AnalizaFinansowaTeoriaPrakty"7

Kierunki i sposoby analizy wyników finansowych

Wśród kosztów zmiennych wyróżnia się koszty zmienne proporcjonalnie (koszty materiałów bezpośrednich, wynagrodzeń bezpośrednich), zmienne progresywnie (wynagrodzenia pracowników zatrudnionych w godzinach nadliczbowych) i zmienne degresywnie, np. jako efekt uczenia się. Zaliczanie określonych pozycji do jednej z wymienionych grup wymaga oceny względnej zmiany tych kosztów do względnej zmiany produkcji, co przedstawia wzór:

Kz,-K_Zq

Kz.

Wskaźnik zmienności = —--—

9<)

gdzie:

Kz

<7

koszty zmienne, wielkość produkcji

Przyjmując, że koszty zmienne w badanym okresie wzrosły o 8%, a przyrost produkcji wynosił 10%, to wskaźnik zmienności równa się 0,8 (8:10). Wskaźnik zmienności może przyjmować wielkości równe, większe lub mniejsze od jedności. W pierwszym wypadku są zmiennymi proporcjonalnymi, w drugim zmiennymi progresywnymi i w trzecim - zmiennymi degresywnymi.

Podziału kosztów na stałe i zmienne należy dokonać indywidualnie w każdym przedsiębiorstwie. Pomocne mogą być metody: księgowa, pomiaru inżynierskiego lub metody statystyczno-matematyczne. Metoda księgowa opiera się na obserwacji kosztów w przeszłości. Jest ona niewątpliwie prosta, mało pracochłonna, ale też może być nieobiektywna. Kwalifikacja określonej pozycji do kosztów stałych lub zmiennych następuje w wyniku osądu pracowników działu księgowości. Druga metoda - pomiaru inżynierskiego wymaga pracochłonnych i koszto-chłonnych badań wielkości zużycia czynników produkcji na podstawie szczegółowej analizy produktu i procesu technologicznego. Przy zastosowaniu metod statystyczno-matematycznych bazuje się natomiast - przy podziale kosztów na stałe i zmienne - na zależnościach pomiędzy kosztami a wielkością produkcji.

Podział kosztów na stałe i zmienne jest istotny przy ustalaniu progu rentowności lub też dźwigni operacyjnej i finansowej. Te instrumenty analizy mogą być przedmiotem rozważań w ocenie rentowności, jak i ryzyka.

227