historia sztukiV801

Czasy nowożytne 53

Ryc. 37. Sandro Rołticelli: Narodziny Wenery. Florencja, Ufie je. Okołc r. 1485.

Pierwszą taką reakcją, raczej epizodem, niż ruchem brzemiennym w na* -t.pstwa, jest sztuka trzeciej i czwartej ćwierci XV w., którą nazwano, je* ' i chodzi o Italję, w pewnym szczególnym sensie renesansem wczesnym, * zumiejąc przez to wczesne, przygotowawcze stadjum właściwego, pełne* j' renesansu. Nazwisko Botticellego jest najbardziej znanem w tym ruchu ryc. 37). Lecz nawet w stosunku do sztuki epoki Botticellego termin ..wczesny renesans' wprowadza pod wieloma względami w błąd i sąd o tej tpocę musi być, z punktu widzenia rozwoju ogólnego, pod każdym wzglę* Jem sprostowany. Znamiennem dla niej jest przedewszystkiem to, ze nie <st ona wczesną fazą nowego rozwoju, lecz nawrotem do sztuki dawnej, do średniowiecza. Następnie nową sztukę formy tworzy się tutaj me dro* ~ą naśladowania antyku, przez renesans, lecz drogą naśladowania gotyku. Test to pierwszy neogotyk w czasach nowożytnych. Nie jest to także ruch czysto włoski, ruch, od któregoby później przejęły renesans kraje północne. Jest to znowu ruch europejski. Jest to to samo, co w Niemczech nazywa s:ę późnym gotykiem, ale z równą słusznością mogłoby się nazywać neo= gotykiem. Albowiem i ten północny późny gotyk jakiegoś Schongauera jest gotykiem ożywającym na nowo, nie poprostu następstwem dawnego ryc. 38). I jego poprzedza na północy przebudzenie się odczucia natury, zniszczenie gotyku. Od pełnego renesansu, z którym go łączy jedynie po* wrót do formy, do formy antycznej zamiast do gotyckiej, dzieli go faza, w której ten ruch wsteczny wyczerpuje się i postępowe siły stulecia znowu Horą górę. Dopiero bowiem po tym neogotyku wypowiada protestancki