Finanse p stwa Wypych2 143

Finansowanie przedsiębiorstwa

rzecz franczyzera wnosi różnego rodzaju opłaty (wstępne, licencyjne, cykliczne, leasingowe, itp.). Jeżeli nawet franchisingodawca udostępnia w całości wyposażony obiekt, odpowiedzialność za pozyskanie środków na prowadzenie działalności spada na franczyzanta, a dodatkowo zobowiązany jest opłacać czynsz dzierżawny. Z tych względów fran-chising należałoby raczej traktować jako specyficzną formę projektu rozwojowego i oceniać jego efektywność (koszt) na podstawie kompleksowego rachunku ekonomicznej opłacalności inwestycji.

4.3. Pomiar ogólnego kosztu kapitału

Koszt kapitału jest jednym z podstawowych narzędzi wykorzystywanych w podejmowaniu decyzji finansowych w przedsiębiorstwie. Ustalenie kosztu poszczególnych składników kapitału umożliwia jedynie przeprowadzenie analizy porównawczej, z decyzyjnego punktu widzenia nie ma jednak większego znaczenia. Podstawę decyzji stanowi przede wszystkim ogólny koszt kapitału. Określany jest on jako średni lub jako krańcowy ważony koszt poszczególnych składowych kapitału. Wagami są wskaźniki udziału poszczególnych rodzajów kapitału, według źródeł pozyskania, w łącznej jego wielkości:

SWKK^{U_rkxK_rk)

r

gdzie:

SWKK - ogólny (ważony) koszt kapitału,

Ua - wagi określające udział kapitału z poszczególnych źródeł w łącznej wielkości kapitału (r - oznaczenie poszczególnych źródeł kapitału),

Ka - koszt kapitału pochodzącego z różnych źródeł (r - oznaczenie poszczególnych źródeł kapitału).

Obliczenie kosztu ważonego obejmuje kilka etapów postępowania:

-    określenie wartości księgowej i rynkowej kapitałów,

-    obliczenie kosztów poszczególnych rodzajów kapitałów,

-    ustalenie wag (udziały kapitałów z poszczególnych źródeł w łącznej wielkości kapitału),

-    obliczenie ważonych kosztów poszczególnych składników kapitału (iloczyn wagi przez koszt),

-    określenie średniego ważonego kosztu kapitału (suma kosztów ważonych poszczególnych rodzajów kapitału).

Wagi wykorzystywane do określania ogólnego kosztu kapitału ustalane są na podstawie historycznej, docelowej lub krańcowej.

Wagi historyczne obliczane są w oparciu o istniejącą (aktualną) strukturę kapitałową przedsiębiorstwa. Oznacza to, że aktualna struktura kapitałowa jest uznawana za optymalną i należy ją zachować na przyszłość. Podejście takie uzasadnione jest w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo nie zakłada w najbliższej przyszłości realizować poważnych zamierzeń rozwojowych mających na celu powiększenie zdolności produkcyjnej, nie jest zatem zmuszone do poszukiwania nowych kapitałów (np. w drodze emisji nowych akcji czy obligacji). Podjęcie tego rodzaju działań wymusiłoby prawdopodobnie zmiany struktury kapitałowej, z uwagi na zmianę skali działalności i struktury majątkowej przedsiębiorstwa (między strukturą majątkową i strukturą finansowania majątku zachodzą określone zależności).

W praktyce stosowane są dwa sposoby obliczania wag historycznych: według wartości księgowej kapitału oraz według wartości rynkowej kapitału. Wagi według wartości księgowej oblicza się dzieląc wartość księgową poszczególnych składników kapitału przez łączną wartość kapitału pochodzącego ze wszystkich źródeł. Do tego celu można wykorzystać informacje zawarte w bilansie. Wagi według wartości rynkowej ustala się dzieląc rynkową wartość kapitału z każdego źródła przez sumę rynkowej wartości kapitału ze wszystkich źródeł. Stosowanie wag rynkowych do obliczania ogólnego kosztu kapitału jest teoretycznie bardziej przekonujące, ponieważ rynkowa wartość akcji jest znacznie lepszym przybliżeniem rzeczywistych wpływów pieniężnych, które otrzymałoby się z ich sprzedaży. Natomiast wartość księgowa kapitałów obcych (kredyty, pożyczki, emisja obligacji) jest zbliżona do ich wartości rynkowej, albowiem są one pozyskiwane w oparciu o warunki rynkowe.

-    Zastosowanie wag docelowych występuje w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo ustaliło docelową strukturę kapitałową, chce ją osiągnąć i zachować przez dłuższy czas. Nie zamierza jednak podjąć dalekosiężnych działań rozwojowych. Chodzi więc przede wszystkim o rekonstrukcję dotychczasowej struktury finansowania w ramach istniejącego

143