Obraz (9) 2

Andrzej W. Jcmke, Stanisław Kawula

3. Zagadnienie integracji oddziaływań pedagogicznych rodziny i szkoły ~ sprawy dyskusyjne (S. Kawula)

W dobie pluralizmu czy też tendencji do jego powstawania w zakresie aksjologicznym, kulturowym, etnicznym, wyznaniowym, obyczajowym i edukacyjnym, dość poważną trudność sprawia kwestia integracji oddziaływań wychowawczych, w tym rodziny i szkoły współczesnej. Trudno bowiem pogodzić ze sobą występujące aktualnie z równą siłą zjawiska „integryzmu” i „separatyzmu” w różnych zakresach, układach i środowiskach (F. Gross - 1992, s. 14-21).

Natomiast orientacja integracyjna ma już swoje miejsce w teorii i praktyce pedagogicznej. Szereg szczegółowych badań empirycznych w kraju i za granicą, a także opisy rozwiązań praktycznych i ich skuteczność edukacyjną oraz przykłady rozwiązań projektowych mamy ujęte w dość bogatej literaturze (S. Kowalski, E. Trempała, E. Litwak i in., M. Winiarski, S. Wawryniuk).

W swych opracowaniach z lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych opowiadałem się również za integracyjnym analizowaniem i projektowaniem działalności pedagogicznej w różnych układach, środowiskach, instytucjach i grupach (S. Kawula - 1976, 1988 b). W wyniku własnych badań empirycznych i prób projektowych oraz namysłu teoretycznego wypowiadałem się wielokrotnie za organizacyjnym i merytorycznym (rzeczowym) scalaniem, uzgadnianiem i współdziałaniem pedagogicznym pomiędzy rodzicami a współczesną szkołą. Zdecydowanie w naszym myśleniu edukacyjnym i działalności badawczej zwyciężył trend integracyjny, natomiast nieśmiało odzywały się stanowiska teoretyczne przeciwne, według których niejako równolegle do procesów integracyjnych przebiegają procesy dezintegracyjne, konfliktowe, dysonansowe itd. w różnych układach.

Stąd też należy uwzględniać także ich rolę, a nawet szansę w przebiegu, wzniecaniu, kreowaniu i efektywności procesów edukacyjnych i pedagogicznych. Dotyczy to w całej rozciągłości funkcjonowania rodziny współczesnej jako układu wychowawczego i jej relacji z innymi elementami systemu socjalizacyjnego (S. Kawula - 1988 a; A. Olubiński - 1992). Można zatem mieć nadzieję, iż w tym kierunku rozwiną się pedagogiczne badania nad aktualnymi relacjami między rodziną i szkołą różnych szczebli kształcenia dzieci i młodzieży.

Warto w tym miejscu zauważyć jeszcze, że niemal wszyscy z polskich badaczy tej kwestii reprezentowali „szkołocentryczny” model tych relacji oraz sposobów wpływania na kulturę lub świadomość wychowawczą rodziców. Ten sposób widzenia relacji nie był również obcy autorowi niniejszego opracowania. Stąd też warto wskazać na najważniejsze moje ustalenia teoretyczne w tym względzie (S. Kawula - 1998 b, s. 95-99). Oto najważniejsze propozycje metodologiczne dla pedagogicznych badań nad rodziną współczesną, zwłaszcza empirycznych.

206