historia sztukiR301

Czasy nowożytne 49

Czasy nowożytne 49

Kyc. 34. Antonello da Messina: Sw. Hieronim w pracowni. Londyn, National Galtery. Około r. 1476.

nia rozwoju ogólnego znaleźć wszystkie pierwiastki nowe*

£0 odczucia natury i człowie* czeństwa, zapoczątkowanego przez ruch pośredniowieczny ryc. 33). W porównaniu wszakże ze sztuką północną jakiegoś Jana van Eycka ude* za tutaj większa szlachetność postawy, większa monumen* talność, dążności, które urze* czywistniają się później w pełnym renesansie.

Zrozumiałem staje się przeto, że ten ruch XV w., ten wcze-sny naturalizm, znajduje swój ciąg dalszy w naturalizmie alarstwa holenderskiego za czasów Rembrandta, że więc .asaccio w swem ujęciu przestizeni, podobnie jak Jan i Eyck jest poprzednikiem mbrandta, nie zaś Rafaela - b Michała Anioła. Ażeby pojąć, musimy uświadomić •obie szczególny charakter tego naturalizmu XV w.

istnieją stopnie sztuki bohaterskiej lub kościelnej: archaiczny (romań* s*: , klasyczny (gotycki), barokowy, podobnie istnieją stopnie naturali* :mu. Historja sztuki nie umiała dotąd ująć ich i nazwać; winne temu było zinostronne nastawienie na pełny renesans. Pierwszy stopień, naturalizm XV i wczesnego XVI stulecia, wywodzi się, zarówno pod względem treści a.i pod względem formy, z gotyku średniowiecza, jest sztuką kościelną. Dzieło jego możemy określić jako zeświecczenie (sekularyzację) obrazu ^ciętego. Podejmując tematy i motywy średniowiecza, przekształca je.

ten sposób staje się on sztuką o silnem zabarwieniu reformatorskiem. Przeciwstawiając się tradycyjnemu duchowi obrazu świętego, posiada on, -•Uszcza w swej pierwszej fazie, charakter protestu (sztuki protestanckiej).

'eci stają się ludźmi prywatnymi. To, ze święty iest również tylko czło* *'Tkiem i zostaje pokazany jako zwykły człowiek w^r swem życiu pry*

*    -mem; to, że malarze malują Madonnę, karmiącą Dzieciątko, świętego zrętającego, piszącego, rąbiącego drwa, świętego w celi — na tern polega no*

*    e odkrycie świata i jednostki w obrazie świętym (ryc. 34j. Gdyby to z w e nastawienie nie było stopniowo przygotowane w w. XIV, moglibyś*

wr łatwiej zdać sobie sprawę z niesłychanej rewolucji, jaką było to często z' • altowne i świadome zeświecczenie świętych w obrazie i wyobrazić so*

*    HUtorja sztuki.