WSP J POLN254139

WSP J POLN254139



460-

Tryb


Renau Cnsegunzyktraa, Kitegone grjnuiycine

Istotą tej kategorii jest przekazywanie informacji o ustosunkowaniu nadawcy wypowiedzi do zdarzenia, o którym mówi. Tę informację, obecną w każdym wypowiedzeniu, nazywa się najogólniej modalnością. Nadawca może uznawać zdarzenie, o którym mówi, za rzeczywiste bądź hipotetyczne (możliwe pod pewnymi warunkami), tego typu postawię określa się jako modalność epistemiczną, może zaś mieć do zdarzenia stosunek w'oli-cjonalny, uznawrać je za pożądane, zalecane, wóu'czas mówi się o modal-ności deontycznej (imperatywnej). Środkiem morfologicznym wyrażania modalności jest kategoria trybu, która w polszczyźnie przybiera trzy wartości: tryb oznajmujący o najogólniejszym zakresie, tryb przypuszczający, informujący o zdarzeniu hipotetycznym (wtórnie pożądanym: zrobiłbyś to dla mnie), oraz tryb rozkazujący, za pomocą którego nadawca wyraża wolę spowodowania nazwanego stanu rzeczy, skierowaną przede wszystkim do odbiorcy wypowiedzi: zrób, zróbcie to. Oprócz kategorii gramatycznej trybu istnieje bardzo wiele środków leksykalnych wyrażających modalność, zwłaszcza rozbudowane są wykładniki modalności epistemicznej (np. hipoteza oparta na cudzym przekazie wyrażana jest w polszczyźnie partykułą podobno).

Formy trybu oznajmującego ujmują opisywane zdarzenie jako rzeczywiste także wówczas, gdy ma ono dokonać się w przyszłości, np. Jan za tydzień przyjedzie do Warszawy. Zawarte jest tu przekonanie nadawcy, że zdarzenie zajdzie. To przekonanie znoszą wyrażenia modalne: Jan prawdopodobnie {zapewne, z cała pewnością) przyjedzie za tydzień do Warszawy. Nawet najsilniejsza hipoteza osłabia przekonanie wyrażone przez zdanie oznajmu-jące: Jan przyjedzie - informacja o fakcie, który nastąpi, Jan z pewnością przyjedzie - to jedynie silna hipoteza.

Przy formach trybu przypuszczającego i rozkazującego zawieszona zostaje kategoria czasu, co jest zrozumiałe ze względów semantycznych: ze stanowiska nadawcy zdarzenia te nie mogą być lokalizowane w czasie. W trybie przypuszczającym tzw. czas przeszły jest właściwie formą przeciwfaktyczną, tzn. wskazującą na zdarzenie pomyślane, które nie zaszło: Jan poszedłby do teatru - zdarzenie możliwe obok Jan byłby poszedł do teatru (np. gdybyśmy mu kupili bilet). Zdania z formą trybu przypuszczającego przeciw-faktycznego informują, że fakt nie zaszedł.

Formy ty bu rozkazującego nie tylko nie mają form czasu, ale ograniczone mają także formy osoby. W zasadzie występują tylko trzy główne formy: 2. osoba liczby pojedynczej i mnogiej {wejdź, wejdźcie) oraz 1. osoba liczby mnogiej {wejdźmy). Ich wartość semantyczna to apel do odbiorcy wypowiedzi (pojedynczego lub mnogiego z włączeniem lub wyłączeniem nadawcy) o wykonanie czynności wskazanej przez czasowmik.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
WSP J POLN254128 Grupy chrcmatonunów 449 literą nawet wtedy, gdy obiekt ten jest rezultatem produkcj
WSP J POLN25421 339 Rodzaje odtworzeńRodzaje odtworzeń Polem obserwacji i źródłem wyodrębniania fraz
WSP J POLN254243 568 BoęJjn Watcotk, Język polski tu Zichodzic rozmaitości nie jest możliwe. Wyzysku
WSP J POLN254323 Andrzej Muru Lew teki. Językoznawstwo polskie w XX wieku 650 jest tom zbiorowy pod
WSP J POLN25489 408 Ewa Rzeidskti-Fel&zko, Nazwy wUsnr cze bogatsza jest treść nazwy własnej War
WSP J POLN250 314 Teresa Dobrzyński, Tekst Dobrzyńska Teresa, 1974, Dclimitacja tekstu literackiego,
WSP J POLN251 SŁOWNICTWO I GRAMATYKA
WSP J POLN252 FRAZEOLOGIA ANDRZEJ MARIA LEWICKI, ANNA PAJDZIŃSKA Typologia związków frazeologicznych
WSP J POLN253 316 Andrzej .1 fana Lesicki. Ann.: P&jcbunska. FrazeologiaTypologia związków fraz
WSP J POLN254100 Nazwy miejscowo 419 Drugą dużą grupę stanowią te nazwy miejscowe, które od początku
WSP J POLN254101 420 £au Rietddu-ftttako. Nazwy geograficzne -    fizjografię terenu,
WSP J POLN254102 Nazwy miejscowe 421 równe wyrazom pospolitym (np. Poręba), jak nazwy derywowane prz
WSP J POLN254103 422 Ezc.i Rzetćhlta-Feleszkc, Nazwy geograłkziifNazwy wodne Do nazw wodnych zalicza
WSP J POLN254104 NfKwy wodne 423 ikr&a i inne. Nazwy te nie znajdują objaśnienia na gnincie języ
WSP J POLN254105 424 Ewa Rzeicłiht-Felazkn, Narwy geograficzne por. rzeka Krępa, Trzehiocba, Młynówk
WSP J POLN254106 ToponunLi miejska 425 kalną, jak słowotwórczą. Świadczy to o silnym powiązaniu z wy
WSP J POLN254107 Em* Rzcteisk*FiIcszko, Narwy geograficzne 426 Z czasem powstały w miastach odrębne
WSP J POLN254108 Toponimu miejska 427 Tego typu podział zaciera najistotniejsze związane z nazwami u
WSP J POLN254109 428 E-jju Rzctdska-Feł&zko, Nazwy ger-grificzne 2)    w formie r

więcej podobnych podstron