page0152

148

około swej osi w ciągu zaledwo 12 godzin, a siła odśrodkowa na równiku byłaby 4 razy większa, wskutek czego ziemia na biegunach byłaby o wiele więcej spłaszczona, aniżeli jest w rzeczywistości. Wobec takiego stanu rzeczy to jedno jest pewne, że ziemia nie mogła istnieć przed 7200 milionami lat; ów zatem czas stanowi granicę ostateczną, poza którą nie można się posuwać przy oznaczaniu wieku ziemi.

O wiele ciaśniejsze granice uzyskał Thomson na drodze wskazanej przez Fouriera i Bischofa. Ziemia traci tyle ciepła wskutek promieniowania w zimną przestrzeń, iż zapomocą ciepła, utraconego w ciągu 20000 lat, możnaby ogrzać do 100° C ciało, mające masę 100 razy większą od ziemskiej. Powołując się na swe doświadczenia, dochodzi wreszcie Thomson do wniosku, że ziemia istnieje co najwyżej 40 X 10^G lat, a co najmniej 20 X 10° lat, gdyż w razie przeciwnym jej ciepłota musiałaby być o wiele wyższa, aniżeli jest w rzeczywistości. Granice tedy istnienia ziemi można oznaczyć 40 X 10⁶ a 24 X 10⁶ lat.

Wszelako w pierwszym rachunku przyznał Thomson wpływ za nadto wielki przypływowi morza na opóźnienie obrotu ziemi około osi własnej. Delaunay obliczył^l), że energia przypływu może wystarczyć do wyjaśnienia pozornego przyspieszenia biegu księżyca tylko o 1 sek., a nie więcej. Masa ziemi, a stąd i jej energia obrotu jest podług obliczenia Brauna tak wielka, że potrzebną byłaby siła 1100X10⁶ koni na to, aby spowodować opóźnienie ruchu obrotowego ziemi o 0 01 sek., przyczem owe konie musiałyby pracować we dnie i w nocy przez 2000 lat. Gdyby się je ustawiło na południku od bieguna do bieguna, wypadłoby 55 koni na 1 metr. Otóż niepodobna przypuścić, żeby przypływ morza miał wpływać hamująco na ruch obrotowy ziemi aż do tego stopnia, iż siła tego hamowania równałaby się sile 55 koni na każdy metr południka.

Za to liczba, uzyskana na drugiej drodze, znalazła swe potwierdzenie w obliczeniach innych autorów. Tak np. Clarence King⁸), opierając się na poszukiwaniach Barusa³) co do ozię-

') Por. Braun: Uber Kosmogonie j. w., str. 266.

*) King: The age of the Earth — w Amer. Jour. of science, 1893, t. III ser. 45, str. 1—20.

*) Barus: Hight temperaturę work in igneous fusion and ebullition, chiefly in relation to pressure. Bullet. of the Unit. States. Geolog. Sur-

http://rcin.org.pl