Magazyn6x801

784

IZBY PRZEMYSŁOWO-HANDLOWE W POLSCE

rów handlowych i okrętowych, rzeczoznawców branżowych etc.

Już w 1862 r. Izba poznańska uzyskała prawo wyznaczania maklerów handlowych i okrętowych.

Od 1881 r. samorząd otrzymuje prawo przedstawiania kandydatur na sędziów handlowych, ustanawia i zaprzysięga rzeczoznawców w rozmaitych branżach. W 1899 r. Izba poznańska wprowadza we własnym zakresie instytucję Sądu Polubownego, układając dlań procedurę postępowania sądowego, ustala przepisy dla badań ksiąg handlowych; prowadzi statystykę żeglugi rzecznej, ustala miejscowe zwyczaje handlowe, zwyczaje dla żeglugi rzecznej. Izby dzięki swemu udziałowi w Prowincjonalnej Radzie Komunikacyjnej, a następnie w Państwowej Radzie Kolejowej zabiegają skutecznie o rozszerzenie sieci kolejowej w kraju oraz występują stale w obronie polityki taryfowej, zgodnie z interesami dzielnicy.

Działalność opinjodawcza samorządu przejawiła się w ocenie szeregu ustaw administracyjnych, podatkowych, socjalnych etc., mających bezpośrednie znaczenie dla życia gospodarczego; poza tern izby konsultowano w sprawach celnych, traktatowych, kredytowych i t. p.

Piętno niemieckości izb przemysłowo-handlowych z pod zaboru pruskiego odróżniało je od izb małopolskich. Temu też należy przypisać skromny zakres działalności tych organizacyj w zakresie wykształcenia zawodowego.

ej W niepodległej Polsce. W chwili odzyskania przez Polskę niepodległości, na ziemiach polskich istniały, jak to wynika z poprzednich rozważań, izby przemysłowo-handlowe w b. zaborach austrjackim i pruskim, a mianowicie we Lwowie, Krakowie i Brodach (założone w r. 1850) oraz w Poznaniu (1851), Toruniu (1875), Bydgoszczy (1875) » Grudziądzu (1899).

Dnia 8 lipca 19x9 r. dla obszaru Śląska Cieszyńskiego, uchwałą Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego, utworzono Izbę Handlową i Przemysłową w Bielsku. Izba ta, istniejąc i działając do dnia 1 stycznia *935 ^r- ^na zasadzie ustawy austrjackiej z roku 1868, reprezentowała nietylko przemysł i handel, ale i rzemiosło na objętym przez nią terenie (podobnie jak Izby w Brodach, Krakowie i Lwowie do 1929 r.).

Rozporządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 27 czerwca 1922 r. dla górnośląskiej części województwa śląskiego, która przed wojną należała do okręgu Izby w Opolu, utworzono Izbę Handlową w Katowicach, która do dnia 1 stycznia r. 1935 działała na podstawie przepisów ustawy pruskiej z roku 1897.

Ponadto, na podstawie rozporządzenia Ministra b. dzielnicy pruskiej z dn. 25 listopada 19x9 r. zreorganizowano przez zmianę ustawy pruskiej z 1897 r. Izby Przemysłowo-Handlowe w Poznaniu, Toruniu, Bydgoszczy i Grudziądzu, przystosowując je do zmienionych warunków pracy.

Od 1920 r. staje się aktualna sprawa utworzenia izb na terenach b. zaboru rosyjskiego oraz równoczesnej reorganizacji izb już egzystujących w b. dzielnicach pruskiej i austrjackiej. Projekt ten nie znalazł uznania w Sejmie i nie został zrealizowany.

Tern niemniej zrozumienie potrzeby zorganizowania samorządu gospodarczego istniało w ciałach ustawodawczych i znalazło wyraz w rezultatach prac Konstytuanty. Mianowicie w konstytucji z dn. 17 marca 1921 r. znalazł się przepis, zapowiadający utworzenie samorządu gospodarczego i określający jego konstrukcję w następujący sposób: (art. 68) „Obok samorządu terytorjal-nego osobna ustawa powoła samorząd gospodarczy dla poszczególnych dziedzin życia gospodarczego, a mianowicie: izby rolnicze, handlowe, przemysłowe, rzemieślnicze, pracy najemnej i inne, połączone w Naczelną Izbę Gospodarczą R. P., których współpracę z władzami państwowemi w kierowaniu życiem gospodarczem i w zakresie zamierzeń ustawodawczych określą ustawy". Przepisy te nie uległy żadnym, bardziej istotnym zmianom w art. 76 nowej ustawy konstytucyjnej z 23 kwietnia 1935 r.

Sprawę utworzenia izb przemysłowo-handlowych poruszono w Sejmie po raz drugi wniesieniem dnia 22 stycznia 1924 r. projektu ustawy, obejmującej już całe państwo. Nie został on jednak uchwalony.

W 1927 r. rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 15 lipca ustalono podstawy prawne istnienia i działalności organizacyj samorządu gospodarczego na odcinku przemysłu i handlu — jednolicie dla całego obszaru Państwa Polskiego. Rozporządzenie weszło w życie z dniem ogłoszenia, z wyjątkiem województwa ślą-