page0217

Wrońskiego życie i puacE. 207

księcia Czartoryskiego, reprezentanta historycznego Polski , błagając cesarza o względy dla tego męża, który może oddać niezmierne usługi narodom słowiańskim i swoim wpływem potężnym sprowadzić pojednanie „zaszczytne^u i wieczne Polski z Rosyą, wskazując jednej i drugiej ich wspólny cel święty, „którym jest zbawienie ludzkości“. Oświadcza Wroński, że gdyby cesarz uważał za właściwe kazać przetłomaczyć ten dokument na język polski, wtedy na rozkaz cesarski uda się do Warszawy dla rozpowszechnienia nowych prawd o przeznaczeniu narodów słowiańskich. W przeciwnym razie, jeżeli nie uzyska aprobaty cesarza, przerwie publikacyą swych poglądów, uważając je za przedwczesne i pozostawiając potomności realizacyę ich w czasie właściwym.

Wiele opowiada Wroński o swoim stosunku do księcia Adama Czartoryskiego. Czynił wszelkie usiłowania , by zjednać sobie wpływ potężny księcia dla swojej doktryny i dla wypływających z niej poglądów politycznych. Książe nie miał czasu na zgłębianie doktryny mesyanizinu; jego poglądy na Rosyę, na drogi i środki odbudowania Polski, były wręcz przeciwne tej doktrynie. Przekonał się też Wroński, że i Polacy nie podzielają jego poglądów. Z pism przez Polaków ogłoszonych widzi , że pomimo strasznego doświadczenia współrodacy jego nie porzucili projektu przywrócenia niepodległości Polski przez zniszczenie Rosyi. Lecz zniszczenie Rosyi za pomocą rewolucyi byłoby zarazem zniszczeniem przeznaczeń narodów słowiańskich, co sprzeciwia się widokom Opatrzności. Autor, mimo wszystko, widzi jedyne ocalenie w księciu Czartoryskim i nie traci jeszcze nadziei, że mąż ten „porzuciwszy dotychczasowe zajęcia polityczne, poświęci się badaniu nowych prawd i stanie na czele nowego kierunku, jedynie zbawiennego dla Polski.^u

W dodatku do „Dokumentu^u podane są zasady historyczne i filozoficzne politycznego i religijnego przeciwieństwa Zachodu i Wschodu; w „Zakończeniu¹* zaś zwraca się autor jeszcze raz do Polaków i do księcia Czartoryskiego. Pragnie ich oświecić, aby na przyszłość unikali przepaści rewolucyjnych. Przepowiada walkę Wschodu z Zachodem lub partyi prawa boskiego z partyą praw ludu. Po stronie tej ostatniej staną najprzód Prusy, zdążające do hegemonii w Niemczech, następnie Anglia, jako zdecydowana przeciwniczka papieża, wreszcie Francy a. Do tych państw przyłączą się państwa protestanckie oraz rewolucyo-niści Zachodu, a mianowicie: Niemiec, Włoch, Hiszpanii i Portugalii. Pobudzona interesem politycznym, przyłączy się do tego ruchu i Tur-cya. Po stronie przeciwnej staną: Rosya, Austrya, jako obrończyni kościoła, aspirująca również jak i Prusy do przewagi w Niemczech ; dalej państwa katolickie, do których przyłączą się rojaliści wszystkich

http://rcin.org.pl