Magazyn60801

504

LAW JOHN — LELEWEL JOACHIM

padku tym osiągnie się równocześnie całkowite wyzyskanie sil naturalnych kraju, ilości ludności, oraz zasobów materjalnych i wyposażenia kapitałowego. W rezultacie pieniądz nie będzie powodował zakłóceń natury monetarnej.

Należy porzucić kruszcowy system pieniężny wobec tego, że ilości kruszców dla celów monetarnych nie można dowolnie regulować. L. wysuwa ziemię jako podstawę tworzenia pieniądza; posiada ona stałą wartość, niezależną od zastosowania monetarnego, gdyż tylko niewielka ilość ziemi będzie służyła jako podstawa tworzenia pieniądza. Możność wymieniania pieniądza na ziemię i odwrotnie zapewnia proponowanemu syste mówi pieniężnemu automatyczne dostosowanie podaży pieniądza do popytu na niego, będące niezbędnym warunkiem utrzymania stałej wartości pieniądza. Emisja not może odbywać się w formie: i) pożyczek, udzielanych właścicielom za zabezpieczeniem majątków do połowy lub trzech czwartych ich wartości; 2) warunkowego skupu majątków przez instytucję emisyjną z prawem odkupienia ich przez poprzednich właścicieli po upływie określonego czasu; 3) bezwarunkowego skupu ziemi po cenie rynkowej. Później L. wogóle odrzucił podstawę materjałną tworzenia pieniądza, nie rozwijając dostatecznie swych poglądów na ten temat. L. poza teorją monetarną i projektem zreformowania systemu pieniężnego wyraził cały szereg myśli na temat reformy systemu podatkowego, ogólnej polityki gospodarczej, oraz takiej przebudowy struktury gospodarczej, by państwu zapewnić pomyślność i możliwie największy rozwój gospodarczy.

Dorobek ekonomiczny L. jest niezwykle bogaty. Całość pism L. zebrał i krytycznie wydał Paul Harsin w trzech tomach p. t. John Law — Oeuvres completes, Paris 1934. Wśród ważniejszych pism poza wyżej wymienioną rozprawą należy wymienić: Memoire sur l’usage des monnaies (1706— 1707). — Memoire pour prouver qu’une nou-velle espece de monnaie peut etre meilleure que Tor et 1’argent (1707). — Memoire sur les banques (lipiec 17x5). — Restablisse-ment du commerce (1715) — Memoire sur les banques (1715).

Literatura: Harmin P.t Etude criiięue sur la bibhographic des oeurres de Law. Liige 1928.— Dazria Me. Farlands A łłistori-cal Study of Law** System. Be ton 1887. — Orwen J.: Die dynamische Geld und Kreditlehre des Merkanlilismus. Eine Studie xu John Law. Berlin 1936. — Leraammtr E.: Recher-che* historiąues aur le systlme de Law. Paris 1864. —■ łtohr-baeh R.: Die Geld- und KredittheoretiscKen Anschauungm John Law. Berlin 1927. — Śtcidrotcaki J.: Poprzednicy Laiv’a, źródła jego doktryny monetarnej. „Roczniki dziejów społecznych i gospodarczych", I. VI. Lwów 1937. — Tenże: Bio-grafja Law*a oraz historja Systemu. „Roczniki dziejów społecznych i gospodarczych", I. VII. Lwów 1938. — Tenże: Teorja monetarna John Law*a. Warszawa 1938. — Thłerm A.: Histoire de Law. I wyd 1828, II wyd. Leipzig 1858.

Józef Świdrowski.

Lelewel Joachim.

L. urodził się w Warszawie w 1786 r. W latach 1804—1808 studjował w Uniwersytecie Wileńskim. W latach 1815—1818 wykładał w tymże uniwersytecie, jako zastępca profesora, historję powszechną. Przeniósłszy się następnie do Warszawy, przez 3 lata pracował tu jako zastępca bibljoteka-rza w Bibljotece Uniwersyteckiej, wykładając jednocześnie w Uniwersytecie Warszawskim bibljografję, a następnie i historję powszechną. Powołany do Wilna na profesora zwyczajnego historji powszechnej, prowadził tam wykłady od stycznia 1822 r. do końca roku akademickiego 1823/24. Usunięty z katedry przez władze rosyjskie, zamieszkał na stałe w Warszawie. W 1828 r. wybrano go na posła do sejmu. Po wybuchu powstania listopadowego wszedł do Rady Administracyjnej. Następnie był kolejno członkiem Rządu Tymczasowego, zastępcą ministra W. R. i O. P. oraz członkiem Rządu Narodowego. Jednocześnie piastował godność prezesa Towarzystwa Patrjo-tycznego. Po upadku powstania udał się do Francji, gdzie stanął na czele Komitetu Narodowego Polskiego. W 1833 r. za działalność polityczną wydalony z Francji, przeniósł się do Belgji i osiadł w Brukseli, gdzie mieszkał przez lat 28. Na kilka dni przed śmiercią przewieziony do Francji, zmarł w Paryżu 29 maja 1861 r.

Niezmiernie pracowity, posiadający olbrzymią wiedzę w zakresie historji i jej nauk pomocniczych, w najtrudniejszych warunkach potrafił prowadzić swe badania, w niektórych dziedzinach (np. numizmatyka, geografja historyczna) torując nowe drogi nauce nietylko polskiej, ale i europejskiej.

Prace naukowe L. szły w paru kierunkach: prowadził drobiazgowe badania źródłowe, konstruował śmiałe syntezy, był znakomitym popularyzatorem dziejów ojczystych. Nie był jednak wyłącznie uczo-nym-erudytą, zdała stojącym od życia. Przeciwnie. Mając wyraźnie skrystalizo-