Obraz (11) 2

Andrzej W. Jankę, Stanisław Kawula

2.    Świadomość tych różnorodnych uwarunkowań i wielopłaszczyznowych powiązań między elementami systemu wychowania powinniśmy wykazać zarówno w toku badań nad rzeczywistym funkcjonowaniem wychowawczym rodziny, jak i w pracach praktycznych nad przekształcaniem rodziny w funkcjonalny element systemu wychowawczego w środowisku pracy konkretnej szkoły.

Optymalne funkcjonowanie współczesnej szkoły (różnych jej szczebli) wyr maga właśnie takiego zespolenia i pozyskania dla swej działalności różnorodnych sojuszników z rejonu szkoły. Sojusznikami takimi są zakłady opiekuńcze, różne organizacje kulturalne i społeczno-ideowe, a przede wszystkim rodzice dzieci uczęszczających do szkoły.

To ostatnie zagadnienie powinno być rozpatrywane na tle różnorodnych powiązań szkoły - szczególnie podstawowej - z wychowawczym i opiekuńczym funkcjonowaniem rodziny. W przypadku rodziny jako grupy i instytucji wychowawczej należy sobie zdać sprawę z tego, co stanowa merytoryczne kryterium analizy i oceny warunków wychowawczych w stosunku do pracy szkoły i innych instytucji oświatowo-wychowawczych. Kryterium takie stanowi przede wszystkim określenie, na ile i w jakim stopniu konkretna instytucja przyczynia się do intensyfikacji szans pomyślności życiowej (zawcdowej i społecznej) dzieci i młodzieży.

Określenie „szansa pomyślności” jest na tyle ogólne, że w konkretnych badaniach stanu rzeczy, w przypadku badań pedagogicznych nad rodziną należy uściślić to podstawkowe kryterium. Pewne punkty widzenia w tej sprawie można przedstawić, mówiąc o różnych zakresach systemu wychowania oraz roli i miejscu rodziny w poszczególnych rodzajach systemu wychowania (makrosystemie wychowawczym, środowiskowym lub lokalnym systemie wychowawczym, instytucjonalnym systemie wychowawczym i indywidualnym systemie wychowawczym).

Odpowiadając sobie na te i podobne pytania można określić m.in., jakie są aktualne szanse współudziału rodziców w pracy opiekuńczej, organizacyjnej i wychowawczej szkoły. Idzie bowiem o to (o czym już mówiliśmy uprzednio), iż rodzina ma się stać integralnym elementem środowiskowego systemu wychowawczego. Oczywiście powiązania rodziny z poszczególnymi elementami środowiskowego systemu wychowawczego nie mają charakteru W' pełni integralnego. Zarówno obserwacje potoczne, jak i wyniki badań naukowych wskazują na różne stopnie dezintegracji rzeczowej i funkcjonalnej między poszczególnymi składnikami środowiskowego systemu wychowawczego.

3.    Na ogół brakuje jednak refleksji teoretycznej nad wynikami badań w⁷ tym zakresie. Na przykład Stanisław- Kowalski, analizując ten problem w płaszczyźnie szkoła-środowisko, podaje trzy style pracy współczesnej szkoły w środowisku:

1.    podejmowanie zadań nie wykraczającychąy-rza zakres wymaganego minimum;

2.    spontaniczne wiązanie pracy szkoły ze środowiskiem; 3. planowa współpraca

208