Magazyn6801

174

OŚWIATA ROLNICZA — OWCE I KOZY

dzonych na wzór amerykański. Konkursy takie polegają na tern, że tworzą się zespoły młodzieży, stającej do konkursu i dany zespół względnie szereg zespołów, otrzymuje ten sam temat jako zadanie konkursowe — np. wychów prosięcia na wieprza bekonowego, albo uprawa jakiejś rośliny np. buraka pastewnego, kukurydzy i t. p. Ażeby należycie wywiązać się ze swego zadania, młodzi ludzie muszą uczyć się. I otóż ta rzecz stała się podstawą organizacji przysposobienia rolniczego w Polsce. Mamy więc do czynienia z zespołami młodzieży, które podejmują zadania o charakterze konkursów, ale jednocześnie stanowią też ogniwa organizacji dla samokształcenia się zawodowego. Opiekę nad temi organizacjami obejmuje specjalny instruktor. Z biegiem lat nasze przysposobienie rolnicze przybrało tę postać, że poszczególne zespoły, a ściślej mówiąc poszczególne grupy młodzieży, przechodzą jakby kursy samokształcenia się. Kursy takie trwają co najmniej 3 lata i mogą doprowadzić do dosyć poważnych wyników. Przysposobienie rolnicze obejmuje dzisiaj (1939) u nas około 70 000 młodzieży wiejskiej płci obojga, a można liczyć, że rozwinie się ono jeszcze znaczniej w przyszłości. Jest to forma nauczania pozaszkolnego, która nie całkowicie jeszcze się wykrystalizowała, dzisiaj możemy tylko powiedzieć, że ma ona przed sobą wielką przyszłość.

Literatura: Grabski Wt.: Ohciała ludu i sprawa agrarna w Polsce „Rolnictwo”. Warszawa 1929. — Tenie: Reforma Agronomj? Społecznej. Warszawa 1928. — Uenseignement agrtcole dans le monde. Institut International D'Agriculture. Romę 1935. — Uenseignement professionnel agricole. B. I. T. Gentve 1929.

Zdzisław Ludkiewicz.

Owce i kozy.

Owce i kozy hodowane były już w okresie neolitycznym. Pierwotnie hodowano głównie kozy, jednak po wynalezieniu tkactwa owce zaczęły wypierać hodowlę kóz. Owce były już dawno ocenione ze względu na różnorodną użytkowność. Dostarczały bowiem łatwo strawnego tłuszczu, który był poszukiwany zwłaszcza tam, gdzie nie produkowano masła i gdzie ze względów rytualnych nie spożywano tłuszczu wieprzowego. Dostarczają również wełnę, kożuchy i mleko. Powyższa wszechstronność powoduje, że owca może być zdystansowana na każdym odcinku przez inne zwierzęta, wyspecjalizowane w jednym tylko kierunku: produkuje stosunkowo znacznie mniej mleka, niż krowa, daje mniej i droższe mięso, niż trzoda chlewna, kożuch gorszy niż szereg zwierząt futerkowych. Jedynie w zakresie produkcji wełny owca jest dotychczas bezkonkurencyjna. Owca jest mało wybredna i zadawalnia się taką paszą, którą pogardzają inne zwierzęta. Wyzyskuje dobrze różne odpadki, jak również ze słomy potrafi wybrać najdelikatniejsze i najpożywniejsze cząstki. Owca bez szkody dla zdrowia przejść może duże odległości i urwiste zbocza górskie. W ten sposób można wyzyskać dla niej pastwiska oddalone i górskie, niedostępne dla krów. Owca ustępuje jednak innym zwierzętom w zdolności wykorzystywania pasz, bowiem znacznie gorzej trawi normalną paszę, niż bydło i świnie. Opasanie owiec wypada drożej niż innych zwierząt. Tern niemniej owca jest niezastąpionem zwierzęciem tam, gdzie nie może rozwinąć się hodowla krów i świń, a mianowicie tam, gdzie jest dużo lichych pastwisk (stepy), gdzie jest dużo ugorów (Kresy wschodnie), gdzie jest dużo pastwisk górskich (Hiszpanja, Włochy), gdzie pastwiska są odległe od zabudowań gospodarskich (Karpaty Wschodnie). Owczarstwo zatem znajduje naturalne warunki gospodarcze w środowiskach ekstensywnych. Owce hodowane bywają również i w środowiskach intensywnych, zwłaszcza gdy wskutek niskiej ceny mleka i masła nie może rozwinąć się hodowla krów, z drugiej zaś strony występuje duży popyt na baraninę (np. w Anglji i w niektórych okolicach Pomorza i Poznańskiego). W wiekach średnich oraz w nowożytnych, aż do końca wojen napoleońskich, owce były hodowane głównie w Anglji i w Hiszpanji. W początkach w. XIX pod wpływem wynalazków w przemyśle tkackim zaczęto rozwijać tę hodowlę i w innych krajach europejskich, nawet tam, gdzie nie było sprzyjających warunków przyrodniczych (np. w Norwegji). W połowie ubiegłego stulecia zaczął się gwałtowny rozwój owczarstwa w krajach zamorskich. Wraz z rozwojem gospodarczym tych krajów owce odsuwane są do coraz gorszych okolic. Np. w Argentynie i Chili hodowla owiec przesuwa się na południe, a w St. Zjednoczonych na daleki zachód. Europa posiadała w 1913 owiec 24%, a w 1933 już