page0420

412

Rozwój jestestw żyjących

Wymienione powyżej czynniki fizyczne i chemiczne, udzielają przy pomocy wody, owej zarodkowej roślince swego ruchu, zmieniającego się w niej stosownie do jej organ.zacyi i składu we właściwy ruch, stanowiący jej życie, podtrzymywany ciągle przy dostawie materyi przez *eż same czynniki zewnętrzne i wewnętrzne. Ruch ten nie jest niczem nowem, ale tylko dalszym ciągiem owego ruchu, który w tern nowem zarodkowem indywiduum został, jeszcze na macierzystej roślinie, przez to przerwany, że w skutek zwiędnienia i wyschnięcia kwiatu, wstrzymany został dopływ materyi i odjęta temu nowemu jestestwu wilgoć potrzebna. W nasionach, nie posiadających białka, jak to ma miejsce w roślinach strąkowych, roślinka zarodkowa, będąc zresztą więcej rozwiniętą, niż w nasionach z białkiem, otrzymuje pierwiastki potrzebne jej do wznowionego rozw^roju, najprzód ze znacznie rozwiniętych listni, a w^rkrótce z ziemi i powietrza; w nasionach zaś zaopatrzonych białkiem, roślinka ta podobnie jak płód zwierząt z żółtkiem pokarmowym, rozwija się najprzód kosztem tegoż białka. Gdy atoli białko nasienia składa się przeważnie z mączki nierozpuszczalnej w wodzie, więc się wytwarza najprzód z materyj azotowych białka, ciało zwane diastazą, pod którego wpływem mączka przemienia się w cukier, mogący jako ciało rozpnszczalne służyć za pokarm nowej roślinie. Ta zachowuje się w tym pierwszym peryjodzie swego rozwoju, podobnie jak w kwiecie macierzystej rośliny, według doświadczeń Boussingaulfa zupełnie tak jak zwierzę, wydając z siebie kwas węglany, a nawet moczowy i mocznik, produkując ciepło i zmniejszając w skutek przemiany C na CO_a (kw. węglany) ciężar całego nasienia. Zapuściwszy następnie w ziemię swe korzonki i rozwinąwszy swe liście w^r powietrze, otrzymuje i przyswaja sobie pod wpływem światła słonecznego, za pomocą pierwszych pokarm z ziemi, a za pomocą drugich węgiel i cześć tlenu z kwasu węglanego, znajdującego się w powietrzu. Z doświadczeń poczynionych przez Boussingaulfa wynika także, że roślina tylko za pomocą swych zielonych części, a szczególniej liści, może rozkładać kwas węglany i przyswajać sobie jego składowe części, wydzielając z siebie napo wrót jeden atom tlenu na każdy atom kwasu węglanego. Dalszym niezbędnym warunkiem tego rozkładu jest wpływ światła słonecznego, albowiem roślina rozwijająca się w ciemności, przeciwnie pochłania C a wydziela z siebie C0₂, tracąc w skutek tego powolnego palenia się na ciężarze swych stałych części, nawet pomimo powiększania się jej objętości w skutek przybierania coraz większej ilości wody. Jest to więc takie samo oddychanie jak u zwierząt, polegające na powolnem paleniu, zasilanem coraz świeżym dowozem pokarmów. Jakoż tak samo ziarna kukurudzy, kiełkujące w ciemności, zużywały cukier i olej. Rów^rnież koniecznym warunkiem rozkładu C0₂ przez zielone części rośliny jest pewne rozrzedzenie go jakim obojętnym gazem, powietrzem, azotem lub wodorem. Czystego bowiem C0₂, zostającego pod ciśnieniem zwyczajnem, liść rośliny nie rozkłada; rozłoży go zaś dopiero wtedy, gdy owo ciśnienie w C0₂ zmniejszymy, gdy go tym sposobem rozrzedzimy. A nawet i owa obecność obojętnych gazów, usposabiających C0₂ do rozkładu, zdaje się nie wywierać na tę sprawę innego wpływu, jak tylko ten, że rozrzedza C0₂. Ztąd także wynika, że tlen nie jest konieczny do życia zostającej w tym stanie rośliny. Okoliczności towarzyszące rozkładowi C0₂ przez zielone części rośliny są pod pewnym względem takie same, jakiemi są owe, wśród których w zwyczajnej temperaturze łączy się fosfor z tlenem. Tak samo i fosfor umieszczony w^r czystym tlenie, nie łączy się z nim przy zw^ryczajnem ciśnieniu; łączy się on z nim dopiero w mieszaninie tlenu i powie-