CCF20110208002

walce spór nie mógł być długi,

(idzie naprzeciwko wolnym pan wysyłał sługi, t    Próżno zbladły fanatyzm⁹ z mistycznego tronu

?    Tłuszcze zwoływał znakiem grzechotki i dzwonu:

I    Głos wolności zagłuszył poświęcone spiże,

(    A przed jej chorągwiami uciekały krzyże;

I ten, co swe Polakom winien ocalenie,

Drżał Wiedeń na zdradzonych wybawców zbliżenie; Sztandar zaś Mahometa, ten wojenny spadek Naszych przodków, a sąsiad niewdzięczności świadek, Co go polskie wydarło Muzułmanom ramię,

A Lor et ze czcią chował jako cudu znamię,

Stawiąc na myśl Polakom Sobieskich przykłady,

Wiódł tam wnuków, gdzie mężne zdobyły go dziady ¹.

Gdy się oko zwodniczym nasyca obrazem,

Zbir srogi mnie go zbawił, przysłany z ukazem.

Obłęd snu tak był dzielny, kiedy mnie przebudził,

Że chciałem tym go straszyć, czymem się sam łudził. Czytam pismo — lecz skończyć nie czułem się zdolnym: Kazano mi przysięgać ¹⁰, że nie będę wolnym.

O, ty ulgo nieszczęsnych, darze niebios miły,

Co krzepisz śmiertelników utrudzone siły,

A w naczynia ciał naszych lejąc trunek boski,

Usypiasz nas na łonie rozkoszy i troski,

Śnie luby! Czemuś klejąc spłakane powieki, Nieszczęsnemu zarazem nie zawarł na wieki?

Jak na łożu boleści, gdy zmysły sen złudzi,

Chory z większym się jeszcze udręczeniem budzi,

Tak ja równie ockniony z pięknego marzenia,

Czułem dotkld-wdej srogość mego przeznaczenia;

I jak ów zwierz, śmiertelnym pociskiem rażony, Ciska się, party bólem, w rozmaite strony, Rozumiejąc, nieszczęsny, że z miejsca odmianą I srogie jego razem cierpienia ustaną,

Obiegałem nadbrzeża, doliny i góry,

Chcąc myśl smutną ożywić pięknością natury;

Ale wszystkie jej niegdyś wdzięki i ozdoby Wdziały przed niewolnikiem postawę żałoby.

Nie zmieni stanu serca zmieniając przedmioty, Komu wewnątrz śmiertelne dokuczają groty. Gdziem tylko wzrok zapuścił i za każdym krokiem Smutny obraz ojczyzny snuł mi się przed okiem;

To znowu sen w łudzącej stawiając postaci Chciałem nim cieszyć siebie i moich współbraci. Lecz oni. próżno w Syjon kołacąc skargami ^łl,

Mieliż ufać bożkowi, co nas we śnie mami?

Jeden, sporym w niewoli postępując krokiem.

Bał się wspomnieć, czym byli Polacy przed rokiem, Drugi, snów nawet samych słuchając z ostrożna, Mówił, że za podobne karze podpaść można;

Inny, zwykły brać wszystko pod rachunek ścisły, Liczył mile po skali do Padu * od Wisły I gdy cerklem na karcie miejsc odległość zmierzył, Wstrząsnął głową i radził, bym we sny nie wierzył.

Jeszcze złoty wóz Feba ^{2 3} w kół ognistych toku Nie dostarczył szat nowych czterem córom roku, Jeszcze w pierwotne bruzdy pokrajana niwa Nie dała dwukrotnego swemu panu żniwa I ptak, co był w jesieni ścierń smutną porzucił, Jeszcze z wiosną na gniazdo ojczyste nie wrócił, Kiedy odgłos nad Padem zebranych Polaków Wzywał z nimi się łączyć walecznych rodaków.

137

1

   próżno zbladły fanatyz m... — aluzja do powstania przeciwko republice rzymskiej, w którym aktywny udział wzięło duchowieństwo.

*    przypisy poety do tego utworu (oznaczone gwiazdkami) — patrz S. 147—150.

'•‘kazano mi przysięga ć... — mowa o przysiędze na wierność carowi (Katarzynie II), jaką składać musieli obywatele ziem podbitych.

2

w Syjon kołacąc skargami — zanosząc modły do Boga; Syjon — jedno ze wzgórz, na których została zbudowana Jerozolima; tu: Jerozolima niebieska, niebo.

3

j e s z c z e złoty wóz F e b a... — jeszcze nie minął rok.