page0126

116

LITERATURA I WIEDZA LUDÓW EUFRATEJSKICH

Do najważniejszych znanych nam utworów eplicznych należą:

Enuma eliś — epos o stworzeniu świata;

Gilgameś — epos o potopie:

Iśtar w podziemiu — epos o życiu pozagrobowem.

Musimy ograniczyć się tu do krótkiego ich streszczenia.

a) Enuma eliś (t. j. „Gdy na wysokościach") ma za cel wyjaśnić, w jaki sposób Marduk, bóstwo Babilonu, stał się panem (bel) bogów i wszechświata. Przez to samo utwór wykazuje zarazem, że Babilon ma prawo być metropolją ziemi. Z treścią babilońskiego tekstu zgadza się kosmogonja babilońska, którą przekazał Damascius (z V wieku po Chr.) w dziele: jrept to)v :rrpcoTa)v dpxa)v (rozdz. 125), a częściowo i Berossus, pisarz chaldejski z III w. przed Chr. (w Ba[3uXcoviaKd), którego resztki przechował nam Euze-bjusz (Chroń. I, 14 nn.). Epos składa się z 7 tabliczek, każda około 150 wierszy (razem 994 wiersze).

I tabliczka.

Gdy na wysokościach jeszcze niebios nie znano, na padole ziemi jeszcze nie nazwano,

(gdy) Apsu, wszechpoczątek i rodzic,

gdy Mummu i Tiamat, która (bogów) zrodziła,

swych wód jeszcze razem nie zmieszali, —

gdy pole się nie utworzyło, bagna nie powstały,

gdy z bogów nikt jeszcze nie istniał,

żadne imię nazwane, ani Los nie był wyznaczony —

wtedy dopiero powstali bogowie w pośrodku (Tiamat?),

Lahmu i Lahamu zaczęli istnieć.

Dowiadujemy się zatem, że Chaos składał się z pierwiastka męskiego Apsu, z pierwiastka żeńskiego Tiamat i z ich syna Mummu (rozumu?). Oni to dają początek Lahmu i Lahamu; ci znowu trzeciej parze: Anśar i Kiśśar. Te trzy pary przedstawiają: wodę, powietrze i ziemię, i stanowią jakby przedhistoryczny okres wszechbytu. Anśar i Kiśśar rodzą wreszcie pierwszą trias bóstw, rzekłbym historycznych: Anu — Bel(Ellil) — Ea. Najstarsi bogowie Apsu i Tiamat czują się jednak upośledzeni w swej władzy przez powołanie do bytu nowych bóstw i dlatego postanawiają ich zniszczyć. O tem dowiaduje się wszystkowiedzący Ea i unieszkodliwia Apsu i Mummu. Pozostała Tiamat gromadzi koło siebie i zagrzewa do pomsty resztę podrzędnych bóstw starszej generacji. Są to olbrzymy-węże, smoki, jaszczury ziejące ogniem, wściekłe psy, ludzie-niedźwiadki, rybo-ludy, potwory-barany, w liczbie 11. Na ich czoło Tiamat wysuwa Kingu, którego nawet przybiera sobie za małżonka, oddając mu tablice Losu ze słowami:

„Twój rozkaz niech będzie nieodmienny, twój wyrok niezłomny".

http://rcin.org.pl