page0152

— 138 —

dobra w powabnych przykładach i zajmujących opowiadaniach. Sam zaś niech będzie żywym przykładem dobrego, niech wszędzie okazuje uciechę z dobra, a wstręt przed złem, gdzie tylko to się okaże, a niech unika wszystkiego, coby nawet w najmniejszym stopniu mogło obrażać delikatny zmysł młodzieży. Jedno słówko, jedno spojrzenie, jeden uśmiech, bardzo często wystarcza, ażeby go zachwiać. Ponieważ przykład tak potężnie działa, trzeba tedy pilnie czuwać nad otoczeniem dzieci; nie można im pozwolić się bawić z innemi, jak tylko z wypróbowanej moralności dziećmi. »Powiedz mi z kim przystajesz, a ja ci powiem, kim jesteś«. Wszystko, co się dostaje pod zmysły dzieci słowo czyli też czyn, musi mieć na sobie znamię moralnego dobra.

4.    Obok pouczania i przykładu jest wczesne i konsekwentne przyzwyczajanie dzieci do moralnego życia bardzo wielkiego znaczenia. Dzieci muszą także czynnie to wykonywać, co uznały za moralnie dobre, bo tylko tak może się stać ono ich drugą naturą.

5.    Ażeby je zaś podczas pokus w dobrem utwierdzić, trzeba zwracać ich uwagę na nagrodę onegoż, która już tu jako pokój serca okazuje się, a osobliwie na nagrodę Boską w wieczności, jaką przyobiecał Boski Zbawiciel wszystkim swoim wiernym sługom.

6.    Zachodzi jeszcze pytanie, czy to jest korzystnem naprowadzać przykłady złych ludzi, ażeby odstraszyć dzieci od złego. Jeżeli te przykłady więcej ogólnikowo się okazują, a przedstawia się w nich kara wyraźnie jako skutek grzechów, to mogą one bardzo skutecznie działać; nawet pismo święte używa tego środka. Jednakowoż, jeżeli one wnikają w szczegóły i jeżeli przedstawiają występek w pięknych barwach, a kara obraża moralne prawo, pozostając w dysproporcyi do złego czynu, wtedy trzeba ich stanowczo zaniechać. Rozniecają bowiem pociąg człowieka do złego, miasto go stłumić, a tak mogą spowodować jak największą moralną ruinę. Niestety tym błędem dotknięte jest niejedno dzieło naszych klasyków, a przeważna część literatury romantycznej i nowelistycznej. Nadzór nad lekturą dzieci jest zatem obowiązkiem sumienia.

http://rcin.org.pl

0