psychologia religii2

105

Interpretacja

Obie grupy wniosków zachęcają zatem do interpretacji, która wiąże eię z aforyzmem Allporta, że religia "buduje przesąd i niszczy przesąd" /1954, s, 420/, ale z pewnością badania te niekoniecznie wskazują na kierunek wpływu implikowany przez terminologię Allporta#

Poczyniono niewielkie próby interpretacji w odniesieniu do ograniczonego konserwatyzmu, powiązanego z "zaangażowaną" religią i regularnym uczestnictwem w praktykach religijnych, Z badań nie wynika jednoznacznie, jaki jest "ograniczony" konserwatyzm, czy zaangażowani są mniej uprzedzeni niż niereligijni, czy mniej uprzedzeni niż nieświadomie religijni. Ogólnie rzecz biorąc, można przypuszczać, że zaangażowana religijność powoduje /bądź stwarza pewne dyspozycje do/ wzmożenie bezpieczeństwa osobistego, podniesienie samooceny a poprzez to, ma tendencje do zredukowania psychologicznej motywacji uprzedzeń. Można także utrzymywać, że religijna nauka o braterstwie ma większy wpływ na tych, którzy są bardziej zaangażowani.

Bardziej oczywisty związek między mimowolną religią a uprzedzeniem i przeciętną częstotliwością uczestnictwa w praktykach religijnych implikuje dwa rodzaje wyjaśnień. Jedno ukazuje, jak dana religia powoduje uprzedzenia i inne postawy konserwatywne. Drugie bada, jak często są one wspólną konsekwencją innych przyczyn, W rzeczywistości oba rodzaje teorii miały tendencje do wskazywania na podobne zmienne pośredniczące#

Jak mimowolna religia powoduje uprzedzenia

W odniesieniu do tego problemu istnieją trzy typy teorii*

1,    Podporządkowanie się instytucjiom i ideologii religijnej może sprzyjać uśpieniu procesów oceniania, rezygnacji z niezależności i pracy nad sobą, co z drugiej strony uniemożliwia przedarcie się przez stereotypy społeczne i rozpowszechnione obawy, które powodują uprzedzenie, Inaczej mówiąc, nawyki konformizmu, ugodowości, konserwatyzm . i ograniczoności umysłowej mogą być generalizowane z religii na sądy społeczne, które podlegają tej samej sferze wartości i zaangażowania, nawet jeśli nie generalizują się one na tyle, żeby mieszać się np, do żywiołowej niezależności sądu biznesmena w jego działalności zawodowej#

2,    Ideologia religijna sprzyja powstawaniu koncepcji społecznej, ekskluzywności czy "partykularyzmu" /Glock i Stark 1966/, szczególnie

w przypadkach idei jedynego i niepowtarzalnego objawienia lub szczególnego powołania na członka grapy wybranej przez Boga /Allport 1959/# Takie doktryny mogą prowadzić stosunkowo łatwo do wyłączenia się ze