Magazyn6i001

686

INGRAM JOHN KELLS — INONt) ISMET

mianowany został Viceprwost'em tegoż uniwersytetu. Ponadto od r. 1878 byt prezydentem sekcji statystycznej British Asso-ciation i spełniał obowiązki prezydenta Irlandzkiego Stowarzyszenia Statystyków.

I., w przeciwieństwie do większości ekonomistów angielskich swego okresu, był przeciwnikiem szkoły klasycznej, a zwolennikiem historycznej. Odrzucał z ekonomiki wszelką abstrakcję i izolację, uważając, że stanowią one logiczną zabawkę, a nie służą praktycznym celom. Przeciwstawiał się światopoglądowi „indywidualistycznemu i subjektywnemu" klasyków, a na ich miejsce starał się wprowadzić punkt widzenia społeczny, któremu tak w praktyct jak i w teorji winny być podporządkowane dążenia jednostek. Dlatego też ostro zwalczał wolność gospodarczą, żarów no jako założenie teoretyczne, jak i jako postulat polityki gospodarczej. Opierając się na systemie naukowym Comte’a, traktował ekonomikę jako część nauki o społeczeństwie. W badaniach swych stosował metodę historyczną. Rozgłos swój zawdzięcza krótkiemu opracowaniu doktryn ekonomicznych, obejmującemu okres od starożytności po mniej więcej 1870 r. Książka ta jest rozszerzonem opracowaniem artykułu p. t. „Political Economy" w „Encyclopoedia Britannica". O popularności jej świadczy pokaźna ilość wydań i 9 tłumaczeń na języki obce, między innemi i na język polski.

Ważniejsze prace ekonomiczne: The Pre-sent Position and Prospects of Political Economy. London-Dublin 1878. — Work and the Workman. Dublin 1886. — Political Economy. „Encyclopoedia Britannica", wyd. 9. 1885. — History of Political Economy. Edinburgh 1888 (tłumaczenie na język polski Zofji Daszyńskiej p. t. Historja Ekonomji Politycznej, wyd. I w Warszawie 1891 i wyd. II w Krakowie 1907). — History of Slavery and Selfdom. London 1895 — oraz szereg monografij i artykułów w „Encyclopoedia Britannica" i w „Pal-grave’s Dictionnary".

Witold Trąmpczyński.

inónii ismet.

1., dawniej znany jako Ismet pasza, jest jedną z najwybitniejszych i główną po prezydencie Kamilu Ataturku osobistością nowej Turcji. Ur. w r. 1884, poświęcił się karjerze wojskowej, stając się wybitnym fachowcem artyleryjskim. Uczestniczył jako major w tłumieniu powstania w Jemenie w 1911 r., a jako podpułkownik w wojnach bałkańskich, biorąc m. in. udział w odebraniu Adrjanopola w lecie 1913 r. W czasie wojny światowej walczył w Palestynie, dowodząc jako pułkownik całemi korpusami armji. Był potem wiceministrem wojny w efemerycznych gabinetach ostatniego sułtana i widząc zupełną bezsilność Wysokiej Porty wobec sytuacji stworzonej przez klęskę 1918 r., udał się jak wielu innych pa-trjotów tureckich, ze Stambułu do Ankary, by wspomagać tworzący się tam nowy rząd narodowy. Został szefem sztabu armji an-karskiej i odznaczył się w zwycięskich dla Turcji dwu bitwach pod Inónii (koło Eski-sehir), w styczniu i marcu 1921 r. Mianowany generałem, otrzymał w listopadzie

1921    r. dowództwo całego frontu zachodniego, odnosząc szereg dalszych sukcesów w czasie słynnej ofensywy tureckiej w lecie

1922    r., zakończonej całkowitem wyparciem Greków z Anatolj i. Po zwycięstwie zawarł z przedstawicielami Ariglji, Francji i Włoch zawieszenie broni w Mudanyi (objęło ono i Grecję), 11. X. 1922 r., w dwa tygodnie później otrzymując od Zgromadzenia Narodowego w Ankarze tekę ministra spraw zagranicznych i misję reprezentowania Turcji na konferencji pokojowej w Lozannie. Tę ostatnią misję spełnił ku zupełnemu zadowoleniu narodu. Powróciwszy po podpisaniu pokoju (24 lipca

1923    r.) do kraju, wziął czynny udział w przygotowaniu ustroju republikańskiego, a od 30 października 1923 r. jest, z wyjątkiem okresu od listopada 1924 r. do marca 1925 r., bez przerwy premjerem. Odznaczając się równie gorącą jak Kamal Atatiirk ambicją zmodernizowania Turcji i podniesienia jej znaczenia, oddal wielką swą energję dziełu reformatorskiemu, nie cofając się przed naj radykalniej szemi posunięciami. Od 1927 r. wystąpił z wojska, by tern swobodniej móc pracować na rzecz jak najszybszego osiągnięcia wielkich celów nowej Turcji nacjonalistycznej. Bezwzględnie tępiąc wszelkie objawy i próby reakcji, 1. jest jednym z twórców programu zwanego dziś „kemalizmjm", określającego cechy Turcji współczesnej jako państwa: republikańskiego, laickiego, ewolucyjno-rewo-lucyjnego, nacjonalistycznego i etatystycznego. I. wspomaga tu jak najpełniej we wszystkich pracach głównego ideologa tego