page0158

148    LITERUTURA I WIEDZA LUDÓW EUFRATEJSKICH

olbrzymia większość odnalezionych listów późniejszych — to utwory „ludowe" językiem, sposobem wyrażenia i myślenia; to też są one najwierniejszem może odbiciem języka potocznego danej klasy, czy epoki. To stanowi ich nieocenioną wartość i doniosłość tak filologiczną, jak i kulturalno-historyczną. W listach tych słyszymy głos starych królów, odpowiedzi ich urzędników, skargi i prośby poddanych; z nich rozlegają się prośby i upomnienia przyjaciół, słowa męża do żony, lub matki do rodziny, wiadomości kupieckie i rzemieślnicze; one umożliwiają odtworzenie żywego obrazu minionych wieków i pozwalają zaglądnąć w życie prywatne jednostek.

Do listów używano w Babilonji małych tabliczek glinianych (7,10X5,7 cm), na których wyciskano rylcem znaki pisarskie. Po wysuszeniu lub wypaleniu tabliczek pokrywano je grubą osłoną gliny, niby kopertą, na której ryto imię adresata, a nadto pieczęć i nazwisko wysyłającego (zob. ryc. 12).

Listy eufratejskie podzielić można na cztery grupy: do pierwszej zalicza się listy z czasów Hammurapi’ego, do drugiej listy z Tell el- Amarna i Bo-gazkiói, do trzeciej należą listy z epoki Sargonidów; czwartą stanowią listy -z czasów neo-babilońskiej i perskiej monarchji.

a) Listy z czasów Hammurapi ego — to przeważnie korespondencja urzędowa króla z urzędnikami. Świadczy ona wymownie, że ówczesny władca Babilonji był nietylko wielkim wojownikiem, ale i pilnym a sprawiedliwym rządcą swego kraju, dbałym o dobro państwa i poddanych. Kilka próbek z listów królewskich wykaże prawdziwość tego twierdzenia:

„Do Sin-idinnama (namiestnika w Larsa) mów (sekretarzu): Tak powiada Hammurapi: Kanał wykopano... — ale go do miasta Uruk nie doprowadzono. Woda nie dochodzi do miasta. Runął także i wał nad brzegiem kanału miasta Duru... Ta robota nie jest wielką, by twoi ludzie, którymi rozporządzasz, nie mogli jej w trzech dniach dokonać. Skoro tylko ten list odczytasz, masz przez twych ludzi wykopać kanał aż do Uruk w przeciągu trzech dni. Gdy skończysz robotę przy kanale, podejmiesz pracę, którą ci przedtem listownie zleciłem". (King N. 3).

W innym liście (King N. 14) poleca król do tegorocznego kalendarza włączyć miesiąc przestępny, ale zarazem zarządza, aby mimo tej zmiany podatki wpłacano w swoim czasie.

„Do Sin-idinnama mów: tak powiada Hammurapi: ponieważ ten rok wykazuje lukę, niechaj następny miesiąc będzie miesiącem przestępnym (Elulem II). Zamiast atoli, by — jak dotychczas poleciłem — podatki przysłano do Babilonu na dzień 25 Tiśri, niech je przeszłą do Babilonu na dzień 25 Elula II."

W innym jeszcze liście Hammurapi daje naganę swemu namiestnikowi za niedbałe wykonanie przepisu (King N. 75).

„Do Sin-idinnama mów: Tak powiada Hammurapi: Taribatum zeznał co następuje: „Marynarzy, których mój pan zażądał, dotychczas mi nie dano.

http://rcin.org.pl