TEMAT: POSTAWA CIAŁA I TYPOWE WADY POSTAWY CIAŁA.

Postawa ciała- sposób trzymania się osobnika uwarunkowany nawykiem ruchowym oraz podłożem morfologicznym i funkcjonalnym (głownie rozwojem układu szkieletowego, mięśniowego i nerwowego). Zwykle mówiąc o postawie ciała mamy na uwadze sposób utrzymywania ciała w pozycji swobodnie stojącej.

Co wpływa na postawę ciała?

• typ budowy ciała

• płeć

• tryb życia

• stopień zmineralizowania szkieletu

• obciążenia fizyczne

• ilość i jakoś pożywienia

• nawyki

Wraz z wiekiem, w miarę rozwoju receptorów mięśniowych, pojawia się możliwość świadomej kontroli postawy i wpływu na nią stanów psychicznych (np. osobę zgnębioną lub bardzo pewną siebie można rozpoznać po postawie ciała).

Elementy postawy ciała:

• ukształtowanie kręgosłupa (krzywizny fizjologiczne)

• ukształtowanie kończyn dolnych

• czynność mięśni szkieletowych (których napięcie decyduje o utrzymaniu pozycji pionowej)

Podstawowy warunek utrzymania pionowej pozycji: aby rzut środka ciężkości ciała na podłoże znajdował się na powierzchni ograniczonej zewnętrznymi krawędziami stóp.

Kifoza- łukowate wygięcie kręgosłupa w stronę grzbietową, w postaci patologicznej potocznie nazywane garbem. U człowieka fizjologiczna kifoza występuje w odcinku piersiowym i krzyżowym kręgosłupa.

Lordoza- łukowate wygięcie kręgosłupa w stronę brzuszną. U człowieka fizjologiczna lordoza występuje w odcinku szyjnym i lędźwiowym kręgosłupa.

POSTUROGENEZA

Etapy kształtowania się krzywizn kręgosłupa (trzonu stojącej postawy człowieka):

Kręgosłup nowo narodzonego dziecka znajduje się w stadium tzw. całkowitej kifozy. Jest to fizjologiczne zaokrąglenie wynikające z ułożenia płodowego. Stopniowo kręgosłup przybiera kształt podwójnej litery S.

• Kształtowanie się lordozy szyjnej- około 4 miesiąca życia- spowodowane unoszeniem przez dziecko, leżące na brzuchu, główki (co wiąże się ze wzmocnieniem mięśni karku i grzbietu), w wyniku czego powstają obciążenia kręgów szyjnych, powodujące ich wygięcie do przodu.

• Kształtowanie się kifozy piersiowej- około 6 miesiąca życia- spowodowane początkiem siadania i pochylaniem się w tej pozycji do przodu, co zwiększa nacisk na przednią część powierzchni stawowych kręgów i powoduje wyginanie kręgosłupa do tyłu.

• Kształtowanie się lordozy lędźwiowej- około 9-12 miesiąca życia- spowodowane umiejętnością stania i później chodzenia. Utrzymanie się w tej pozycji wymaga wzmocnienia mięśni pośladkowych, co następuje w miarę zdobywania umiejętności chodzenia. Widocznym dla otoczenia skutkiem zwiększenia się nacisku trzewi na ścianę brzucha jest jego uwypuklenie się i przesunięcie się środka ciężkości w przód. W celu zrównoważenia ciężaru dziecko odchyla do tyłu górną część tułowia, co zmienia nacisk na kręgi w okolicy lędźwiowej w powoduje wygięcie do przodu.

Opisane krzywizny kształtują się mniej więcej do dwóch i pół lat życia dziecka, jednak w trakcie dalszego rozwoju ulegają modyfikacji.

Pionizacja ciała to także bodziec do kształtowania się stopy. Od fizjologicznego płaskostopia, występującego do ukończenia 3, a nawet 4 roku życia, stopa formuje się w kształt wysklepiony, który amortyzuje wstrząsy i zwiększa ekonomię ruchów zapewniając odbijanie się stopy od podłoża.

Okres dojrzewania płciowego, z powodu występującego wtedy pokwitaniowego skoku wzrostu i nie nadążaniem rozwoju siły mięśniowej za rozwojem szkieletu, jest bardzo istotny dla kształtowania się prawidłowej postawy ciała. Gdyby wszystko szło dobrze, to właściwie rozwinięte mięśnie powinny doprowadzić do zdobycia prawidłowej postawy, a nawet skorygowania nabytych wad. Niestety większość dzieci po okresie dojrzewania ma utrwalone wady postawy ciała.

Zmiany związane ze starzeniem się polegają na pogłębianiu się kifozy piersiowej i tworzeniu się tzw. Garbu starczego. Przyczyną jest utrata sprężystości przez chrząstki międzykręgowe i zwiotczenie mięśni.

OCENIANIE POSTAWY CIAŁA

Prawidłowa postawa ciała ma ogromne znaczenie zdrowotne, warunkując właściwe funkcjonowanie wielu narządów wewnętrznych i sprawność organizmu. Wczesna ocena postawy ciała u dzieci pozwala na podjęcie środków zaradczych w przypadku nieprawidłowości.

Metody oceny postawy ciała:

• Metody statyczne: oparte na porównywaniu sylwetki dziecka stojącego swobodnie profilem do badającego, z odpowiednim wzorcem. Np. metoda sylwetkowa i metoda punktowa. W ocenie profilu bierze się pod uwagę krzywizny kręgosłupa i uzupełnia się te dane o symetrię ciała, ustawienie kolan i wysklepienie stopy

• Metody funkcjonalne: oparte na obserwacji elementów postawy ciała w trakcie wykonywania ruchów.

WADY POSTAWY CIAŁA

Wady postawy ciała mogą mieć podłoże wrodzone lub nabyte.

Wrodzone: wynikają z nieprawidłowego rozwoju układu kostno-stawowego, mięśniowego lub nerwowego. Np. wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego polegające na wadliwym wykształceniu panewki stawowej i nadmiernym skręceniu ku przodowi główki kości udowej, co prowadzi do jej przemieszczania poza panewkę.

Nabyte: są znacznie częstsze i mogą być wynikiem przebytych chorób (Heinego-Medina, porażenie mózgowe), zaburzeń hormonalnych (gigantyzm, karłowatość), niedoborów żywieniowych (krzywica z niedoboru witaminy D), braku ruchu i niesymetrycznych obciążeń.

Najczęstsze wady postawy to:

• Plecy okrągłe- nadmierna kifoza piersiowa

• Plecy wklęsłe- pogłębiona lordoza lędźwiowa

• Plecy okrągło wklęsłe- zwiększona lordoza lędźwiowa i zwiększona kifoza piersiowa

• Plecy płaskie- spłaszczenie lub brak fizjologicznych wygięć kręgosłupa

• Skoliozy- boczne skrzywienia kręgosłupa

• Płaskostopie

• Niewłaściwie ustawienie kolan- szponowate lub koślawe

LECZENIE

W większości niezaawansowanych wad postawy ciała wystarcza gimnastyka korekcyjna.

W przypadku poważniejszych wad postawy konieczne są poważniejsze działania np. wkładki ortopedyczne lub nawet zabiegi operacyjne.

Postawa ciała jest też wyrazem emocji oraz służy do sygnalizacji własnego stanu innym. Analizą znaczenia postawy ciała w komunikacji zajmuje się biologia zachowania- etologia i psychologia. Większość ludzi doskonale jednak interpretuje postawy ciała bez konieczności naukowych studiów. Znacznie gorzej jest natomiast ze świadomą kontrolą własnej postawy.

Plecy okrągłe
Plecy okrągło wklęsłe

Plecy wklęsłe
Plecy płaskie

---