page0203

199

przebiega po zwoju drutów równoległych. Seebeck nazwał taki przyrząd multplikatorem; atoli Poggendorff (1796 —1877) sporządził przyrząd, służący wprost do pomiaru natężenia prądu elektrycznego; przyrząd ten nazwał Erman (1764 —1851) kondensatorem, Ampere zaś galwanometrem; przyrząd ten zaczął oddawać wielkie usługi przy badaniach dalszych elektryczności. Szereg uczonych, jak Ampere, Arago, von Barlow (*f* 1862), Ga-spard de la Rive (-f- 1834), Cumming (f 1861) skierowali swe badania w tym kierunku, aby lepiej wyświetlić naturę elektryczności i magnetyzmu. Od tych autorów stoi o całe niebo wyżej Michał Faraday (1791 —1867)¹), który pozostawił zasługi prawdziwie wiekopomne dla nauki o elektryczności. Odkrył on bowiem zjawisko indukcyi, zjawiska dielektryczne, magnetyczne skręcanie płaszczyzny polaryzacyi, para — i diamagnetyzm światła itd. itd.

Kiedy Jenkin i Masson zauważyli (1834), że iskra otwierająca łańcucha galwanicznego jest o wiele silniejsza, jeżeli w przewód wsunięto zwój drutów, oraz że ilość zwojów potęguje siłę prądu, Faraday wyjaśnił te szczegóły w ten sposób, iż prąd galwaniczny, przesuwający się po drucie głównym, wywołuje, indukuje (od inducere — wprowadzać) prąd w zwojach sąsiednich, mający ten sam kierunek; Faraday nazwał ten prąd indukowany: wzmacniającym prądem ubocznym. W chwili znów zamknięcia prądu galwanicznego wytwarza się w zwojach prąd o kierunku przeciwnym do prądu galwanicznego, i wskutek tego osłabiający ten prąd galwaniczny. Te właśnie zjawiska elektryczności indukcyjnej utwierdziły Faradaya w przekonaniu, iż elektryczność galwaniczna a powstająca przez tarcie są tego samego rodzaju, a tylko się różnią co do sposobu zależności od czasu napięcia i ilości.

W r. 1833 powrócił Faraday do badania dalszego zjawisk elektryczności indukcyjnej. Za jego czasów przyjmowano działalność siły elektrycznej in distans. Otóż Faraday wykazał, że działania pomiędzy ciałami naelektryzowanemi zależą od ośrodka, w którem te ciała są zanurzone. Ośrodek ten, zwykle naturalnie izolujący, nazywamy: dielektrykiem. Faraday zbadał

') Por. William Garnę tt: Heroes of Science. Physicists. London 1885, str. 259 nastp.

http://rcin.org.pl