mniejszy im w większym stopniu czują się ich współtwórcami i mota 1 uczestniczyć w ich przygotowaniu.
5. Większy opór budzą zmiany w płaszczyźnie personalnej niż reguł 1 postępowania i procedur.
6. Opór pojawia się wówczas, gdy program zmian nie uwzględnia utrwa- I lonych w organizacji nieformalnych wzorów i norm postępowania I instytucji, powiązań itp.
Rodzaj czynników wyzwalających i zwiększających opór wobec zmian | wskazuje, że kierownictwo ma pewien wpływ na ten proces. Może, za | pomocą odpowiednich działań, w pewnym zakresie świadomie nimi stero- I wać zmniejszając chociaż częściowo negatywne jego następstwa. Odnosi się I to szczególnie do jednego z podstawowych źródeł oporu przed zmianami, I za które uznaje się brak rzetelnego i rzeczowego informowania pracow- I ników o celach i zakresie proponowanych zmian, a także przeprowadzania I zmian bez udziału zainteresowanych. Czynniki te odgrywają również I zasadniczą rolę w procesie motywowania. Praktyczne stosowanie zaleceń sformułowanych przez Zandlera nie jest sprawą prostą co obrazują dotychczasowe doświadczenia we wdrażaniu wielu systemów informatycznych.
W pierwszym okresie implementacji zintegrowanych systemów zarządzania na przełomie lat 70 i 80-tych, podejście do problemu komunikowania i partycypacji w procesie implementacji systemów informatycznych było fragmentaryczne [2]. Nie w pełni doceniano znaczenie tych czynników w procesie motywowania pracowników do zmian. Najwyższe kierownictwo i zespoły wdrożeniowe próbowały wprowadzać pewne elementy komunikowania i partycypacji, z którymi się zgadzały, jednocześnie ignorując inne, Nie potrafiono traktować tego problemu w sposób kompleksowy.
W literaturze z tego okresu podkreślano znaczenie zaangażowania najwyższego kierownictwa jako wstępnego warunku powodzenia całego przedsięwzięcia. Przy czym zaangażowanie to nie miało się ograniczać do wyrażenia zgody na wprowadzenia systemu i ponoszenie nakładów z tym związanych, ale miało polegać na [9J:
• ■r woli uczestnictwa i aktywnego udziału w zespołach wdrożeniowych,
• ■r kierowaniu do grup wdrożeniowych znaczących osób z poszczególnych
komórek organizacyjnych,
204