Obraz�8

242 Podstawy dydaktyki ogólnej

PRZYCZYNY NIEPOWODZEŃ

1)    społeczno-ekonomiczne

2)    biopsychiczne

3)    dydaktyczne

ŚRODKI ZARADCZE dotyczące dydaktycznych przyczyn niepowodzeń względnie zależnych od nauczyciela

a) względnie niezależne od nauczyciela

b) względnie zależne od nauczyciela

profilaktyka

pedagogiczna

błędy i usterki metodyczne

niedostateczna

znajomość -^diagnoza

uczniów    pedagogiczna

brak opieki ze strony szkoły

nad uczniami    terapia

opóźnionymi    pedagogiczna

w nauce

Rys. 14. Przyczyny niepowodzeń szkolnych i niektóre środki zaradcze

Dzieląc dydaktyczne przyczyny niepowodzeń uczniów w nauce szkolnej na względnie niezależne i względnie zależne od nauczyciela, w obrębie tych ostatnich możemy wyróżnić następujące grupy:

*    różnorakie błędy i usterki metodyczne, np. nieprzestrzeganie takich lub innych zasad nauczania;

*    niedostateczna znajomość uczniów przez nauczyciela;

*    brak należytej opieki nad uczniami opóźnionymi w nauce ze strony szkoły.

Scharakteryzowane w niniejszym podrozdziale zabiegi profilaktyczne mają nie dopuszczać do powstania błędów metodycznych; błędom nauczyciela wynikającym z nieznajomości uczniów powinny zapobiegać czynności diagnostyczne; natomiast celem zabiegów terapeutycznych jest zapewnienie odpowiedniej opieki tym uczniom opóźnionym, którzy nie potrafią bez pomocy nauczycieli przezwyciężyć trudności napotykanych w nauce szkolnej.

Graficzny obraz omawianych powiązań przedstawia rysunek 14.

Z rysunku wynika, że aczkolwiek możliwości zwalczania niepowodzeń szkolnych przez nauczycieli są znaczne, to jednak i one podlegają ograniczeniu. Poza bowiem zasięgiem nauczycieli znajdują się przyczyny społeczno-ekonomiczne i biopsychiczne, których wpływ na postępy uczniów w nauce jest bezsporny.

Sprawdzian 11

1.    Wykreśl schemat obrazujący typologię oraz etapy narastania niepowodzeń dydaktycznych.

2.    Wymień grupy przyczyn wyodrębnione w polskich badaniach nad niepowodzeniami szkolnymi i opisz każdą z nich.

3. Dydaktyczne przyczyny niepowodzeń uczniów w nauce dzielimy na względnie niezależne i względnie zależne od nauczyciela. Co to znaczy, że niektóre przyczyny niepowodzeń szkolnych są względnie zależne od nauczyciela, a inne są od niego względnie niezależne? Uporządkuj według tego kryterium podziału wymienione niżej przyczyny: niedoskonale podręczniki szkolne, błędy metodyczne popełnione w czasie lekcji, niedostateczna znajomość uczniów; przeładowane programy; brak opieki ze strony szkoły nad uczniami opóźnionymi w nauce.

4.    Omów dydaktyczne środki walki z niepowodzeniami szkolnymi.

5.    Podaj, jakie przyczyny niepowodzeń mogą zostać zlikwidowane (lub przynajmniej ograniczone) dzięki zastosowaniu profilaktyki, diagnozy i terapii pedagogicznej.

6.    Zbadaj przyczyny drugoroczności uczniów uczęszczających do klasy, w której odbywasz ćwiczenia praktyczne z pedagogiki, biorąc pod uwagę formułowane na ten temat opinie uczniów, ich rodziców i nauczycieli.

Bibliografia do rozdziału XI

Burt C. Mentol and Scholastic Tests. London 1922. King and Son.

Cetlin W.S. Nieuspiewajemojsl' szkolnikow i jejo priedupricid&nije. Moskwa 1977. lzd. Piedagogika.

Crahay M. Faut-il faire doubter? Lićgc 1993. Universitć dc Licge.

Edukacja narodowym priorytetem. Raport o stanie i kierunkach rozwoju edukacji narodowej w PRL. Warszawa-Kraków 1989, PWN.