larsen0236

236 I Podstawy farmakologiczne i fizjologiczne

niezbędna jest większa różnica ciśnień niż przy przepływie laminamym. Występuje także zależność od gęstości gazu. Turbulencje mogą się pojawiać w rurach przewodzących w następujących warunkach:

-    wysoki przepływ,

-    zmiany średnicy,

-    rozgałęzienia,

-    ostre zagięcia.

Duża prędkość przepływu występuje jedynie w drogach oddechowych o szerokim świetle, takich jak tchawica i oskrzela główne, ale tylko przy szybkim oddychaniu. W przeciwieństwie do tego w drobnych drogach oddechowych prędkość przepływu jest niska, ponieważ strumień powietrza zostaje podzielony na mnóstwo oskrzelików. Wprawdzie turbulencje mogą wystąpić w' każdym miejscu podziału, ale niezbędna jest do tego duża różnica ciśnień. Można oczekiwać tworzenia warów również wtedy, gdy na przykład z powodu śluzu ściana dróg oddechowych nie jest gładka, lecz nieregularna.

4.7.2 Zróżnicowanie wielkości oporu dróg oddechowych

Wbrew powszechnemu mniemaniu, opór nie jest najwyższy w' drobnych drogach oddechowych, lecz w' większych, to znaczy w górnych drogach oddechowych, tchawicy, oskrzelach głównych, a także płatowych i segmentowych do 6 podziału (6 generacji) i średnicy 2 mm (ryc. 11.4). W tych odcinkach jest zlokalizowane więcej niż 80% oporu dróg oddechowych, w oskrzelikach poniżej 2 mm średnicy mniej niż 20%. W czasie oddychania przez nos opory dzielą się następująco:

-    nos: 50%,

-    krtań: 20%,

-    drzewo oskrzelowe: 30%,

-    oskrzeliki końcowe (od 16 generacji) < ł% oporu całkowitego drzew'a oskrzelowego.

W czasie oddychania przez usta opór krtani wynosi 40%, drzewa oskrzelowego - 60%.

Niewielki opór w drobnych drogach oddechowych jest spowodowany znacznie zwiększającą się ku obwodowi liczbą oskrzeli i oskrzelików, które są wprawdzie coraz węższe, lecz jednocześnie krótsze. Dzięki licznym rozgałęzieniom ich średnica staje się coraz większa.

■ Prawidłowe wartości oporu dróg oddechowych zmierzone za pomocą pletyzmografii całego ciała: 0,05-1,5 cmPTO/l/s.

opór dróg oddechowych (kPa/l/s)

Ryc. 11.4 Opór dróg oddechowych w zależności od objętości płuc przy prawidłowym napięciu mięśniów-ki oskrzeli i przy poszerzeniu oskrzeli:

A - pozycja wyprostowana - czuwanie, B - pozycja leżąca - czuwanie, C - pozycja leżąca w czasie znieczulenia ogólnego, bez rozszerzenia oskrzeli, D - pozycja leżąca w czasie znieczulenia ogólnego, z zależnym od znieczulenia poszerzeniem oskrzeli. Przy B i D opór dróg oddechowych jest podobny, ponieważ zmniejszenie FRC jest kompensowane wskutek rozszerzenia oskrzeli (Nunn, 1993; zmodyfikowano).

4.7.3 Czynniki wpływające na opór dróg oddechowych

Na opór dróg oddechowych wpływają objętość płuc i napięcie mięśniówki oskrzeli.

Objętość płuc. Jeżeli zwiększa się objętość płuc, zmniejsza się opór dróg oddechowych (ryc. 11.5), ponieważ wraz ze wzrostem objętości płuc poszerzają się dzięki pociąganiu przez płuca duże i średnie oskrzela. Odwrotnie opór dróg oddechowych zwiększa się przy zmniejszeniu objętości płuc, ponieważ również drogi oddechowe stają się węższe z powodu osłabienia sił pociągających płuc. Przy bardzo małych objętościach, oskrzeliki mogą się zapadać i w wyniku tego opór znacząco wzrasta. Ważne:

t Podczas spokojnego wdechu i wydechu opór dróg oddechowych zmienia się nieznacznie, przypuszczalnie dlatego, że drogi oddechowe jednocześnie zmieniają swoją szerokość i długość. W czasie maksymalnego wdechu opór dróg oddechowych zwiększa się, w czasie maksymalnego wydechu, przeciwnie, wzrasta.