Obraz (32)

Integracja i syntonia w relacji rodzina—szkoła

Sieć stosunków międzyludzkich jest tu rozbudowana, bowiem poza ukształtowanymi na poziomie pierwszym powiązaniami, tworzą się różnorakie związki uczniów uczęszczających do tej samej klasy i ich rodziców, a także uczniów, wychowawcy klasy i nauczycieli nauczających poszczególne przedmioty. Wymagają one stosowania demokratycznych reguł w życiu zbiorowości klasowej. Wychowanie i kształcenie dziecka pozostaje nadal dobrem wspólnym, ale tym razem nie chodzi już tylko o konkretną jednostkę, lecz o cały- zbiór jednostek. Udział oparty na dobrowolności obowiązuje nadal, ale poszerza się zakres współodpowiedzialności, wzrastają możliwości rozwoju różnorodnych form pomocy oraz zwiększa oferta zbiorowych form współpracy. Mogą to być na przykład takie formy jak: wywiadówki z udziałem trzech partnerów; zebrania informacyjne dla rodziców i uczniów przed lub wraz z rozpoczęciem roku szkolnego - omówienie organizacji, programów nauczania, planów wspólnych przedsięwzięć itp.; zebrania informacyjne dla rodziców i uczniów wraz lub po zakończeniu roku - poświęcone głównie podsumowaniu rocznej pracy; klasowe spotkania towarzyskie z udziałem rodziców, nauczycieli i uczniów; „godziny szczerości” w sytuacjach napięć i konfliktów, przypadkach bierności oraz jawnej bądź ukrytej opozycji - z udziałem rodziców, nauczycieli i uczniów; udział rodziców w wycieczkach klasowych; opracowanie systemu szybkiego informowania itp. Wymienione formy, zakładające trój -podmiotowość i partnerstwo, mogą być dopełniane spotkaniami w zespołach: ro-dzice-nauczyciele, rodzice-dzieci, nauczyciele-uczniowie bądź tylko rodzice, nauczyciele, uczniowie. Tak widziane stosunki rodziny i szkoły na poziomie współpracy zintegrowanej pozwalają wykreować całą społeczną przestrzeń, w obrębie której relacje są na tyle bezpośrednie i powszechne, że nie tracą z pola widzenia współpracy elementarnej, ale istotnie ją dopełniają. Można tu więc myśleć o kształtowaniu stosunków wspólnotowych. Słabości i niedomagania w obrębie jakiegoś układu elementarnego łatwo tu rekompensować siłą i sprawnością ujawnianą przez zbiorowość.

1 wreszcie poziom trzeci (w i), poziom współpracy instytucjonalnej.

W procesie kształtowania trójpodmiotowo-partncrskich stosunków rodziny i szkoły winien to być etap końcowy. Opiera się on bowiem na demokratycznie wyłanianej reprezentacji wszystkich podstawowych zbiorowości zainteresowanych w inicjowaniu, rozwijaniu i podtrzymywaniu stosunków rodziny i szkoły. Chodzi o przedstawicielstwo rodziców, uczniów i nauczycieli. Jego postać organizacyjna przybiera charakter ciała społecznego, kojarzącego oddolne interesy bezpośrednich współkreatorów procesów edukacyjnych z bardziej ogólnymi interesami społeczeństwa i państwa. W żadnym razie nie powinna tu zachodzić relacja podrzędno-ści pierwszych i nadrzędności drugich. Lata 90-te zapoczątkowały uspołecznianie edukacji, w tym powoływanie społecznych rad szkół. Powstają więc formy insty-

229