ScanImage004 (7)

40 § SPORY O NOWĄ POETYKĘ

i Cidtąd połączyła się nierozerwalnie woń kamelii z tą już ^w pamięci zanikłą postacią — „akacjowe puchy” czarują ^w sennej duszy postać Leonory, bo kiedyś może w upaja-h^ym odurzeniu wiosennych wieczorów błądził z nią długo ^w bezmiernych alejach akacjowych; a parne tuberozy spowiły się już na zawsze z nikłą a tajemniczą Ninon, co na ł°^:u kwiecia tuberozy w lubieżnych drganiach rozciągała ^svW5j nagi przepych.

I płyną, płyną bezustannie te korowody umarłych cieni, P^r£esuwają się postacie w nieskończonym szeregu przez J^e§o duszę, coraz to nowa woń świeżych kwiatów spływa bezwiednie w jego nerwy i wywołuje, i ucieleśnia coraz to ^nowe postacie — naraz pęka czar, oczy szeroko się rozwierają.

„Księżyca łódź pomyka w dal”, rozpływają się w zaświatach senne widziadła, giną, nikną — ach, jakżeż im ^zal, że już ginąć muszą...

I proszęż mi powiedzieć, czy to nie cudownie piękne?

w tym jest śmieszne, co chorobliwe, co głupie?

To tylko chyba poecie zarzucić można, że nie pisze dla bezmyślnego tłumu, w którego duszy ani zmierzch, ani wę>ń kwiatów, ani odurzający czar wiosennych gwiazd ^zadnego oddźwięku znaleźć nie może, bo dusza jego za tę;pa.

STRESZCZAM:

Dusza jest absolutem, a drobniuteńkim jej przejawem ^,() świadome Ja.

Absolutna świadomość — (a więc w ludzkim pojęciu bezmierne obszary nieświadomości) — to absolutny geniusz.

Cala tęsknota ludzka, dążenia do „ideału”, pragnienie doskonalenia się, to była właśnie tęsknota za uświadomie-ⁿⁱem sobie coraz to nowych, coraz to dalszych obszarów ^abxsolutn<\j duszy.

Wszelka doskonałość dokonywała się tym, że człowiek zamykał oczy na „realną” rzeczywistość, zagłębiał się w siebie, badał i śledził zjawiska własnej swej duszy, a światło promieniejące z tego ogniska wszechbytu rozjaśniało mu wszelkie tajnie i zagadki.

Tak doszli do nadludzkiej potęgi indyjski mahatma ¹⁰, biblijny prorok, egipski mag, średniowieczny „czarownik” i nasz Słowacki.

To, co przeszkadzało w doskonaleniu się, co tamowało coraz to szersze uświadamianie się absolutu, to było opętanie ludzkości przez straszną, złośliwą ułudę, przez Maję ⁿ, której się Hindus tak bał, przez fantom rzeczywistości.

Wskutek zaślepienia wyrwał człowiek centralny obraz zjawisk ze swej duszy, wyrzucił go na zewnątrz, zatracił poczucie tego, co uczynił, i zrobił ze zjawiska duszy złudnego fetysza, absolut.

I w ten sposób stworzył dwie rzeczywistości, jedną zewnętrzną i drugą wewnętrzną.

Może to było potrzebne, by utrzymać „gatunek” przy życiu, potrzebne, by się przystosować do życia, ale na tym ucierpiała wewnętrzna, jedyna, pierwotna rzeczywistość: dusza.

Człowiek przeniósł rzeczywistość poza siebie, i to, co

¹⁰    mahatma — indyjski tytuł osoby godnej czci, odznaczającej się mądrością, bezinteresownością, wysokim poziomem rozwoju duchowego.

¹¹    Maja — jedno z podstawowych indyjskich pojęć religijno--filozoficznych; początkowo rozumiane jako cudowna potęga magiczna, z czasem stało się przede wszystkim określeniem złudnego, pozornego świata materialnego, który jest odbiciem jedynej rzeczywistości: Brahmana. Rozpowszechnione w Europie przez popularnego w okresie Młodej Polski filozofa — Artura Schopenhauera.