page0190

188    Rodney — Rodedendron

Sant-Domingo i wyspami Swiętemi, a to przez przecięcie nieprzyjacielskiej linii bojowej. Francuzi stracili 5 okrętów linijowych, między któremi okręt admiralski Ville de Paris, a sam Grasse dostał się do niewoli. Za to zwycięztwo, które ocaliło Jamajkę, król mianował go parem, a parlament udzielił mu dożywotnią pensyją dwa tysiące funtów sterlingów. Odtąd Rodney żył spokojnie i umarł 84 Maja 1798 r.

Rodnik, Radikal, Rodzień. Nazwa ta używa się w chemu na oznaczenie ciał, które jakkolwiek nie są pierwiastkami, jednakże w rozmaitych swych połączeniach w roli pierwiastków występują, jak np. cyan, ferro i ferridocyan, ciarkocyan, metyl, etyl, acetyl, butyryl, allyl, kakodyl. Tylko pewna liczba rodników znana jest w stanie odosobnionym, największa zaś ich cześć znajduje się w związkach, gdzie występuje jako pewna gruppa atomów (ob.) w ściślejszym związku będących, zachowująca się podobnie jak rzeczywiste pierwiastki chemiczne i w najrozmaitszych połączeniach ciągle się powtarzająca. Fakt ten jest podstawą tak zwanej teoryi rodników (Radicaltheorie')_J która niezmiernie wiele przyczyniła się do postępu chemii organicznej i w ogólności do postępu chemii, gdyż przez to związki skomplikowanego składu, dały się wyrazić bardzo prostemi wzorami chemicznemi, z formułami chemicznemi porównać się dającemi; pojęcie budowy i składu mnóstwa związków, szczególniej organicznych, stało się jaśniejszem, a nauka łatwiejszą i dostępniejszą niż dawniej, do czego jeszcze wiele się przyczyniło uporządkowanie tak zwanych związków organicznych w szeregi, według pewnych praw matematycznych ułożone (ob. Szeregi związków organicznych).    T. C.

Rododendron (Rhododendron Lin.), po polsku Rótanecznikiem nazwany, jest to powszechnie znana i piękna roślina, a u nas po oranżeryjach i mieszkaniach bardzo często pielęgnowana. Pierwotnie pochodzi z Kaukazu, Lewantu, Armenii, z okolic Iiimalai, Indyj wschodnich, Chin i Japonii, gdzie rośnie albo krzewiasta, albo też w drzewka, liści nie roniąc. Lecz są gatunki i północnoamerykańskie lub europejskie, jak o tern zaraz powiemy. Rododendrony, dla ozdoby utrzymywane znajdują się w bardzo licznych gatunkach, z których jeszcze liczniejsze odmiany ogrodnicy sztuką otrzymali. Do pospolitych a pięknych zalicza się.* Rhododendron ponticum Lin., Rhododendron nkiwimnm. Lin., Rhododendron arboreum Smith, i Rhododendron indicum Sweet. Pierwszy pochodzi z Kaukazu i Małej Azyi, jesl krzewem na 5 do 8 stóp dorastającym, z liśćmi zawsze zielonemi, podłużnie-lancetowatemi, z wierzchu cieir.no-zielo-nemi, a pod spodem nieco bledszemi; kwitnie w Maju i Czerwcu purpurowo-lioletowemi okółkami. Drugi gatunek pochodzi z północnej Ameryki (od Kanady do Karoliny), wyższym jest jak poprzedni, liście ma szersze, a kwitnie w Czerwcu i Lipcu blado-różowemi kwiatami, tworząc odmiany i z białemi kwiatami. Trzeci gatunek pochodzi z Nepalu i okolic Dimalai i rośnie w drzewko od 6 do 18 stóp wysokie; ma liście lancetowate, z wierzchu zielone, a pod spodem biało-kutnerowate (z kutnerem niewyraźnym), kwitnąc w Kwietniu i Maju pięknemi kwiatami ciemno-karmazynowemi, pacnnącemi, wew^rnątrz czarno-kropkowanemi. Wreszcie czwrarty gatunek pochodzi z Chin i Japonii; ma liście klinowato-lancetowate, szczecinkami pokryte, a kwiaty purpurowo-lijowe lub białe, w czas wiosny się ukazujące. Wszystkie te cztery gatunki Rododendronów mają bardzo liczne odmiany ogrodowe, różniące się nieco w liściach i barwie kwiatów, a najrozmaiciej ponazywane, jak zazwyczaj w tym razie od imion własnych różnych osób znakomitszych, od miejsc lub od szczególnych przymiotów piękności tych roślin. Dwa pierwsze wytrzymują w grun-