page0142

138

jaśniał czynność erupcyjną wulkanów w sposób co dopiero wspomniany, ale nadto on pierwszy zwrócił uwagę swą na fakt przyrostu ciepła w miarę posuwania się w głąb ziemi. Karte-zyusz, Newton ⁴), Leibniz²), Boerhave ⁸), w czasach zaś nowszych i najnowszych De la Rive, Naumann⁴), Humboldt⁵), D’Archiac^fi), Pitar⁷), Bischof⁸), Klóden⁹), Delaunay¹⁰), Mallet¹¹), Lasaulx¹²), Lapparent¹³) itd. poczytywali i poczytują ciepło wewnętrzne ziemi za pozostałość z czasów pierwotnych ziemi. Niemałą podporą tego przekonania było, iż dwaj uczeni francuscy w XVIII w.: De la Hire i Cassini de Thury stwierdzili, że termometr wstawiony w r. 1671 w piwnicy obserwatoryum paryskiego wskazywał całe 100 lat ten sam stopień ciepłoty, z czego wysnuli oni wniosek, że promienie słoneczne nie docierają zbyt głęboko pod powierzchnię ziemi, że zatem ziemia posiada zapasy ciepła własnego.

Jak mało jednak w owych czasach była rozwinięta geo-

*) Newton: Philosophiae naturalis principia mathematica 1687.

⁴)    Leibniz: Protogaea sive de prima facie telluris et antiąuissimae historiae vestigiis m ipsis natura monumentis. Gottingen 1749, str. 2, 32.

*) Boerhave: Elementa Cherniae. Leiden 1732 p. 1, str. 479.

*') Naumann: Lehrbuch der Geognosie. Leipzig 1858 II Autl., I Bd.

⁵)    Alex. von Humboldt: Werke, t. I, str. 26—27.

⁶)    D’Archiac: Histoire des progrós de la geologie. Paris 1847, t. I, str. 29.

⁷)    Pitar: Grundziige der Abyssodynamik. Agram 1881, str. 23.

⁸)    Bischof: Die Warmelehre des Inneren unseres Erdkorpers. Leipzig 1837 Kap. XI.

^e) Klóden: Uber die Zunahme der Temperatur nach dem Inneren der Erde Jahrb. fur Minerał. Geognosie und Petrefaktenkunde. II. 1831, str 385.

¹⁰) Delaunay: Sur 1’hypothese de la fluidite intórieure du globe ter-restre, Comp. Rend. LXVII 1868, str, 63—70.

^lł) Mallet: Volcanic energy: an attempt to devolop its true origin and cosmical relations. Philos. Transact. of London 1873 CLXII1. t. str. 147—227.

¹²)    Lasaulx: Sitzungsberichte der niederrhein. Gesell. ftir Natur- u. Heilkunde in Bonn 1875, str. 134.

¹³)    Lapparent: La formation de Tecorce terrestre. Paris 1907, str. 13 nastp.

Hermann Thiene: Temperatur und Zustand des Erdinneren. Jena 1907, str. 2 nastp.

http://rcin.org.pl