page0423

415

Rozwój jestestw żyjących

te wydają z. siebie nowe, a te znowu inne i t. d. U innych zwierząt pączki się oddzielają, i zwykle po odbyciu przez pewien czas trwającego ruchu utwierdzają się na innem miejscu. Jako przykład tych zwierząt, które w jednych swoich, generaeyjach rozmnażają się za pomocą jaj, a w innych za pomocą pączków, może posłużyć wrytniea (nais proboscidea), należąca do robaków: wychodzące z jej jaja indywiduum, nie posiadając części rodnych, rozmnaża się przez pączki; dopiero z tych pączków wykształcające się jestestwa, będąc opatrzone częściami rodncmi, znoszą jaja, z których znowu bezpłciowe wychodzą indywidua, i tak dalej na przemian. Tutaj jedna generaeyja rozradza się przez jaja, a następna z jaj wychodząca, mniej doskonała rozmnaża się przez pączkowanie, wydające znowu doskonałe generacyje. U innych zwierząt generacyje rozradzające się przez jaja wymieniają się z generaeyjami rozmnażającemi się przez podział. Tak chełbia uszata (medusa aurila) wydaje jaja, z których powstają jajkowate zwierzątka podobne do wymoczków, opatrzone drgającemi rzęsami. Te wymoczki żywią się drobnemi zwierzątkami, a przyczepiwszy się następnie do jakiegoś przedmiotu wykształcają się w szypułkowe polipy, mające kształt kubka, którego brzeg zaopatrzony jest 8 kurezliwemi mackami. Każdy z tych polipów wydłużając się przedstaw,a na swem ciele 8 podłużnych wyniosłości i tyleż między niemi rowków. Następnie dzieli się na pewną liczbę pasków poprzecznych, wykształcających się na tyleż młodych chełbi z rodzaju Ephyra, które nakoniec przemieniają się na chełbię uszatą, wytwarzającą w sobie jaja. W tym sposobie rozmnażania się i wykształcania jestestw, nigdy płód wychodzący z jaja, nawet po zupełnem rozrośnięeiu się, nie jest podobny do tego jestestwa, przez które zostało jaje wydane, i zawsze rozmnaża się inaczej od niego. Następne pośrednie generacyje zbliżają się coraz więcej do jajorodnego zwierzęcia, aż nareszcie rodzi się przez podział lub pączkowanie jajorodna generaeyja, będąca szczytem jajem rozpoczętego i na kilka generaeyj rozdzielonego rozwoju zwierzęcia. Rozwój ten rozdzielony na kilka generaeyj, rozradzających się odmiennemi sposobami, czyli raczej te różne sposoby rozradzania się, wymieniające się z sobą przez kilka po sobie następujących generaeyj tego samego zwierzęcia nazwano, jak my to już nadmienili przy rozwoju roślin, przemianorództwem, a indywidua pośrednich genera-cyj przezwano mamkami. Ten rodzaj rozwoju, rozdzielonego na dwie lub więcej generaeyj, spostrzegamy, oprócz wielu zwierząt, także u solitera, należącego także do robaków. Płód wyległy, będąc z początku kulistego kształtu i okryty haczykami, traci haczyki i dostaje wyrastającą z jego ściany szyje a na niej głowę, podobną do głowy solitera. Głowa ta jest mamką względem zwierzęcia płciowego, wydająca nowe płciowe indywidua, zwane niewłaściwie członkami solitera w istocie, zbyt zwierzęce, bez głowy, i posiadające z organów tylko samcze i samicze części rodne; są one więc prawdziwemi hermafrodytami, wv-twarzająeemi znaczną ilość jajek. Większa nierównie liczba zwierząt rozmaźa się za pomocą komórkowatyeh, wewnątrz macierzystego organizmu powstających zarodków, które są dwojakiego rodzaju: jedne z nich wykształcają sio bez współudziału pierwiastku męzkiego w nowe jestestwa, drugie zaś nie inaczej jak tylko za jego współudziałem, czyli na mocy zapłodnienia. Tak mszyce (aphidida) wytwarzają w swym organizmie takie ciała, pewien rodzaj jajek, z których się jeszcze wewnątrz ciała macierzystego młode wykszałcają zwierzęta i rodzą żywo. Te z swej strony wydają po pewnym czasie takim samym co i ich poprzedniczki sposobem nowe potomstwo i tak dalej aż do wydania 5—10 generacyi w ciągu jednego lata. Indywidua wszystkich tych genera-