną i pedagogiczną problematyką wychowania estetycznego oraz ogólną teorią wychowania, którą przedstawiła w pracy „Proces wychowania i jego wyniki”.

Cele działalności Romany Miller”

Głównie mierzenie wyników nauczania i wychowania, na podstawie których doszło do konkluzji. Praca wychowawcza i planowanie opiera się na diagnozie środowiska i wychowanka. Diagnoza prowadzona w szkole pozwala uzyskiwać lepsze wyniki poznawania osobowości wychowanka, przyczynia się do odwlekania interwencji wychowawczej i zmniejszenia stosowania kar. Prowadzi do przekształcenia postaw i stylu pracy nauczyciela, wychowawcy, daje większą satysfakcję z jej wykonywania. Przedmiotem jej badań były zmiany zachodzące w zachowaniu wychowanka w strukturze i organizacji zespołu wychowawczego instytucji wychowawczej i środowiska lokalnego.

Realizacja celów wychowania jej zdaniem odbywa się w toku ciągłych zmian zachodzących w grupach wychowawczych i środowisku poza szkolnym wychowanka.

Kategorie problemów wychowawczych według Romany Miller:

1. obowiązki szkolne - jej propozycja to wprowadzenie do pracy nauczyciela innowacji mającej na celu świadome i planowe wdrażanie ucznia do wykonywania obowiązków spowoduje to ograniczenie nieobecności, spóźnień, poprawę ocen, poprawę zachowania, frekwencji, punktualności, dociekania przyczyn występowania zjawisk negatywnych, w razie potrzeby interwencję, pomoc rodzicom;

2. podejmowania przez nauczyciela i uczniów innowacji i eksperymenty w zajęciach poza szkolnych, kół amatorskich, itp. Wystąpi tu wówczas zjawisko współzależności: jednostka - zespół. Wymagania będą oscylowały między ograniczeniem swobody a rozwijaniem bogactwa życia, osobowości między egzekwowaniem, kontrolowaniem a pobudzaniem i zachęcaniem do twórczości;

3. analiza świata fikcyjnego jako modelu stosunku osobowości do otoczenia i podstawy pomiarów wyników nauczania (literatura, film, TV, teatr, plakat). Świat fikcji staje się ważnym pośrednikiem między światem subiektywnym i obiektywnym, między osobowością a jego otoczeniem. Badania nad światem fikcyjnym ułatwiają prowadzenie nowych treści widzenia rzeczywistości opartej na wyobraźni. Wywołują postawy aktywne, stymulują nowe pragnienia i dążenia do zmian w otoczeniu. Wzór bohatera może być pozytywny lub negatywny.

PODSUMOWANIE:

1. zmiany zachodzące pod wpływem świata fikcji zajmują najwięcej miejsca w literaturze Romany Miller;

2. zachodzące zmiany, ich diagnozowanie jest nieodzownym składnikiem pracy nauczyciela a głównym narzędziem jest obserwacja porównawcza;

3. grupa wychowawcza w procesie wychowania uznana za najważniejszą;

4. wychowankowie i wychowawcy uczestniczą w procesie wychowania na zasadzie partnerstwa i współpratnerstwa;

5. postawa kreatywna, propozycje zmian wychowawców wobec pracy zawodowej i życia jest nieodzownym czynnikiem diagnozy i kierowania procesami wychowawczymi a wyraża się w podejmowaniu decyzji innowacyjnej pedagogicznej do postawy pedagogicznej …xxxxxxxxxxxx

Lucyna Mallek

1

Diagnostyka pedagogiczna

---