historia sztuki`901

Czasy nowożytne 63

Czasy nowożytne 63

e ważną rolę. Wielkimi artystami manieryzmu są ci, którzy z tkwią# w nim rozdźwięków i czynników ekspresyjnych czynią świadomie zrodlo tragicznych efektów. Dlatego Michał Anioł jest największym : 7* śród nich.

fcrwiastki konstrukcyjne i rozumowe, podkreślenie znaczenia pracy arty#

arcrnej i samodzielność środków kształtowania artystycznego czynią manie#

n :m szczególnie drogim współczesności. Przeciwuderzenia manieryzmu,

tao»ry również w w. XIX przerywa rozwój sentymentalnego naturalizmu

-rtuka nazareóczyków w okresie restauracji politycznej i sztuka niemieckie#

fo renesansu w okresie po r. 1871) nie pozostały bez wpływu na rozwój

• =półczesnej sztuki czystej formy (ryc. 46). W ten sposób manieryzm na#

~ ł a znaczenia również dla tej epoki dziejów sztuki, w której się teraz znaj#

dajemy. Z dziejów tych możemy obejrzeć, jak dotąd, tylko krótki od#

dsek i nawet temu odcinkowi możemy się raczej przyjrzeć, niż go obej#

~reć. Ale jedno jest pewne już teraz: sztuka współczesna dąży do nowej

rr-czowości czyli odwraca się zarówno od naturalizmu z jego wartością#

m uczuciowemi, jak od kultu formy sztuki, która przedstawia osobistości

za podobieństwo sztuki średniowiecznej i antycznej. Co to znaczy?

Jednym z najdziwniejszych rysów naturalizmu i opartej na „wczuwaniu

kultury XIX w. jest to, że, mimo jej przywiązania do doczesności

. do natury, a więc do wszyst#

i-iego co rzeczywiste, prowadzi

_ra w swych następstwach do

>dwrócenia się od życia, może

<-szcze bardziej, niż w średnio#

żeczu obcowanie z Bogiem i Je#

zo świętymi. Im głębszy i inten#

sywniejszy pod względem treści

-<t obraz naturalistyczny, tem

silniej zmusza on widza, by za#

lomniał o sobie i swem wła#

snem życiu i pogrążył się w ży#

de cudze. Teoretycznem uzupeł#

neniem sentymentalnego natura#

zmu w sztuce jest doktryna, że

dopiero to podane przez sztukę,

r wtórnie przeżyte przez odbior#

zę życie wogóle obdarza czło#

- eka życiem, że dopiero wtedy

siaje się on pełnym człowie#

Cem. Dokądkolwiek spojrzymy,

■* czystko skłania nas do wyzby#

::a się samych siebie: portret lub

~raz rodzajowy zmusza nas do    _r . , . , ~    ,    ,    _T7...    , ,,

^J. ¹ .Kvc. 46. Friedrich Urerheck: Yittona

1

grązenia się w cudze istnienie,    Monachium, Nowa Pinakoteka. 1822.