Obraz (15)

Andrzej W. Jankę, Stanisław Kawula

interesujących nas instytucji, można mówić o rzeczywistych efektach ich dwustronnych oddziaływań w odniesieniu do nich samych, ale ważne są tu przede wszystkim efekty, które są niejako wypadkową wpływów rodziny i szkoły, a dotyczą głównie przedmiotu tych oddziaływań, tj. dzieci i młodzieży, np. ich osiągnięć szkolnych, aspiracji, przyjętych wartości, postaw.

Należy pamiętać, że główne i podstawowe kryterium podanych tutaj wskaż-. ników ilustrujących współudział rodziny w realizacji zadań opiekuńczo-wychowawczych szkoły stanowić może przyjęta już wcześniej zasada, określona jako stopień partycypacji obu placówek w celu zapewnienia odpowiednich warunków do prawidłowego rozwoju i wychowania dzieci oraz młodzieży. Jest to - inaczej mówiąc - zasada „szansy pomyślności” edukacyjnej.

Co ogólnie można powiedzieć o tych propozycjach badawczych? Otóż oprócz „szkołocentryzmu” - cechą mego pomysłu jest niejako obiektywny wymiar widzenia relacji rodzina-szkoła i w dodatku ich organizacyjno-merytoryczna płaszczyzna. Brak natomiast przede wszystkim subiektywnego poczucia relacji edukacyjnych i socjalizacyjnych w tym względzie. Czynnik subiektywny we wzajemnych relacjach jest przynależny wszystkim podmiotom wchodzącym w skład danego układu (tutaj: rodziców, nauczycieli-wychowawców, dzieci i młodzieży), jest on ich niezbywalnym atrybutem (A. Przecławska (red.) - 1993). Naturalnie integracyjna zasada omawianych tutaj relacji winna być wzmocniona czynnikiem subiektywnym, emocjonalnym, a nie tylko intelektualnym.

W moim przekonaniu zjawiskiem ogólnie charakteryzującym pedagogiczne relacje rodziny i szkoły jest syntonia (K. Romanowska-Łakomy - 1993). Zasadniczym jej przejawem jest łatwość nawiązywania kontaktu osoby (osób) z otoczeniem, innymi ludźmi, instytucjami, grupami, siłami i ruchami społecznymi. Przejawami syntonii są takie formy zachowań i relacji międzyludzkich, jak dialog, partnerstwo, otwartość, tolerancja, poszanowanie indywidualności i godności innego człowieka, a nawet empatia i zachowanie asertywne. Jednym z ważnych elementów i podstaw' syntonii jest lojalność w^obec partnera w stosunkach międzyludzkich. Wprowadzenie tego elementu do relacji pomiędzy rodziną i szkołą stać się może ważnym przyczynkiem dla poznania mechanizmów edukacyjnych i wzajemnych relacji rodzina-szkoła.

4. Powiązania opiekuńczo-wychowawcze rodziny i szkoły

Koncepcję teoretyczną sprawdziliśmy empirycznie na 838 przypadkach rodzin, z których 619 przypadków to dzieci ze szkół podstawowych i 219 ze szkół ponadpodstaw^owę/ch. W badaniach uwzględniono także typ środowiska i zawód rodziców.

212