griffin011

4*4 PODSTAWY KOMUNIKACJI SPOtK/NH

śmierci nicsprawnyt li lod/now przez dziewięć lal ponosiła /a nuli odpowiedzialność. Doświadczeniu lo okazało się zbieżne z uzyskanymi później wynikami badań:

Po pierwsze, wydaje się. że sprawowanie opieki może być doświadczeniem zdrowym i ubogacającym, kiedy zostaje podjęte świadomie. dobrowolnie, a sprawowane jest w otoczeniu, które zauważa i docenia opiekę i osoby ją sprawujące. Z drugiej strony, istniejące badania wskazują, ze sprawowanie opieki może okazać się doświadczeniem niszczącym dla osób ją sprawujących, jeśli są one nieświadome niesionych przez nią zagrożeń dla ich własnej tożsamości, jeśli stawiają sobie nierealistyczne oczekiwania i/lub jeśli opieka jest sprawowana w otoczeniu, które nie uznaje jej wagi i wartości³⁰.

Wood odkryła, że związane z rodzajem praktyki komunikacyjne odzwierciedlają i dodatkowo wzmacniają społeczne oczekiwanie, iż sprawowanie opieki jest zadaniem kobiet. Odrzuciwszy sugestię Julii, by zatrudnić pielęgniarkę w niepełnym wymiarze godzin, jej ojciec zaduma! się: „To śmieszne, Julio. Kiedyś chciałem mieć synów, ale teraz cieszę się, że mam córki, ponieważ nie mógłbym poprosić syna. by poświęcił mi tyle czasu ze szkodą dla własnej pracy tylko po to, by się mną zaopiekować”³¹. Podobne komunikaty deprecjonujące sprawowaną opiekę Julia mogła usłyszeć od kolegów na uniwersytecie. Chwaląc Wood za poświęcenie, jednocześnie utwierdzali innego profesora w poczuciu słuszności podjętej przez niego decyzji, by umieścić matkę w domu opieki: „No, przecież ona na pewno ro/u mic, że przy takim ogromie pracy, jak.i hm ciebie spada, nic może oczekiwać, że wt miesz na siebie taką odpowiedzialno** Wood twierdzi, że te komentarze ujim niają sprzeczne przywileje i ograniczeniu związane z płcią kulturową. Jak poka/u)ii to książka i film One Tnie Thing, kobu b mają prawo uczynić sprawowanie opluli swoim priorytetem, natomiast odmtmi.i się im prawa do umieszczenia pracy • wodowej na pierwszym miejscu przy )• «• noczcsnym zachowaniu statusu „doln i kobiety”. Mężczyźni zaś mają pmvoi umieścić pracę na pierwszym miejscu, .«li są pozbawieni prawa skoncentrowania ■ na sprawowaniu opieki przy jedni u /• snym cieszeniu się opinią „dobrego m«. * czyzny".

Według Wood podejście wypracowali, przez teorię punktu widzenia ma tak pt.il tyczny charakter, że rodzi wręcz skuto • m.| krytykę niesprawiedliwych praktyk ll» daczka wierzy, że „[...] naszą kulturę imI< ży zreformować w sposób, który pozwoi. oddzielić opiekę od jej historycznych wi\ > z kobietami i prywatnymi relacjami hm* określić ją na nowo jako zagadnienie o . * sadniczym znaczeniu, nieodłącznie zwi.| zane z naszym zbiorowym życiem publt*» nym”³³. Być może propozycja zawini* w orędziu do narodu wygłoszonym pi ■ • prezydenta Clintona w roku 1999 siano* i pierwszy krok w tym kierunku. Zapną*, nował on odpis od podatku w wysoko*, i 1000 dolarów dla rodzin opiekujących niesprawnym krewnym mieszkająt \n* wraz z nimi. Mężczyzna pełniący funki K komentatora wiadomości opatrzył tę ul lekceważącą uwagą, iż jest to propo/v«|.*

^u’ \V«kkJ. J. T. (l‘W4). \\'ho l um ' Wwnen, ( are. mu! Cullurr (v 4). Curbondalc, III.: Southern lllmoo l yersity Picu.

³¹ Wood, l‘W4, %. (i.

'2 W.hkI, IW4. x. K •)

³³ Wood, l*W4, %. Iftl

taczcj „symboliczna niż n.» /ąc.»" K»*bu lii współprowad/ąca proginin pom/yl.i go. /e symboliczne uznanie wailosci ji i bardzo znaczące. Podzielała punki widzenia Wood.

Innym przykładem badań nad komunikacją podjętych z punktu widzenia kobiet jest koncepcja retoryki zapraszającej sformułowana przez Sonję Foss z Univer-siiy of Colorado w Dcnver i Cindy Griffin / Colorado State Univcrsity. Uważają one, że począwszy od Arystotelesa badanie i zastosowanie retoryki łączyło się z pytaniem, jak przekonać innych, a przez lo zdobyć nad nimi kontrolę. Foss i Grif-lin uznają fascynację wpływami i władzą t\\ paternalistyczne skrzywienie. Proponu-)i) pojęcie „ofiarowania” jako alternatywnego podejścia do retoryki, które lepiej odzwierciedla życie kobiet:

Retoryka tego typu stanowi zaproszenie do rozumienia jako sposobu umożliwiającego stworzenie związku zakorzenionego w równości, wartościach immanentnych i samostanowieniu. (...) Poprzez ofiarowanie retorzy mówią to. co aktualnie wiedzą czy rozumieją; przedstawiają swoją wizję świata i pokazują, jak sami postrzegają jego funkcjonowanie'⁴.

Według Foss i Griffin możemy przyjąć |łostawę typu „zaproszenie do porozumienia" nawet wtedy, gdy słuchacze dążą do sprzeczki. Upór typu ..moją drogą jest Jahwe” może co najwyżej wpłynąć na usztywnienie stanowisk; perspektywa nie-iiutorytarna potrafi rozbroić wrogo nastawioną publiczność. Postawa ofiarowania może nawet przekształcić sytuację retoryczną i nadać jej znamiona be/picc/cn siwa, dzięki czemu inni poczują, że się ich docenia i zaprasza do podzielenia własną |K*rspektywą. Oczywiście adwersarze mogą uznać naszą otwartość za znak słabości i chcieć na nas dokonać werbalnej egzekucji. W takim wypadku Julia Wood proponuje, żebyśmy wzięli pod uwagę możliwość rozszerzenia łaski tak, by obejmowała drugiego. To rozwiązanie rzadko proponują podręczniki z dziedziny komunikacji. Wood pisze, że .,(...] łaska oznacza wybaczenie lub odłożenie na bok naszych własnych potrzeb czy też umożliwienie drugiemu zachowania twarzy, kiedy nic wymaga tego żaden uświęcony zwyczaj"'⁵. Podobnie jak w wypadku retoryki zapraszającej, takie zachowanie łatwiej zauważyć z punktu widzenia kobiet.

KRYTYKA: ODKRYWANIE PUNKTU (PUNKTÓW) WIDZENIA W SYTUACJACH SKRAJNYCH

Logika teorii punktu widzenia pozwala wprawdzie dowartościować perspektywę wiciu zmarginalizowanych grup społecznych - Afroamcrykanów, biedoty, gejów i lesbijek - lecz najskuteczniej posłużyły się nią feministki, którym pomogła podkreślić i uwiarygodnić punkt widzenia kobiet. W tym kontekście zwolennicy takiego punktu widzenia mówią o „kobiecych sposobach poznawania”, o „kobiecym sposobie myślenia" i „kobiecym sposobie mówienia” - takie sformułowania pozwalają

^M l-oss. S. K.. Griffin, C. I.. (I*W5) lleyond    \ pmposal fur an mvitatinnal rhcloric Commum

t ation Monographs, 62, 3, 7.

*' Wood, J.T.( 1998). Conununicailon > l V» »• IiiiunIiu tum lo ilie Field of Conuiiunicaiion (v IK7). Bclmont, Calif.: Wadsworth. W mo)< | I i.i'" Mokinr hinul\ (I9H7) wydanej prze/ lnicrVarsily /a mics/czam cały rozdział na lemat «>«!|***wii d/iidw*. 11 wsi*,u /cnia".