page0082

74    Rendsburg — Rendszmit

wigu i Holsztynu, zajmujących niemieckie pobrzeże morza Północnego. Posiadanie Rendsburga wysokie ma znaczenie dla księztwa Szleswicko-Holsztyń-skiego, dominuje on bowiem nad całą nad-elbiańską okolicą a nawet nad Hamburgiem, tern ogniskiem handlu niemieckiego. Jako jedyna forteca w całych północnych Niemczech, Rendsburg ważnością swoją sięga po za Elbę. W roku 1848 podczas powstania księztw, Rendsburg zdobyty został przez holsztyń-czyków w d. 04 Marca pod wodzą Fryderyka ks. Augustenburgskiego i w silną zamieniony warownią, którą nieco później generał Willisen szeregiem redut od strony północnej umocnił. W ciągu tych wpadków, Danija, oceniając ważność tego stanowiska, w części uznała Rendsburg miastem i warownią szles-wicką, gdy bezwarunkowe zajęcie go stało się niemożliwem. Jakoż w dniu 8 Lutego 1851 r. wojska pruskie zajęły stare miasto i Neuwerk, gdy tymczasem Duńczycy w d. 9 Lutego wzięli w posiadanie dzielnicę Kronwerk. Kiedy następnie podniesiono kwestyję o rzeczywistość granic pomiędzy Szl eswigiem a Holsztynem, Duńczycy wtedy, opierając się na wydanym przez Wagenera dokumencie, pod tytułem: Von der Landeshoheit ilber das alte Rendsburg, zaczęli domagać się, aby tak stare miasto, jako i Kronwerk było w posiadaniu Szleswigu. Roszczenia te zbił zasadnie Warnstedt w piśmie: Rendsburg, eine holsłein. Sładł und Festung, w którein przekonywająco dowiódł, że od 1352 r. aż do ostatnich czasów, wszystkie dzielnice miasta.i warownia, były niezaprzeczoną własnością Holsztynu. Mimo to wątpliwość co do granic została nierozstrzygniętą i po usunięciu się wojsk niemieckich, fortecę i księztwa zajęli Duńczycy, którzy przeniósłszy zapasy wojenne do Kopenhagi, przystąpili do zniesienia samej warowni. W r- 1864 podczas wojny pomiędzy Daniją, a sprzymierzonemi Prusami i Austryją, której celem miało być ostateczne roz-strzygnieme prawa posiadania Szleswigu i Holsztynu; Prussacy w d. 2 Lutego przeszli Eiderę pod Rendsburgiem; w dniu zaś 8 Maja, to jest w czasie rozpoczętych w Londynie konferencyj, lud w liczbie 50,000 z obu księztw w Rends— burgu zebrany, objawił stanowczą wolę oddzielenia się od Danii i utworzenia z Szleswigu i Holsztynu niepodległego księztwa, pod rządem Fryderyka VIII, ich prawego władzcy; lecz wystosowaną w tym duchu petycyję, komissarze szleswiccy odrzucili.

RendSZmid (Felix), pedagog, professor przy katolickiem seminaryjum nauczycieli w Wrocławiu i rektor tamtejszej szkoły farnej u Panny Maryi na Piasku. Urodził się w^r r. 1786 w Oleśnie (Rosenberg) z dawnej familii polskiej, nauki początkowe odbył tamże a gimnazyjum w Opolu, wyższe zaś kończył we Wrocławiu. Poświęciwszy się stanowi nauczycielskiemu, w r. 1805 otrzymał posadę rektora przy szkole katolickiej w Gorszowie, na której przez lat 6 zostawał. W r. 1811 wysłany był przez rząd do Szwajcaryi dla nauczenia się metody Pestalozzego, gdzie przez lat trzy zajmował się pod jego kierunkiem pedagogiką. Zwiedziwszy potem część Francyi i Włoch, przybył do Berlina, zkąd wysłany na nauczyciela do Wrócławją, został następnie rektorem i był wzorem gorliwości i poświęcenia dla swoich obowiązków pedagogicznych. Jest on autorem wielu dzieł szkolnych i rozpraw^r po rozmaitych czasopismach szląskich i zagranicznych umieszczanych. Pisał tylko po niemiecku, ale w^r mieszkaniu własnem ziomkom swym Polakom wykładał metodykę w ojczystym ich języku, dawał im rady i poprawiał polskie wypracowania. Umarł w Szmittorf pod Frydlandem 1853 r. Niektóre z jego książek szkolnych tłómaczone na polskie przez Lompę, dotąd w licznych wychodzą edycyjach, mianowicie jego