Magazyn63701

Magazyn63701



t


GEOGRAF JA


333



A. Pencka, autora klasycznego dzieła „Mor-phologie der Erdoberflache“, Alfreda Hett-nera, ideologa kierunku t. zw. krajobrazowego, (wyłożonego zwłaszcza w jego pod'-stawowem w tym względzie dziele „Die Geographie, ihre Geschichte, ihr Wesen und ihre Methoden“). Emanuela de Martonne’a, badacza form powierzchni ziemi i autora cennego „Traite de geographie physique“, A. Demangeon’a i Jean’a Brunhes’a regjo-nalistów i antropogeografów, H. Barrows’a, traktującego geografję jako naukę społeczną i kładącego szczególniejszy nacisk na geograf ję gospodarczą i t. d.

8. Nowsze i najnowsze badania geograficzne w okolicach podbiegunowych. Osiągnięcie obydwóch biegunów ziemi. Poza tą systematyczną rozbudową geografji w gmach nowożytnej umiejętności nie ustają równocześnie usiłowania, owiane nieraz najwyższem poświęceniem, aby obliczu ziemi wydrzeć resztę tych tajemnic, które ono dotąd kryło w najniedostępniej szych swych zakątkach. Szczególnie nieugięcie szturmowano oba obszary podbiegunowe. W Antarktydzie amerykański poławiacz wielorybów J. Wed-dell dotarł w r. 1823 do 74°i5’ połudn. szerokości, Anglik J. Ross w 18 lat później odkrył tam ziemię Wiktorji z jej wulkanami Erebus i Terror, osiąga |ąc w swych wyprawach 78°io’, nieustraszony Anglik Ernest Shackleton w r. 1909 posunął się do 88*25’, stwierdzając po drodze pod 85° istnienie złoży węgla kamiennego, wreszcie najszczęśliwszy i najobrotniejszy ze wszystkich Norweg Roald Amundsen dn. 14 grudnia 1911 r. zatknął na biegunie flagę norweską, przebywszy w 97 dniach około 3 000 km straszliwej drogi. Dodać należy, że w miesiąc później, bo w dniu 18 stycznia 1912 r., do bieguna południowego dotarł także doświadczony badacz Antarktyki Anglik, kapitan Robert Scott, który już w latach 1902 i 1903 położył ogromne zasługi około poznania okolic podbiegunowych, osiągając wówczas 82*17' połud. szerokości i odkrywając między innerrii ziemię Edwarda VII oraz wdzierając się w głąb ziemi Wiktorji. Tym razem wyprawa Scotta do bieguna skończyła się przecież tragicznie. W drodze powrotnej zginął zarówno sam jej przewódca, jak i czterej jego bohaterscy towarzysze, do ostatniej chwili, jak świadczy odnaleziony później pamiętnik, myślący o chwale Anglji i o potrzebach nauki. Ostatnim, który oglądał biegun południowy, był admirał am< rykański Ryszard Byrd. W jego wyprawie, najstaranniej ze wszystkich przygotowanej, wzięli udział znakomici uczeni, a także zastosowano wszelkie nowożytne urządzenia techniczne. Przy pomocy samolotów zbadano ogromne przestrzenie Antarktydy, odkryto nowe łańcuchy potężnych wzniesień (góry Rockefellera), a wreszcie dnia 29 listopada 1929 r. Byrd z trzema towarzyszami wystartował na dwu motorowym aeroplanie do bieguna i osiągnął go po 13 godzinach lotu. Wyprawa Byrda, powtórzona zresztą przez niego w r. 1934, nie była przedsięwzięciem osamotnionem. W r. 1929 i w następnym wielką pracę badawczą w Antarktydzie prowadzili Norwegowie (Riiser Larsen), posługując się okrętem „Norwegja" i samolotami, w r. zaś 1931 ważne rezultaty przyniosła brytyjska wyprawa Douglasa Mawsona.

Ale nietylko świat polarny półkuli południowej doczekał się takiego gorącego zainteresowania rządów i sfer naukowych. Jeszcze bardziej uwagę ludzkości przykuwała daleka północ globu, otoczona ze wszystkich stron pierścieniem lądów, zamieszkałych przez człowieka i będących podstawą jego gospodarki. Rzec nawet można, że postępy w Antarktydzie stały się możliwe i skuteczne tylko dzięki doświadczeniu, zdobywanemu przez badaczy w okolicach północnych. Nowszy okres tych badań zaczyna Anglik, poławiacz wielorybów, William Scoresby, który w r. 1806 wzdłuż wybrzeży Gren-landji dotarł do 81*30’ północ, szerok. Anglik William Edward Parry od strony Szpicbergu w r. 1829 osiąga 82*45’, a różne wyprawy Johna Rossa, Jamesa Rossa i Johna Franklina, przypadające na lata 1819—1833, ustalają wiele pierwszorzędnych danych geograficznych, tyczących się szczególnie archipelagu, leżącego na północ od terytorjum Kanady. Nadewszystko chodziło bowiem jeszcze ciągle o zbadanie t. zw. północno-zachodniej przeprawy, ponownie budzące, wielkie zainteresowanie w Anglji i Stanach Zjednoczonych. Myśl o tej przeprawie pobudziła też rząd angielski do wydania w r. 1846 dużej ekspedycji podbiegunowej, której kierownictwo objął doświadczony podróżnik polarny, teraz już sześćdziesięcioletni John Fianklin, naów-czas gubernator Tasmanji. Wyprawa skończyła się przecież fatalnie, bo pochłonęła wszystkich jej uczestników w liczbie 129, którzy bez wieści zginęli na dalekiej pół-


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Magazyn63401 330 GEOGRAF JA w tym czasie zbadano nietylko brzegi Ameryki środkowej i południowej,
Magazyn63601 332 GEOGRAF JA w r. 1772, a do której pobudkę dało zadanie przewiezienia astronomów
Magazyn63001 326 GEOGRAF JA lityczna zajmuje się przejawami życia zorganizowanych w państwie społ
Magazyn63101 327 GEOGRAF JA bją czyli Saharą, Dunajem, wschodnie-mi granicami Rosji i cieśniną Gi
Magazyn63201 328 GEOGRAF JA wzdłuż południowych brzegów Bałtyku dopłynął do ujścia Wisły. Reszta
Magazyn63301 329 GEOGRAF JA A było ich coraz więcej, bo raz rozbudzona wiara w nieprzebrane bogac
Magazyn63801 334 GEOGRAF JA nocy z głodu i mrozu. Gdy Franklin nie wracał, rząd angielski, a nast
Magazyn64001 336 GEOGRAF JA (1801—1889), prof. uniwersytetu w Santiago w Chile oraz autor pierwsz
Magazyn64101 337 GEOGRAF JA skim. Z innych polskich podróżników piękną kartę zdobyli sobie Józef
Magazyn64201 338 GEOGRAF JA potężny łańcuch gór Transhimalajów, na cześć jego nazywanych także gó
Magazyn64401 340 GEOGRAF JA polskiego nie posiada, wielkie natomiast dla współczesnej mu nauki św
Magazyn64501 341 GEOGRAF JA — GEOGRAF JA ROLNICZA geograficznych Jerzy Smoleński, na poznańskim c
Magazyn64701 343 GEOGRAF JA ROLNICZA — GEOPOLITYKA powiązanie rozważań o charakterze geograficzny
Magazyn6f401 660 INDJE BRYTYJSKIE Times. Bombay 1924.— Gumpiowic* W.: Azja Południowa. „Wielka Ge
48 Tam zaczął tę pracę, tam ją ukończył. Oto przedwstęp do dzieła w którćm maluje uczucia swoje,
Intertekstualno?? 5 fragmenty utworów muzyki klasycznej, dzieła sztuki, takie jak Mona Lisa, czy pos
klstidwa019 32 L. MOSZYŃSKI! KULTURA LUDOWA ROZDZIAŁ 1. KOSMOGRAFJA I GEOGRAF JA 33 naprzód wschodzą

więcej podobnych podstron